Có một “chúa kềnh” giữa lòng bản Mông

Chủ nhật, 07/11/2021 07:05 AM - 0 Trả lời

(CLO) Dành cả cuộc đời để lưu giữ thứ thanh âm độc đáo của tiếng khèn, ông Sùng A Tủa, 58 tuổi (bản Mỹ Á, xã Thu Cúc, huyện Tân Sơn) là một trong số ít người dân tộc Mông còn thành thạo thổi và múa khèn.

Giữ gìn “bảo vật” mang giá trị tâm linh

Trong tiếng Mông, khèn còn được gọi là “chúa kềnh”. Đối với họ, khèn chính là âm thanh của cuộc sống, là linh hồn của đồng bào dân tộc. Người Mông nghe tiếng khèn từ lúc lọt lòng mẹ cho đến khi nhắm mắt từ giã cõi đời. Cứ đến dịp lễ hội, họ lại có điệu khèn khác nhau, điệu dùng cho đám cưới, điệu dùng cho đôi lứa giao duyên, rồi có điệu dùng riêng khi tiễn đưa người đã khuất… Những câu chuyện của cuộc sống, của trời và đất được kể bằng giai điệu ngân nga.

“Người Mông khi vui, khi buồn đều mang khèn ra thổi như gửi gắm cả tâm tư, tình cảm của mình vào đó. Điều đặc biệt là ở khèn có những âm thanh sóng đôi hay còn gọi là "pò mè" - tức là bố mẹ. Đó là triết lý âm - dương, sự sinh sôi phát triển của cuộc sống được gửi gắm trong điệu khèn”, ông Sùng A Tủa bộc bạch.

co mot chua kenh giua long ban mong hinh 1

Ông Sùng A Tủa là một trong số ít người biết thổi và khèn tại bản Mỹ Á, xã Thu Cúc, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ.

Chia sẻ về cái duyên đến với cây khèn Mông, ông Tủa kể, thủa nhỏ, mỗi lần theo cha xuống núi đi chợ phiên, đi chơi hội “gầu tào”, tiếng khèn đã hằn sâu vào tâm trí. Ngày đó, cũng như bao chàng trai Mông khác, ông học thổi khèn để chứng tỏ mình là một chàng trai mạnh mẽ. Năm 12 tuổi, ông bắt đầu biết thổi bài khèn đầu tiên. Đến năm 18 tuổi, nhờ tiếng khèn mà ông đã khiến cô gái đẹp nhất nhì bản Mỹ Á ngày ấy xiêu lòng và theo về làm vợ.

“Thanh âm của khèn như ngàn tiếng sáo, tiếng tiêu, tiếng ống bầu tre nứa hợp thành. Người thổi khèn có thể tạo tác ra âm thanh trầm vút, bay bổng, cũng có thể thổi ra những âm trầm buồn, ai oán tùy theo những bài khèn được học”, ông Sùng A Tủa chia sẻ.

co mot chua kenh giua long ban mong hinh 2

Khèn Mông gồm 2 bộ phận chính là bầu khèn và ống khèn, ngoài ra còn có dây đai và lưỡi gà.

Theo ông Tủa, khèn Mông có 2 loại, loại có âm thanh bổng là khèn ngắn và loại có âm thanh cao là khèn dài. Khèn gồm 6 ống trúc nằm ngang nối với 1 ống trúc dọc qua bầu gỗ nhỏ, mỗi ống trúc ngang đều có khoét lỗ và gắn 1 lá đồng để tạo âm thanh, riêng ống to và ngắn nhất gắn 2 lá đồng.

Các dóng trúc ghép vào bầu khèn được sắp xếp theo bậc thang, để tiếng khèn lúc cất lên cảm nhận như âm thanh "chảy" lan trong lòng trúc, quyện với bầu thông đá, kim giao hoặc pơ mu thơm và quý.

Những điều trăn trở

Dường như để chống chọi, thích nghi với sự khắc nghiệt của núi rừng, tiếng khèn của người Mông cũng mạnh mẽ, kiên cường như cuộc sống của họ. Người thổi được khèn và biết múa khèn phải trải qua một quá trình lao động nghệ thuật bền bỉ, công phu và kiên trì. Bởi khi vừa thổi vừa múa đòi hỏi phải sử dụng nhiều động tác vô cùng nhuần nhuyễn.

Động tác múa khèn cơ bản là khom lưng, quay hất gót tại chỗ và quay hất gót di động trên vòng quay lớn rồi thu hẹp dần theo hình xoắn ốc…, với tốc độ càng nhanh càng điêu luyện.

“Học thổi khèn Mông rất khó, dù học nhiều cũng khó có thể am hiểu hết được những giai điệu của khèn. Để trở thành một người thổi khèn giỏi, người con trai Mông phải tập khèn từ 12 - 13 tuổi, có thân hình khỏe, mềm dẻo, nhịp nhàng, nhưng quan trọng hơn cả là cách lấy hơi, rèn khí để hơi được sâu, được dài”, ông Tủa chia sẻ.

co mot chua kenh giua long ban mong hinh 3

Ngày ngày, dưới hiên nhà, ông Tủa vẫn tấu lên những giai điệu phơi phới niềm vui bên chiếc khèn.

“Bọn trẻ bây giờ không chịu học thổi khèn nữa, chúng toàn nghe những loại nhạc bập bùng ở đâu đó, tôi đã dạy cho bao nhiêu đứa nhưng chẳng mấy ai học được. Nhưng dù ít hay nhiều tôi vẫn muốn truyền dạy cho lớp trẻ, vừa là nuôi dưỡng đam mê của mình, vừa là gìn giữ văn hóa dân tộc để tiếng khèn luôn vang lên giữa bạt ngàn màu xanh của núi rừng”, ông Tủa cho biết thêm.

Anh Sùng A Giang, người dân bản Mỹ Á, xã Thu Cúc cho biết: " Động tác múa khèn của người Mông rất phong phú và đa dạng như: múa nhảy đưa chân, quay đổi chỗ, quay tại chỗ, vờn khèn, lăn nghiêng, lăn ngửa… Hơn nữa còn có những động tác vừa thổi, vừa nhảy cực khó. Tôi cũng học thôi khèn nhưng để thổi thành bài, thành điệu rất khó, đòi hòi người học phải kiên trì tập liên tục và không nản trí”.

Anh Hà Đức Anh – Công chức văn hóa xã Thu Cúc, huyện Tân Sơn cho hay: “Múa khèn của người Mông chỉ được dùng biểu diễn trong các dịp lễ hội ở làng, xã hay đám tang, ít có cơ hội giới thiệu tại các sân khấu lớn nên không được nhiều người biết đến. Hiện nay, ở các bản của người Mông còn rất ít người biết thổi khèn. Riêng người vừa thổi vừa nhảy được như ông Tủa chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Trước nguy cơ bị mai một, mới đây, Ủy ban Nhân dân huyện Tân Sơn có đưa ra đề án để phục hồi, đồng thời tổ chức xây dựng kế hoạch truyền dạy thổi và múa cho toàn thể học sinh và bà con nhân dân trong khu dân cư”.

Nguyễn Thúy

Tin mới

Hướng tới ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam có thể độc lập, tự chủ

Hướng tới ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam có thể độc lập, tự chủ

(CLO) Chiều 8/11, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà và Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đồng chủ trì cuộc họp để nghe báo cáo đầu kỳ dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng.

Tin tức
Tài sản của Tổng thống tỷ phú Donald Trump sẽ ra sao vào năm 2025?

Tài sản của Tổng thống tỷ phú Donald Trump sẽ ra sao vào năm 2025?

(CLO) Khối tài sản của tổng thống Donald Trump ước tính đạt từ 6,49 đến 10 tỷ USD, với cổ phiếu Trump Media có giá trị lên tới 4 tỷ USD cùng mức lương tổng thống 400.000 USD.

Thị trường - Doanh nghiệp
GM ngừng sản xuất Cadillac XT4 để chuyển sang xe điện

GM ngừng sản xuất Cadillac XT4 để chuyển sang xe điện

(CLO) General Motors (GM.N) vừa thông báo vào thứ Năm rằng hãng sẽ chấm dứt sản xuất dòng SUV Cadillac XT4 chạy bằng xăng vào tháng 1 tới đây, để tập trung chuyển đổi dây chuyền tại nhà máy ở Kansas sang sản xuất xe điện.

Xe
Trao giải về tranh cổ động kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

Trao giải về tranh cổ động kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

(CLO) Chiều 8/11 tại Hà Nội, Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã tổ chức Lễ tổng kết và trao giải Cuộc vận động sáng tác tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam, 35 năm Ngày hội quốc phòng toàn dân.

Đời sống văn hóa
Dự báo thời tiết ngày 9/11: Bắc Bộ ngày nắng, sáng sớm có sương mù rải rác

Dự báo thời tiết ngày 9/11: Bắc Bộ ngày nắng, sáng sớm có sương mù rải rác

(CLO) Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn, ngày 9/11, Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An đêm không mưa, ngày nắng, sáng sớm có sương mù rải rác, đêm và sáng sớm trời lạnh. Trung Bộ, Nam Bộ có mưa rào và dông vài nơi, riêng miền Tây có mưa rào và dông rải rác (mưa tập trung vào chiều tối và tối).

Tin tức
Những nhóm cử tri giúp ông Trump thắng cử Tổng thống Mỹ

Những nhóm cử tri giúp ông Trump thắng cử Tổng thống Mỹ

(CLO) Ông Donald Trump đã thắng cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sau khi giữ vững lập trường đối với nhóm cử tri cốt lõi và thu hút thêm một số nhóm cử tri vốn nghiêng về Đảng Dân chủ.

Thế giới 24h
Nỗ lực cấm kim cương Nga của phương Tây có thể phá hủy toàn bộ ngành công nghiệp kim cương toàn cầu

Nỗ lực cấm kim cương Nga của phương Tây có thể phá hủy toàn bộ ngành công nghiệp kim cương toàn cầu

(CLO) Nga cảnh báo lệnh cấm nhập khẩu kim cương thô và kim cương chế tác của Nga từ các nước G7 có thể phá vỡ hoàn toàn chuỗi cung ứng đã tồn tại hàng thập kỷ, gây ảnh hưởng sâu rộng đến ngành công nghiệp kim cương toàn cầu.

Thị trường - Doanh nghiệp
The Economist dùng AI dịch video để kết nối với độc giả trẻ toàn cầu

The Economist dùng AI dịch video để kết nối với độc giả trẻ toàn cầu

(CLO) Espresso, ứng dụng tin tức ngắn gọn của The Economist, sử dụng AI để dịch nội dung video sang nhiều ngôn ngữ nhằm tiếp cận đối tượng độc giả trẻ trên toàn cầu.

Báo chí - Công nghệ
Tại sao trí nhớ và sự minh mẫn khác nhau đáng kể giữa mọi người?

Tại sao trí nhớ và sự minh mẫn khác nhau đáng kể giữa mọi người?

(CLO) Các nhà nghiên cứu đang khám phá về quá trình lão hóa của não bộ con người, đồng thời những cách thức để bảo vệ sức khỏe não bộ, bao gồm việc tập thể dục, không hút thuốc, học ngôn ngữ mới và chơi nhạc cụ.

Thế giới 24h
Israel điều khẩn cấp 2 máy bay giải cứu các CĐV bóng đá bị tấn công ở Hà Lan

Israel điều khẩn cấp 2 máy bay giải cứu các CĐV bóng đá bị tấn công ở Hà Lan

(CLO) Ngày 8/11, Israel đã điều hai máy bay đến Hà Lan để đưa người hâm mộ bóng đá Israel trở về sau các cuộc tấn công trên đường phố vào đêm qua mà các quan chức mô tả là hành động bài Do Thái.

Thế giới 24h
Hà Nội thu hồi hơn 7.000m2 đất để xây dựng trường học

Hà Nội thu hồi hơn 7.000m2 đất để xây dựng trường học

(CLO) UBND TP. Hà Nội vừa có quyết định thu hồi 7.178m2 đất giao cho UBND quận Nam Từ Liêm để thực hiện dự án xây dựng Trường mầm non Tây Mỗ 3.

Tin tức
Đến cửa sân bay mới biết bị cấm xuất cảnh vì nợ thuế, nguyên nhân do người nộp thuế?

Đến cửa sân bay mới biết bị cấm xuất cảnh vì nợ thuế, nguyên nhân do người nộp thuế?

(CLO) Tránh trường hợp ra đến sân bay, cửa khẩu mới biết mình nợ thuế và bị cơ quan thuế tạm hoãn xuất cảnh, Bộ Tài chính khuyến cáo người nộp thuế thường xuyên tra cứu nghĩa vụ thuế của mình.

Kinh tế vĩ mô
Thắng kịch tính Australia, đội tuyển futsal Việt Nam vào chung kết futsal Đông Nam Á

Thắng kịch tính Australia, đội tuyển futsal Việt Nam vào chung kết futsal Đông Nam Á

(CLO) Sau những màn rượt đuổi kịch tính, đội tuyển futsal Việt Nam đã giành chiến thắng tỷ số 5-4 trước futsal Australia sau 2 hiệp phụ. Thắng lợi này giúp Thái Huy và các đồng đội vào chung kết giải futsal vô địch Đông Nam Á.

Thể thao
Hải Dương: Xử lý gần 14.000 sản phẩm mỹ phẩm, phụ kiện làm đẹp không rõ nguồn gốc xuất xứ

Hải Dương: Xử lý gần 14.000 sản phẩm mỹ phẩm, phụ kiện làm đẹp không rõ nguồn gốc xuất xứ

(CLO) Qua theo dõi, nắm bắt thông tin hoạt động kinh doanh trên các nền tảng mạng xã hội và triển khai các biện pháp nghiệp vụ, QLTT Hải Dương đã kiểm tra đột xuất 2 hộ kinh doanh, phát hiện, thu giữ, xử lý gần 14.000 sản phẩm mỹ phẩm, phụ kiện làm đẹp là hàng hoá không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Đời sống
Nóng 18h: Đề xuất hơn 22.450 tỷ đồng cho mục tiêu quốc gia phòng, chống ma tuý

Nóng 18h: Đề xuất hơn 22.450 tỷ đồng cho mục tiêu quốc gia phòng, chống ma tuý

(CLO) Bản tin Nóng 18h: Đề xuất hơn 22.450 tỷ đồng cho mục tiêu quốc gia phòng, chống ma tuý; Người có ảnh hưởng sẽ bị siết hoạt động quảng cáo; Hàng trăm người tham gia tìm kiếm máy bay YAK - 130 ở Đắk Lắk…

Bản tin nóng 18h
Hướng dẫn cho gần 70 nghìn phương tiện biết hướng đi của bão số 7 để chủ động tránh trú

Hướng dẫn cho gần 70 nghìn phương tiện biết hướng đi của bão số 7 để chủ động tránh trú

(CLO) Lực lượng chức năng đã kiểm đếm, hướng dẫn cho 69.704 phương tiện/312.506 người biết diễn biến, hướng đi của bão số 7. Hiện không có phương tiện nằm trong vùng nguy hiểm, các phương tiện nằm trong vùng ảnh hưởng đang di chuyển vòng tránh.

Tin tức
Bình Luận

Tin khác

Hải Dương: Xử lý gần 14.000 sản phẩm mỹ phẩm, phụ kiện làm đẹp không rõ nguồn gốc xuất xứ

Hải Dương: Xử lý gần 14.000 sản phẩm mỹ phẩm, phụ kiện làm đẹp không rõ nguồn gốc xuất xứ

(CLO) Qua theo dõi, nắm bắt thông tin hoạt động kinh doanh trên các nền tảng mạng xã hội và triển khai các biện pháp nghiệp vụ, QLTT Hải Dương đã kiểm tra đột xuất 2 hộ kinh doanh, phát hiện, thu giữ, xử lý gần 14.000 sản phẩm mỹ phẩm, phụ kiện làm đẹp là hàng hoá không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Đời sống
TP HCM: Phát hiện cơ sở chuẩn bị 'tuồn' 1 tấn khô bò 'bốn không' ra thị trường

TP HCM: Phát hiện cơ sở chuẩn bị 'tuồn' 1 tấn khô bò 'bốn không' ra thị trường

(CLO) Chiều 8/11, Cục Quản lý thị trường TP HCM cho biết, đơn vị này vừa thu giữ trên 1 tấn khô bò “bốn không” đang được chào bán trên mạng xã hội.

Đời sống
Bắc Ninh: Khuyến khích phát triển sản xuất các loài thủy sản có giá trị kinh tế cao

Bắc Ninh: Khuyến khích phát triển sản xuất các loài thủy sản có giá trị kinh tế cao

(CLO) Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh vừa có văn bản chỉ đạo tăng cường sản xuất nuôi trồng thủy sản những tháng cuối năm 2024.

Đời sống
Đắk Lắk: Tìm thấy thi thể vợ chồng bị đuối nước nghi do lật xuồng khi qua hồ

Đắk Lắk: Tìm thấy thi thể vợ chồng bị đuối nước nghi do lật xuồng khi qua hồ

(CLO) Sáng 8/11, lãnh đạo UBND xã Ia Rvê (huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk) cho biết: Sau nhiều giờ tìm kiếm, lực lượng chức năng và người dân trong vùng đã đưa được thi thể hai vợ chồng bị đuối nước về nhà để lo tang sự.

Đời sống
Bão Yinxing vào Biển Đông, hướng thẳng miền Trung, trở thành cơn bão số 7 năm nay

Bão Yinxing vào Biển Đông, hướng thẳng miền Trung, trở thành cơn bão số 7 năm nay

(CLO) Bão Yinxing đã đi vào Biển Đông và trở thành cơn bão số 7 năm nay. Sức gió hiện tại của bão mạnh cấp 14, giật cấp 17. Theo mô hình dự báo, đường đi của cơn bão đang hướng vào miền Trung nước ta.

Đời sống
Phát động cuộc thi viết “Sống đẹp” do Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam tổ chức

Phát động cuộc thi viết “Sống đẹp” do Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam tổ chức

(CLO) Ngày 7/11, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam tổ chức “Lễ phát động cuộc thi viết Sống đẹp”.

Đời sống
Dự báo thời tiết ngày 8/11: Nam Bộ có mưa lớn cục bộ

Dự báo thời tiết ngày 8/11: Nam Bộ có mưa lớn cục bộ

(CLO) Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn, ngày 8/11, Bắc Bộ, Thanh Hóa, Nghệ An đêm không mưa, ngày nắng, sáng sớm có nơi có sương mù. Trung Bộ có mưa rào và dông, mưa to tập trung ở khu vực Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi. Nam Bộ có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có nơi mưa to (mưa tập trung vào chiều tối và đêm).

Đời sống
Cảnh giác với chiêu trò lừa đảo mua bán, thanh lý xe máy, ô tô là tài sản phát mại

Cảnh giác với chiêu trò lừa đảo mua bán, thanh lý xe máy, ô tô là tài sản phát mại

(CLO) Theo Công an tỉnh Thái Bình, trong thời gian gần đây, trên cả nước xuất hiện nhiều vụ lừa đảo liên quan đến việc mua bán xe máy, ô tô thanh lý, phát mại từ các cơ quan nhà nước đã khiến không ít người dân rơi vào cảnh tiền mất tật mang.

Đời sống
Phường Tân Mai (quận Hoàng Mai): Tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc cho các tổ dân phố

Phường Tân Mai (quận Hoàng Mai): Tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc cho các tổ dân phố

Tối 6/11, tổ dân phố 2-3 của phường Tân Mai (quận Hoàng Mai, Hà Nội) đã tổ chức “Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc”. Rất nhiều suất quà đã được trao cho các hộ khó khăn trên địa bàn phường.

Đời sống
Bộ Công an công nhận trợ lý ảo của Công an Quảng Ninh là sáng kiến cải cách hành chính

Bộ Công an công nhận trợ lý ảo của Công an Quảng Ninh là sáng kiến cải cách hành chính

(CLO) Trợ lý ảo (AI) trên máy tính hỗ trợ thực hiện dịch vụ công trực tuyến các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực căn cước, cư trú trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh là đề tài do Công an tỉnh Quảng Ninh phát triển đã được Bộ Công an công nhận là sáng kiến cấp Bộ.

Đời sống