Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa: Thiết lập cơ chế kiểm soát, giám sát khi “mở rộng quyền” cho chủ đầu tư trong đấu thầu!

Xung quanh vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) - Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội để làm rõ cũng như kiến nghị các giải pháp trong sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu và các luật liên quan đến đầu tư công.

+ Vừa qua, Tổng Bí thư đã chỉ rõ bốn vấn đề nghiêm trọng đang tồn tại trong Luật Đấu thầu hiện hành, ông có thể phân tích rõ hơn về những vấn đề nghiêm trọng này?

- Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa: Vừa rồi, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ các vấn đề rất nghiêm trọng, những bất cập đang tồn tại trong Luật Đấu thầu hiện hành – các vấn đề này hoàn toàn chính xác.

Đặc biệt, trong đấu thầu có tình trạng cấu kết với nhau, hình thành sân trước - sân sau, sân trong - sân ngoài, công ty mẹ - công ty con… có dấu hiệu không minh bạch. Hệ lụy là dẫn đến có một số trường hợp cả chủ đầu tư, người tham gia đấu thầu vướng vòng lao lý. Do đó, việc sửa Luật để đảm bảo tổ chức đấu thầu minh bạch, loại bỏ tình trạng này là cần thiết.

Một vấn đề bất bất cập khác mà Luật Đấu thầu lần này phải sửa là để đảm bảo đấu thầu sắp tới đây không còn các thủ tục rườm rà làm kéo dài thời gian. Hiện nay, có những dự án muốn triển khai thì quy trình thủ tục kéo dài nhiều tháng đến cả năm trời. Việc này gây lãng phí nghiêm trọng.

Cùng với đó, sửa Luật cũng để đảm bảo khi doanh nghiệp đã trúng thầu phải thực hiện đúng tiến độ, chất lượng công trình.

+ Dự thảo Luật bổ sung nguyên tắc cho phép chủ đầu tư căn cứ quy mô, tính chất, điều kiện thực tế của gói thầu để lựa chọn áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp; mở rộng hình thức chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt… Ông có đánh giá như thế nào về nội dung này, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện triệt để phân cấp, phân quyền?

- Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa: Trong đấu thầu, tôi nghĩ rằng phải xem xét tùy trường hợp cụ thể để đấu thầu hay không đấu thầu. Vì trong thời gian qua có những trường hợp nhà thầu muốn trúng nên bỏ giá thầu thấp, tiết kiệm cao cho ngân sách nhưng sau đó lại chậm trễ triển khai, thậm chí là bán thầu. Do đó, sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ, chất lượng công trình.

Cũng có những trường hợp bỏ thầu “sát giá”, không có lợi cho ngân sách. Ví dụ dự án 100 tỷ mà qua đấu thầu tiết kiệm không nổi 100 triệu nhưng vẫn trúng thầu – đây là có dấu hiệu “đạp chân” giữa chủ đầu tư và nhà thầu. Tôi phân tích như vậy để thấy cần thiết phải đấu thầu cho công khai, minh bạch.

Theo tôi, nên có việc chỉ định thầu có giảm giá. Tức chỉ định thầu có giảm giá theo mức độ “vừa phải” để vừa có lợi cho ngân sách Nhà nước và đơn vị trúng thầu làm có lãi, đảm bảo có chất lượng và có hiệu quả.

Tôi kiến nghị giảm giá khoảng 10%/gói thầu để chỉ định thầu nếu nhà thầu đó chấp thuận và chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm việc chỉ định này. Nhà thầu có thể liên danh, liên kết để thực hiện nhưng tuyệt đối không được bán thầu, không được giao thầu cho những đối tượng khác.

+ Nhiều ý kiến bày tỏ sự lo ngại về nguy cơ lạm dụng hoặc thiếu minh bạch trong quá trình áp dụng các quy định rất mở tại Dự thảo Luật. Theo đại biểu, cần có cơ chế giám sát, kiểm tra nào để đảm bảo thực hiện đấu thầu công khai, minh bạch, tránh tiêu cực?

- Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa: Việc mở rộng quyền cho chủ đầu tư dạng như phân cấp, phân quyền để thực hiện là rất tốt. Tuy nhiên, cần thiết lập cơ chế kiểm soát cũng như giám sát việc này.

Đầu tiên, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm về năng lực của nhà thầu trong chỉ định thầu của mình. Do đó, phải thường xuyên kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của nhà thầu làm sao để công trình đảm bảo chất lượng, tiến độ.

Ngoài ra, thanh tra Nhà nước cũng cần xem xét vào cuộc làm rõ với những nhà thầu có dư luận xấu, bị phản ánh thi công không đảm bảo chất lượng công trình, kéo dài tiến độ…

Đặc biệt, cần thanh tra nhà thầu thường xuyên trúng thầu tại một chủ đầu tư - đó là biểu hiện của hiện tượng “đạp chân” với nhau, có quen biết, thân thiết và có dấu hiệu cấu kết để trúng thầu.

+ Xin cảm ơn ông!