Cơn sốt mua sắm tháng 11

Câu chuyện bắt đầu bằng một thông báo từ Bộ Thương mại Trung Quốc vào ngày 01/11/2021, yêu cầu chính quyền các địa phương ổn định nguồn cung và giá cả thực phẩm, bao gồm cả rau, thịt và dầu ăn để chuẩn bị cho những ngày lạnh giá trong mùa đông.

Bộ này còn đưa ra khuyến nghị: “Các gia đình nên tích trữ một lượng thực phẩm nhất định để đáp ứng nhu cầu của cuộc sống hàng ngày và trong các trường hợp khẩn cấp”.

Thống báo trên đã dấy lên làn sóng tranh luận trên mạng, với một số người dùng thậm chí còn suy diễn lời kêu gọi tích trữ lương thực có liên quan đến khả năng bùng nổ chiến tranh với Đài Loan.

Bộ Thương mại Trung Quốc đã phải nhanh chóng đưa ra các thông báo khác, đảm bảo với người dân rằng không có mối đe dọa nào sắp xảy ra đối với nguồn cung cấp thực phẩm. Trong khi đó, tờ Nhật báo Kinh tế giải thích rằng, việc tích trữ lương thực chỉ nhằm đề phòng cho việc phong tỏa nếu xảy ra những đợt bùng phát Covid-19 mới trong mùa đông.

Dẫu vậy, điều này cũng không ngăn được các dòng người đi mua sắm tích trữ lương thực; từ bắp cải, gạo, bột mì cho đến dầu ăn. Nó dẫn đến giá cả các mặt hàng tăng lên. Một số siêu thị đã thấy hàng dài những người xếp hàng chờ mua thực phẩm.

An ninh lương thực - vấn đề sống còn

Trung Quốc cần nuôi sống 1,4 tỷ người, khoảng 1/5 dân số thế giới. Ký ức về nạn đói lớn từng quét qua nước này từ năm 1958 đến 1962 vẫn còn khắc sâu trong tâm trí của các thế hệ lớn tuổi ở nước này.

Trong một thế giới hậu Covid-19 đầy biến động, việc đảm bảo an ninh lương thực ngày càng trở thành ưu tiên chính trị quan trọng đối với chiến lược phát triển mới của Trung Quốc. Họ đang cố gắng dựa nhiều hơn vào tiêu dùng nội địa để bù đắp những bất ổn bên ngoài.

Chủ tịch Tập Cận Bình nói rằng vựa gạo của Trung Quốc phải được giữ chắc trong tay Trung Quốc, có nghĩa là nước này phải đảm bảo an toàn tuyệt đối trong việc cung cấp ngũ cốc.

Trung Quốc đã thành lập kho dự trữ ngũ cốc quốc gia vào năm 1990, hiện đã xây dựng một hệ thống “điều phối dự trữ nhà nước trung ương và dự trữ địa phương, đồng thời bổ sung lượng tồn kho của chính phủ và doanh nghiệp với nhau”.

Quốc gia này đã đưa ra một cơ chế trách nhiệm kết hợp với các tiêu chí đánh giá vào năm 2015, yêu cầu tất cả các người đứng đầu cấp tỉnh phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về an ninh lương thực của địa phương.

Trong nỗ lực bảo vệ nguồn tài nguyên đất hạn chế của mình, Trung Quốc cũng đặt ra mức quốc gia tối thiểu cho đất canh tác là 120 triệu ha. Họ cũng đặt mục tiêu đạt 71,67 triệu ha “đất nông nghiệp tiêu chuẩn cao” vào năm 2025 và 80 triệu ha vào năm 2030, tất cả sẽ được sử dụng cho canh tác quy mô lớn và hiện đại nhằm tăng năng suất cây trồng.

Sau đợt mua sắm hoảng loạn mới đây, Qin Yuyun, một quan chức tại Cục Dự trữ Thực phẩm và Chiến lược của Trung Quốc, lên tiếng trấn an người dân rằng tổng dự trữ ngũ cốc hiện đã đủ và dự trữ lúa mì và gạo tiếp tục tăng.

Ông còn cho biết, nguồn cung thị trường ngũ cốc trong nước đã được đảm bảo hoàn toàn, với sản lượng dự kiến sẽ vượt 650 tỷ kg trong năm thứ 7 liên tiếp. Dự trữ ngũ cốc hiện tại của Trung Quốc ở mức cao nhất lịch sử, trong khi dự trữ lúa mì đang mở rộng và đủ để đáp ứng nhu cầu trong 18 tháng.

Vừa nhập khẩu, vừa sản xuất

“Nhập khẩu vừa phải” là một phần trong chiến lược của Trung Quốc về an ninh lương thực, theo sách trắng của chính phủ ban hành vào tháng 10/2019.

Cheng Guoqiang, giáo sư tại Đại học Tongji, cho biết nước này vẫn phải tận dụng nguồn nhập khẩu vì sự thiếu hụt diện tích trồng trọt trong nước lên tới 90 triệu ha. Với việc phải phụ thuộc vào đậu nành từ nước ngoài, Trung Quốc sẽ tập trung vào hai loại cây chủ lực là lúa gạo và lúa mì, để đảm bảo an ninh lương thực.

Với dân số quá lớn, Trung Quốc là nước nhập khẩu lương thực lớn nhất thế giới. Kể từ năm 2014, nhập khẩu ngũ cốc của nước này vẫn trên 100 triệu tấn. Họ cũng đã nhập khẩu 128,27 triệu tấn ngũ cốc trong 9 tháng đầu năm 2021, tăng 29,3% so với một năm trước đó.

Trung Quốc còn nhập khẩu 3,53 triệu tấn ngô trong tháng 9, tăng 226,9% so với một năm trước. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn là nước xuất siêu gạo, có nghĩa xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu.

Trung Quốc đang thừa thịt lợn

Vào tháng 09/2021, giá thực phẩm tại Trung Quốc đã giảm 5,2% so với một năm trước đó. Điều này phần lớn là do giá thịt lợn - loại thịt chủ yếu trên bàn ăn của người Trung Quốc - giảm tới 46,9% so với một năm trước đó.

Ngành chăn nuôi lợn khổng lồ của Trung Quốc còn đang đối mặt với khủng hoảng thừa, do có thêm hàng triệu người đã tham gia vào công việc chăn nuôi loại gia súc này trong thời kỳ khan hiếm thịt lợn. Giá thịt lợn của Trung Quốc hiện còn đang dưới giá thành sản xuất.

Trước đó, Trung Quốc từng kêu gọi phục hồi khẩn cấp ngành chăn nuôi lợn sau đợt dịch tả lợn châu Phi bùng phát trên toàn quốc, làm giảm một nửa đàn lợn 447 triệu con của nước này.

Lợi nhuận ban đầu là khổng lồ do giá thịt lợn tăng cao. Nhưng nguồn cung tăng đột biến kết hợp với nhu cầu sụt giảm và gián đoạn bởi đại dịch Covid-19 đã khiến giá lợn giảm tới 70% trong năm nay, khiến hàng triệu người chăn nuôi thua lỗ nặng.