Tình hình Mỹ

Ngoài khơi Los Angeles, một lượng tàu container kỷ lục đang chờ dỡ hàng. Với kỳ nghỉ lễ đang đến gần, các công ty trên khắp Mỹ dự đoán tình trạng thiếu hụt và tăng giá đối với mọi thứ, từ cây thông Noel nhân tạo và đồ thể thao cho đến gà tây trong Lễ Tạ ơn. Các nhà bán lẻ cảnh báo rằng những thứ cơ bản bao gồm cả giấy vệ sinh một lần nữa có thể bị thiếu hụt.

Một số chuyên gia dự đoán 80% dân số Mỹ sẽ được chủng ngừa COVID-19 vào cuối năm nay, nhưng tác động của đại dịch sẽ còn kéo dài hơn thế nữa do các liên kết bị đứt gãy trong chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp tục kéo nền kinh tế đi xuống.

Việc ùn tắc tàu container chỉ là một phần của câu chuyện. Mỹ cũng đang thiếu hụt lao động lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực giải trí và du lịch. Ở mọi nhà hàng, khách sạn, chúng ta có thể thấy các biển báo cần tuyển nhân viên.

Đảng Cộng hòa đã đổ lỗi cho việc gia tăng trợ cấp thất nghiệp như nguyên nhân chính của việc thiếu công nhân. Những lợi ích đó đã kết thúc nhưng vẫn có rất ít bằng chứng cho thấy các ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất đang có đủ lao động. Mức lương thấp đã khiến hàng triệu người phải xem xét lại sự nghiệp của họ trong thời kỳ đại dịch. Đồng thời, tình trạng thiếu dịch vụ giữ trẻ hợp lý và việc một số trường học tiếp tục đóng cửa đã khiến nhiều người phải nghỉ việc.

Với COVID-19 vẫn là mối đe dọa lớn ở nhiều quốc gia mà Mỹ dựa vào để mua hàng hóa, cuộc khủng hoảng có vẻ sẽ tiếp tục kéo dài trong một thời gian.

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang, ông Jerome Powell, cho biết trong tuần này: “Thật thất vọng khi thừa nhận rằng 18 tháng sau khi kiểm soát dịch thì việc đưa mọi người đi tiêm phòng vẫn là chính sách kinh tế quan trọng nhất mà chúng tôi có. Cũng rất bực bội khi thấy các nút thắt cổ chai và các vấn đề của chuỗi cung ứng không trở nên tốt hơn, thậm chí, chúng dường như đang trở nên tồi tệ hơn một chút”. 

Tình hình ở Trung Quốc

Điện đã bị cắt ở phần lớn Trung Quốc. Các ngân hàng đầu tư Nomura và Goldman Sachs đã hạ dự báo tăng trưởng của nền kinh tế số 2 thế giới sau khi việc cắt điện khiến các nhà máy phải ngừng hoạt động và kéo dài thời gian trì hoãn tại các cảng.

Việc cắt điện toàn bộ các khu vực của Thẩm Dương, phía bắc tỉnh Liêu Ninh, đồng nghĩa với việc đèn giao thông không hoạt động trong một tuần, gây lo ngại về an toàn cho nhiều người đi xe đạp của thành phố.

"Khá bất tiện khi đi xe trong bóng tối", một người dân có tên Zhu Meiying nói với South China Morning Post. “Đối với những người lái xe, họ có đèn xe. Nhưng đối với những người đi xe đạp thì điều đó khá nguy hiểm. Đèn đường trên một số con đường phải được bật vì nó liên quan đến tính mạng con người".

Bà Zhu đặt câu hỏi về kế hoạch của chính phủ để giải quyết vấn đề. Tỉnh Liêu Ninh cho biết việc phân chia là điều duy nhất ngăn lưới điện bị sập. Một số nơi không có điện vào ban ngày, khiến nhiều toà nhà bị mất máy bơm nước và thang máy.

Đoạn phim trên mạng xã hội cho thấy một gia đình bị mắc kẹt trong thang máy khi cúp điện, nhiều người bình luận rằng tình huống khiến họ cảm thấy như đang sống ở Triều Tiên. Những người khác mô tả bị cắt điện khi đến bệnh viện.

Trong một bài đăng đã bị xóa, một người dân ở phía đông bắc cho biết gia đình ba người của họ suýt chết vì ngộ độc khí carbon monoxide sau khi cắt điện khiến quạt hút không hoạt động và gia đình này thì đốt than để giữ ấm.

Tình hình trở nên tồi tệ hơn đến mức Trung Quốc đã yêu cầu Nga tăng lượng điện thông qua đường dây tải điện.

Bà Lauri Myllyvirta, nhà phân tích chính tại Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch độc lập, cho biết Trung Quốc đã bị bất ngờ.

Bà nói: “Khi giá nhiên liệu bắt đầu tăng do sự phục hồi toàn cầu, các nhà máy điện đã cắt giảm lượng mua than và đã giảm lượng dự trữ của họ trong nhiều tháng. Bây giờ điều này có nghĩa là các nhà máy đã hết than và hạn chế thu mua nhiều hơn khi giá đã tăng vọt".

Tình hình tại Đức

Giá năng lượng ở Đức tăng 14,3% và tác động lên giá xăng (tăng 20%) và thực phẩm (tăng 4,9%), góp phần khiến tỷ lệ lạm phát của tháng 9 tăng lên 4,1%, mức cao nhất ở Đức trong gần 30 năm.

Điều này chủ yếu do nhu cầu ngày càng tăng, sự thiếu hụt nguồn cung và thiếu các nguồn năng lượng thay thế. 

Ngân hàng Bundesbank dự đoán lạm phát sẽ tăng lên 5% vào cuối năm. Việc này làm tăng thuế suất VAT, sau khi tạm thời được hạ vào năm ngoái để giúp các doanh nghiệp đối phó với đại dịch, cũng như tăng thuế phát thải CO2 và dẫn đến tình trạng khan hiếm kim loại, gỗ và chất bán dẫn.

Những xung đột về nguồn cung này dự kiến ​​sẽ tiếp tục ít nhất cho đến cuối năm và gây thiệt hại cho nền kinh tế này 40 tỷ euro, với tác động chủ yếu sẽ được cảm nhận vào năm 2022. GDP Đức được dự đoán đạt mức tăng  2,5% trong năm nay, và tăng tốc lên 5,1% vào năm sau.

Tuy nhiên, vẫn chưa có cuộc nói chuyện nào về “khủng hoảng”, “khẩn cấp” hay “hoảng loạn” ở Đức và trong khi nhiều nhà sản xuất đang cảm thấy bị chèn ép từ việc gãy chuỗi cung ứng.

Các vấn đề về chuỗi cung ứng cùng với sự thiếu hụt nhân công đã khiến nhà sản xuất ô tô Opel thông báo vào thứ năm rằng họ tạm thời đóng cửa một nhà máy sản xuất xe hybrid ở thành phố Eisenach. 

Tình trạng thiếu lao động kéo dài là một vấn đề lớn, cản trở tăng trưởng kinh tế nói chung và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, chủ yếu là trong ngành chăm sóc, y tế, sản xuất có tay nghề cao, CNTT, kỹ thuật, mọi nghề thủ công lành nghề và buôn bán từ thợ sửa ống nước đến thợ mộc.

Hiện Đức đang thiếu từ 60.000 đến 80.000 công nhân vận tải đường bộ, và các nhà kinh tế cảnh báo về tình trạng khủng hoảng nhân khẩu học, với nhiều người sắp nghỉ hưu hơn là người làm việc.

Rất nhiều công nhân trong các lĩnh vực lái tàu, y tế và xe hơi đã đình công trong những tuần gần đây, yêu cầu được trả lương cao hơn trong bối cảnh lạm phát gia tăng, làm dấy lên lo ngại về một vòng xoáy lạm phát.

Ông Marcel Fratzscher, thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế Đức, phát biểu trên đài truyền hình DLF, cho biết chính phủ có thể phải can thiệp vào mức lương tối thiểu. Nhưng ông ấy mô tả những gì đang xảy ra như một sự “bình thường hóa” sau đại dịch.

“Nhiều người ở Đức sợ hãi về tương lai… nhưng tôi thấy điều này rất bình thường”, ông nói. “Sự gia tăng lạm phát là một sự bình thường hóa đáng hoan nghênh sau khi giá cả tạm thời bị kiềm chế trong thời kỳ đại dịch. Hoàn toàn không có lý do gì để hoảng sợ”.

Tình hình ở Nga

Khi giá năng lượng tăng cao ở những nơi khác, Nga tự nhận thấy mình ở vị trí đáng ghen tị khi trở thành nhà xuất khẩu ròng dầu khí lớn nhất trên thế giới.

Điện Kremlin nói với người châu Âu rằng đường ống Nord Stream 2 của họ được mở càng sớm thì giá xăng càng nhanh chóng ổn định.

Tuy nhiên, lạm phát lương thực đang ở mức cao kỷ lục 7% hàng năm, cao nhất trong vòng 5 năm, một vấn đề mà Điện Kremlin đã cố gắng hết sức để giữ kín trước cuộc bầu cử quốc hội vào tháng trước.

Các khách sạn và nhà hàng đang báo cáo tình trạng thiếu nhân công “thảm khốc”, một phần do giá cả tăng và một phần do cuộc khủng hoảng di cư của Nga. Xây dựng và nông nghiệp đã bị ảnh hưởng bởi sự thiếu hụt ước tính khoảng 600.000 công nhân từ Trung Á, những người đã rời đi trong cuộc khủng hoảng Covid-19. 

Vương quốc Anh

Vào mùa hè, sự phục hồi của nước Anh đã bị đe dọa bởi một "đại dịch" buộc hàng trăm nghìn công nhân phải tự cô lập sau khi họ tiếp xúc với một người nào nhiễm Covid-19.

Chỉ vài tuần sau khi các Bộ trưởng thu hẹp quy mô hệ thống kiểm tra và theo dõi để ngăn chặn các doanh nghiệp và dịch vụ công đóng cửa do thiếu nhân viên, tình trạng thiếu xăng đã một lần nữa ngăn lượng lớn lực lượng lao động đến văn phòng, trường học, nhà máy hoặc bệnh viện.

Điều này nhanh chóng gây ra những hậu quả kinh tế khi nó chồng chéo với tình trạng thiếu hụt tài xế xe tải và sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, đẩy giá của mọi thứ từ chip máy tính đến khí đốt tự nhiên hóa lỏng.

Các nhà chỉ trích chính phủ đã đổ lỗi cho việc thiếu chuẩn bị cho hậu quả của Brexit đã khiến tình trạng tắc nghẽn nguồn cung trở nên tồi tệ hơn nhiều.

Nền kinh tế vẫn giảm tốc 3,5% so với trước khi đại dịch xảy ra. Sản xuất, vốn đã có cải thiện tốt hơn nhưng vẫn thấp hơn khoảng 2,5% so với năm 2019.

Phòng Thương mại Anh dự báo rằng những nỗ lực của chính phủ trong việc khuyến khích đầu tư kinh doanh có khả năng sẽ giảm 2,5% trong năm nay.

Người tiêu dùng, ngay cả những người đã tiết kiệm trong 18 tháng qua, cũng dự kiến ​​sẽ trở nên thận trọng hơn trong thói quen mua sắm của họ sau khi lạm phát tăng mạnh, dự báo sẽ vượt 4% vào cuối năm nay.

Hóa đơn gas tăng đột ngột do thiếu hụt nguồn cung quốc tế sẽ chỉ đẩy lạm phát tiếp tục cao hơn. Nếu không có thêm hỗ trợ, nhiều gia đình có thể phải sống trong điều kiện khắc nghiệt hơn.