Có tới gần 10 thương hiệu xe điện Trung Quốc đang chật vật để sống sót
(CLO) Gần 10 thương hiệu xe điện Trung Quốc như Ji Yue, Neta hay Yuanhang chật vật sống sót, hé lộ làn sóng đào thải trong một thị trường quá tải và thiếu bền vững.
Ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc từ lâu đã được biết đến với sức mạnh đáng kể, nhưng không phải là không có điểm yếu.
Quá trình hợp nhất và sự sụp đổ của một số thương hiệu đã bắt đầu diễn ra, cho thấy không phải mọi cái tên đều có thể trụ vững trong cuộc đua khốc liệt này.
Nhiều bài báo từng nhiều lần đến Trung Quốc và chứng kiến sự phát triển vượt bậc của ngành xe điện tại đây.
Tuy nhiên, chỉ dừng lại ở sự thán phục mà không đặt câu hỏi về tính bền vững của những thành tựu này sẽ là một thiếu sót lớn. Liệu tất cả những gì đang xảy ra có thể duy trì lâu dài?
Điểm đáng chú ý ở đây không phải là công nghệ của xe điện, bởi rõ ràng xe điện mang lại lợi ích cho môi trường vượt trội hơn so với xe sử dụng động cơ đốt trong hoặc xe hybrid. Điều đáng bàn là mô hình kinh doanh phía sau.
Trung Quốc hiện sở hữu một số lượng khổng lồ các công ty khởi nghiệp và thương hiệu xe điện. Chỉ trong vòng một năm gần đây, không ít cái tên đã biến mất khỏi thị trường, bao gồm cả những thương hiệu từng được đánh giá cao.
Tại Triển lãm Ô tô Thượng Hải năm nay, sự kiện diễn ra luân phiên với Triển lãm Ô tô Bắc Kinh, gần như toàn bộ khoảng 100 thương hiệu xe điện của Trung Quốc đã góp mặt với những sản phẩm nổi bật.
Dù các mẫu xe này gây ấn tượng mạnh mẽ, việc kỳ vọng tất cả đều có thể tồn tại là điều thiếu thực tế. Thực tế cho thấy, nhiều thương hiệu đã không thể vượt qua được thử thách khắc nghiệt của thị trường.
Dưới đây là câu chuyện về ba thương hiệu mà tác giả từng tiếp cận tại Triển lãm Ô tô Bắc Kinh năm ngoái, nhưng giờ đây gần như chắc chắn không thể xuất hiện tại sự kiện tiếp theo.
Ji Yue khởi đầu với kỳ vọng lớn khi là kết quả của sự hợp tác giữa Baidu, công ty được ví như “Google của Trung Quốc”, và tập đoàn Geely.
Đây là một thương hiệu khác của Geely tập trung vào công nghệ, nhưng khác với các nhãn hiệu như Polestar, Zeekr hay Volvo, Geely chỉ đóng vai trò cung cấp nền tảng xe, trong khi Baidu chịu trách nhiệm phát triển các tính năng còn lại.
Theo trải nghiệm của tác giả tại sự kiện năm ngoái, mẫu Ji Yue 01 gây ấn tượng với hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến. Xe được quảng bá với khả năng lái tự động gần cấp độ 3, vượt trội hơn Tesla, trong khi mức giá lại khá hợp lý.
Ji Yue 01 sử dụng nền tảng SEA, vốn là “xương sống” của hầu hết các mẫu xe điện mới từ Geely, Zeekr, Volvo và Lynk & Co, dù không đạt được độ sang trọng như một số phiên bản cao cấp khác.
Tuy nhiên, những cải tiến công nghệ này không đủ để đưa Ji Yue cất cánh. Mẫu hatchback Ji Yue 01 chỉ đạt doanh số vài nghìn xe mỗi tháng, một con số quá khiêm tốn. Hãng sau đó giới thiệu mẫu sedan 07 với thiết kế bắt mắt, nhưng doanh số vẫn không khởi sắc.
Đỉnh điểm của khủng hoảng xảy ra vào tháng 12, khi nhân viên biểu tình đòi lương và một kỹ sư trưởng khuyên đồng nghiệp nhanh chóng tìm bến đỗ mới, theo nguồn tin từ CarNewsChina.
Dù Ji Yue chưa chính thức tuyên bố phá sản, các showroom của hãng đã đóng cửa, và nhiều tính năng hỗ trợ lái xe có nguy cơ ngừng hoạt động do thiếu sự hỗ trợ từ nhà sản xuất.
Tại Triển lãm Ô tô Bắc Kinh năm ngoái, Neta nổi bật với gian hàng quy mô lớn. Điểm nhấn của hãng là sự ra mắt của Neta L, một mẫu xe điện phạm vi mở rộng (EREV) cỡ nhỏ với giá chỉ khoảng 14.000 USD.
Đây là sản phẩm mới nhất trong danh mục xe điện và EREV của Neta, bên cạnh mẫu wagon thời thượng Neta S Hunting.
Trong một thời gian, Neta ghi nhận doanh số khả quan và mở rộng thị trường sang Đông Nam Á cũng như khu vực Trung Đông - Bắc Phi thông qua xuất khẩu và sản xuất. Tổng cộng, hãng bán được hơn 60.000 xe trong năm 2024.
Tuy nhiên, bước sang năm 2025, Neta đối mặt với hàng loạt khó khăn. Hãng công bố cắt giảm nhân sự quy mô lớn, thậm chí có thông tin cho rằng bộ phận nghiên cứu và phát triển đã hoàn toàn bị xóa sổ.
Dù vẫn duy trì hoạt động trên mạng xã hội với trọng tâm là các thị trường như Brazil, Indonesia và Thái Lan, tương lai của Neta vẫn mờ mịt.
Chính phủ Thái Lan từng hỗ trợ hãng khoản vay 215 triệu USD vào tháng 3, nhưng số tiền này dường như chưa đủ để vực dậy hoạt động, kể cả ở ngoài Trung Quốc. Neta đang đặt cược vào thị trường xuất khẩu, nhưng triển vọng không mấy sáng sủa.
Yuanhang có thể là cái tên xa lạ với nhiều người. Đây là nhánh cao cấp của Dayun, một thương hiệu cũng ít được biết đến, và từng xuất hiện tại Triển lãm Ô tô Bắc Kinh năm ngoái.
Tuy nhiên, các mẫu xe của Yuanhang để lại cảm giác chưa hoàn thiện, với thiết kế thiếu đột phá và nội thất tuy bắt mắt nhưng chưa thực sự chất lượng.
Giống như Neta, Yuanhang cũng phải cắt giảm nhân sự mạnh tay và chỉ bán được vài trăm xe mỗi tháng tại Trung Quốc. Dù chưa chính thức ngừng hoạt động, cơ hội để hãng đảo ngược tình thế là rất mong manh.
Ngoài ba cái tên kể trên, còn nhiều thương hiệu khác như HiPhi, Aiways hay Evergrande Auto cũng đã sớm rời cuộc chơi trong năm qua, thậm chí trước khi Triển lãm Ô tô Bắc Kinh diễn ra. Điều này cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt trong ngành xe điện Trung Quốc.
Trung Quốc sở hữu không ít thương hiệu và mẫu xe điện xuất sắc, nhưng việc duy trì hàng trăm nhãn hiệu cùng hoạt động trong một lĩnh vực là điều bất khả thi.
Dù có sự hỗ trợ từ chính phủ và thị trường hơn một tỷ khách hàng tiềm năng, mô hình này vẫn thiếu tính bền vững.
Thị trường xe điện Trung Quốc chắc chắn sẽ tiếp tục thu hẹp trong thời gian tới. Không loại trừ khả năng một số nhà sản xuất lớn phải rút lui hoặc sáp nhập, đặc biệt khi các thị trường xuất khẩu vẫn giữ thái độ dè dặt với xe điện từ Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, nhiều tài sản trí tuệ có giá trị từ các thương hiệu thất bại có thể bị lãng phí. Ý tưởng rằng các công ty khởi nghiệp từ châu Âu hoặc Mỹ mua lại những tài sản này để phát triển xe điện tại thị trường nội địa không phải là điều viển vông, tương tự mô hình kinh doanh dropshipping của Amazon nhưng áp dụng cho ngành ô tô.