Cục Khí tượng Thủy văn nhận Huân chương Lao động Hạng Nhất

Vào ngày 1/10 vừa qua, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đã ký quyết định tặng thưởng Huân chương Lao động Hạng Nhất cho Cục Khí tượng Thủy văn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường). Đây là phần thưởng cao quý, ghi nhận những đóng góp to lớn, thiết thực và có ý nghĩa quan trọng của ngành trong suốt 80 năm hình thành, phát triển và đồng hành cùng đất nước.

Trải qua nhiều giai đoạn kiện toàn, sáp nhập và đổi tên, đến nay Cục Khí tượng Thủy văn trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, quản lý 13 đơn vị thành viên với hơn 2.600 cán bộ, công chức, viên chức làm việc trên khắp cả nước.

Trong suốt 80 năm qua, ngành Khí tượng Thủy văn (KTTV) đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, từ những năm tháng chiến tranh, giai đoạn tái thiết sau hòa bình cho đến thời kỳ hội nhập quốc tế. Năm 1975, Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), đánh dấu bước ngoặt hợp tác quốc tế và khẳng định vị thế của ngành trên trường quốc tế.

Ngành nhiều lần được Nhà nước trao tặng phần thưởng cao quý: Huân chương Hồ Chí Minh (1995, 2020) và Huân chương Độc lập Hạng Nhất (2002).

Trong giai đoạn 2021 - 2025, Cục KTTV đạt nhiều thành tựu quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng công tác dự báo, cảnh báo thiên tai. Mạng lưới quan trắc được mở rộng lên hơn 2.800 trạm trên toàn quốc, tăng 44% so với giai đoạn trước.

Ứng dụng công nghệ mới giúp nâng hạn dự báo bão, áp thấp nhiệt đới từ 24 giờ lên 36 giờ; nhiều cơn bão có quỹ đạo ổn định được dự báo trước 60-72 giờ. Các đợt không khí lạnh gây rét đậm, rét hại đã có thể cảnh báo trước 48-72 giờ. Độ tin cậy trong dự báo nhiều loại hình thiên tai đạt 70-90%, thuộc nhóm dẫn đầu Đông Nam Á và tiệm cận các nước tiên tiến châu Á.

Siêu máy tính CrayXC40 với công suất gần 80 TFLOPS cho phép dự báo phân giải 3 km toàn bộ lãnh thổ và Biển Đông chỉ trong 30-40 phút.

Mô hình dự báo số phân giải cao (1-3 km) đồng hóa toàn bộ dữ liệu trong nước, rút ngắn độ trễ sản phẩm dự báo từ 5-8 giờ xuống còn 2-3 giờ.

Trí tuệ nhân tạo (AI) được ứng dụng trong nhận dạng bão, dự báo mưa cực ngắn, phân tích ảnh vệ tinh Himawari, cải thiện dự báo cường độ xoáy thuận nhiệt đới.

Hệ thống cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực cung cấp cảnh báo trực tuyến đến tận cấp xã, hỗ trợ trực tiếp người dân, nhất là khu vực vùng sâu, vùng xa.

Nhờ đổi mới công nghệ, chất lượng dự báo được cải thiện rõ rệt: sai số dự báo vị trí bão ở hạn 48 giờ giảm một nửa; dự báo mưa lớn, cảnh báo lũ trước 2-3 ngày đạt độ tin cậy khoảng 75%; cảnh báo mưa dông cục bộ trước 30 phút – vài giờ; dự báo rét đậm, rét hại và nắng nóng diện rộng đạt độ tin cậy 70-90%.

Trong 5 năm gần đây, Cục KTTV đã theo dõi, dự báo sát sao 46 cơn bão, 11 áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông, trong đó có 27 cơn bão và 4 áp thấp ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam; cùng hàng trăm đợt mưa lớn, lũ, nắng nóng, rét đậm. Nhiều cơn bão mạnh và phức tạp như siêu bão Noru (2022) hay bão Yagi (2024) đều được cảnh báo sớm, giúp các cấp chính quyền và người dân chủ động ứng phó, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản.

Trên trường quốc tế, ngành KTTV Việt Nam đã khẳng định vị thế khi được WMO chọn là Trung tâm dự báo hỗ trợ thời tiết nguy hiểm và Trung tâm cảnh báo lũ quét cho ASEAN. Việt Nam cũng mở rộng hợp tác với nhiều quốc gia, tiếp nhận công nghệ hiện đại, nâng cao năng lực dự báo ngang tầm khu vực.

Huân chương Lao động Hạng Nhất là sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp to lớn của Cục KTTV trong 80 năm qua, đồng thời là niềm tự hào và động lực để toàn thể cán bộ, công chức, viên chức của ngành tiếp tục hiện đại hóa, ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ, xây dựng hệ thống dự báo ngày càng chi tiết, chính xác và kịp thời.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu diễn biến phức tạp, thiên tai cực đoan ngày càng gia tăng, ngành KTTV sẽ tiếp tục giữ vững vai trò tuyến đầu trong phòng chống thiên tai, bảo vệ cuộc sống bình yên cho nhân dân và đóng góp tích cực cho sự phát triển bền vững của đất nước.