Doanh nghiệp toàn cầu đổ xô đến, Hungary có đủ sức cáng đáng?

Các công ty đang đổ xô đến trung tâm châu Âu, nơi Chính phủ của Thủ tướng Hungary – ông Viktor Orban đang bất chấp sự cảnh giác của phương Tây đối với Trung Quốc và đưa ra những lợi ích hào phóng để tổ chức các hoạt động đầu tư từ nước ngoài và đánh cược vào tuyên bố của Hungary là trung tâm toàn cầu về xe điện (EV).

Đầu tư vào ngành công nghiệp ô tô Hungary đang bị chi phối bởi ba quốc gia - Đức, nhà sản xuất ô tô hàng đầu, cùng với Trung Quốc và Hàn Quốc, những nhà lãnh đạo về pin EV vượt xa các đối thủ châu Âu.

Các công ty từ ba quốc gia này đã chiếm 29 trong số 31 khoản trợ cấp tiền mặt do Hungary trao cho các khoản đầu tư lớn vào lĩnh vực ô tô và pin của nước này trong thập kỷ qua, theo một phân tích của Reuters về dữ liệu của Chính phủ cho thấy quy mô của Đức, Trung Quốc và Hàn Quốc hội tụ ở lĩnh vực này.

Dirk Woelfer thuộc Phòng Thương mại Đức-Hungary ở Budapest cho biết: “Cực âm, cực dương, máy phân ly, dây chuyền lắp ráp, toàn bộ chuỗi cung ứng pin đều có ở đây. Đây là một bước chân vào cánh cửa châu Âu”.

Những người nhận trợ cấp như vậy bao gồm các nhà sản xuất ô tô Đức BMW, Mercedes-Benz và các nhà sản xuất pin như BYD của Trung Quốc và đối thủ Hàn Quốc Samsung SDI. Mức trợ cấp trung bình là 15% khoản đầu tư.

Tổng cộng, Hungary đã nhận được hơn 14 tỷ euro đầu tư trực tiếp nước ngoài vào lĩnh vực pin chỉ riêng trong 6 năm qua, theo số liệu của Chính phủ nước này.

Các khoản đầu tư lớn thường được phân loại là những khoản có giá trị trên 5-10 triệu euro, thay đổi theo các yếu tố như việc làm được tạo ra.

Theo các cuộc phỏng vấn với khoảng 20 công ty và chuyên gia tư vấn chuyên ngành ở Đức, Hungary, Trung Quốc và Hàn Quốc, các ưu đãi của nhà nước và cơ hội cho các nhà sản xuất ô tô và nhà cung cấp pin làm việc cạnh nhau đang chứng tỏ sức hút mạnh mẽ.

CATL của Trung Quốc - nhà sản xuất pin EV số 1 thế giới, gã khổng lồ pin Hàn Quốc SK Innovation và Samsung SDI, tất cả đều nói với Reuters rằng kế hoạch tiếp cận các nhà sản xuất ô tô Đức là yếu tố chính trong quyết định của họ khi đầu tư vào Hungary, cũng như có thể tìm nguồn phân tách và các phần hợp thành khác ở đó.

CATL đang đầu tư 7,6 tỷ USD để xây dựng nhà máy pin lớn nhất châu Âu tại Hungary. Nhà máy này và nhà máy BMW trị giá 2,1 tỷ USD đều sẽ được đặt tại thành phố Debrecen, nơi đang thu hút một hệ sinh thái các nhà cung cấp, từ các nhà sản xuất phanh và cực âm pin cho đến máy móc công nghiệp.

Mercedes-Benz đang chuyển đổi nhà máy của mình ở thành phố Kecskemet để sản xuất ô tô điện, trong khi Audi của Volkswagen đang sản xuất ô tô và động cơ điện ở thành phố Gyor.

Những doanh nghiệp lớn như vậy có thể mang lại lợi ích cho Chính phủ của Thủ tướng Orban khi đất nước phải đối mặt với môi trường kinh tế khó khăn nhất trong hơn một thập kỷ, với lạm phát trên 20%, nền kinh tế chậm lại và các quỹ của EU rơi vào tình trạng lấp lửng.

Tuy nhiên, theo nhiều người trong ngành, dự án xe điện của Hungary cũng phải đối mặt với những trở ngại gay gắt.

Một mối quan tâm chính là nhu cầu rất lớn mà các nhà máy pin khổng lồ sẽ đặt trên lưới điện, vốn cần phải chuyển từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo để đáp ứng các mục tiêu phát thải ròng bằng không của phần lớn ngành công nghiệp ô tô, người dân cho biết.

Họ nói thêm rằng việc thiếu lao động chuyên môn ở Hungary để làm việc trong lĩnh vực sản xuất pin cũng có thể làm giảm công suất.

HIPA, cơ quan của Bộ Ngoại giao Hungary chịu trách nhiệm thu hút đầu tư vào các lĩnh vực từ pin và ô tô đến hậu cần, đã không trả lời các câu hỏi của Reuters về ngành công nghiệp EV.

“Trung Quốc đã có những bước tiến tốt”

Việc Hungary chào đón các nhà sản xuất pin châu Á có thể khiến Brussels và Berlin bày tỏ lo ngại về nguy cơ châu Âu trở nên quá phụ thuộc vào Trung Quốc và các cường quốc nước ngoài khác, đặc biệt là trong các công nghệ trung tâm của quá trình chuyển đổi xanh.

Csaba Kilian của hiệp hội ô tô Hungary cho biết, hiện tại, nhu cầu tăng sản lượng xe điện khiến ngành công nghiệp ô tô châu Âu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tìm nguồn cung từ các công ty châu Á.

"Tôi hoàn toàn đồng ý rằng các nhà sản xuất châu Âu nên có nguồn cung riêng của họ, nhưng đó là một cuộc cạnh tranh và Trung Quốc đã có những bước tiến tốt”, ông nói thêm.

Châu Âu sẽ có công suất sản xuất pin EV là 1.200 GWh vào năm 2031 nếu các kế hoạch hiện tại thành hiện thực, vượt xa nhu cầu dự kiến là 875 GWh, theo ước tính của Benchmark Mineral Intelligence (BMI). Nhưng trong số 1.200 GWh đó, 44% sẽ được cung cấp bởi các công ty châu Á có nhà máy ở châu Âu, vượt xa các công ty trong nước với 43% và Tesla của Hoa Kỳ với 13%, theo tính toán của Reuters dựa trên dữ liệu BMI.

Theo các chuyên gia tư vấn ô tô tại Boston Consulting Group và Berylls Strategy Advisors, triển vọng phát triển lĩnh vực pin ở Đức đã bị cản trở bởi mất nguồn khí đốt của Nga.

Hungary cung cấp một hệ thống năng lượng tương đối ổn định được hỗ trợ bởi năng lượng hạt nhân, cũng như các khoản trợ cấp cao và mức thuế doanh nghiệp thấp nhất châu Âu là 9%.

Bà Ilka von Dalwigk, Giám đốc chính sách của Liên minh Pin Châu Âu, do Liên minh Châu Âu thành lập vào năm 2017, cho biết toàn bộ chuỗi cung ứng pin đã đến nước này để khởi động ngành công nghiệp.

"Mọi thứ đều nằm ở đó. Khi chúng tôi xem xét dự báo cho năm 2025 và 2030, có vẻ như Hungary sẽ sở hữu một trong những năng lực sản xuất lớn nhất ở châu Âu. Rất có thể Hungary trên thực tế là cụm sản xuất pin lớn tiếp theo ở châu Âu”, bà nói thêm.

Khi được hỏi về những lo ngại về sự phụ thuộc vào châu Á về công nghệ, một quan chức EU cho biết khối này - vốn phải chấp thuận trợ cấp của các quốc gia thành viên cho các nhà đầu tư - đã có một hệ thống hợp tác và trao đổi thông tin về các khoản đầu tư từ các quốc gia ngoài EU có thể ảnh hưởng đến an ninh.

Ủy ban châu Âu hiện đang đàm phán với Hungary về quy mô trợ cấp mà quốc gia này sẽ cung cấp cho CATL để xây dựng nhà máy Debrecen, quan chức này cho biết thêm.

Cạm bẫy tiềm ẩn

Đối với một số công ty phương Tây, thiết lập nhà máy ở Hungary là một quyết định khó khăn.

Nhà cung cấp ô tô Đức Schaeffler cho biết họ sắp thành lập nhà máy động cơ điện chính của mình ở Hungary thay vì Đức vào tháng 8 vì sự hấp dẫn của các ưu đãi của Hungary, nhưng đã quyết định quay lại lựa chọn Đức vì sợ gửi "tín hiệu sai" đến những người Đức đang lo sợ mất việc làm ở nước ngoài.

Các công ty khác trong ngành bày tỏ nhiều lo ngại về những cạm bẫy tiềm ẩn đối với ngành công nghiệp ô tô đang phát triển của Hungary khi các nhà máy mọc lên rầm rộ, bao gồm cả vấn đề lưới điện.

Đặc biệt, pin là bộ phận sử dụng nhiều năng lượng của xe điện để sản xuất, đòi hỏi lượng điện năng cao để làm khô vật liệu và vận hành máy móc.

Các nguồn năng lượng của Hungary vào năm 2021 bao gồm 80% nhiên liệu hóa thạch, 14,5% hạt nhân và 3,6% năng lượng mặt trời, theo tính toán của Reuters về dữ liệu từ Đánh giá thống kê năng lượng thế giới của BP.

Nguồn năng lượng pha trộn này gây rắc rối cho các nhà sản xuất ô tô, những doanh nghiệp sẽ sớm cần chứng minh thông tin xác thực không có carbon trong chuỗi cung ứng của họ theo luật mới của Đức và Châu Âu.

Bộ trưởng Ngoại giao Hungary – ông Peter Szijjarto đã gặp các Giám đốc điều hành cấp cao của BMW và các nhà cung cấp ô tô bao gồm Schaeffler và Knorr-Bremse tại Munich vào tháng trước, trước khi nhà sản xuất ô tô Đức tuyên bố sẽ tăng cường đầu tư vào nước này.

Các chủ đề được thảo luận bao gồm các kế hoạch cải thiện cơ sở hạ tầng hậu cần ở Hungary và tăng lượng năng lượng tái tạo được sử dụng cho lưới điện, một trong những công ty tham dự tiết lộ.

Khi BMW lần đầu tiên công bố kế hoạch xây dựng nhà máy Debrecen vào năm 2018, Chính phủ đã cam kết chi khoảng 135 tỷ forint (hơn 346 triệu USD) để cải thiện cơ sở hạ tầng địa phương, theo tính toán của Phòng Thương mại Đức-Hungary.

Về lĩnh vực pin, CATL nói với Reuters rằng họ đang xem xét phát triển năng lượng mặt trời với các đối tác địa phương ở Hungary.

Bất chấp những rủi ro, ông Alexander Timmer, một đối tác của công ty tư vấn Berylls Strategy Advisors có trụ sở tại Munich, người đã từng làm việc cho một số dự án ô tô và pin ở Hungary, cho biết nước này đã đưa ra một gói hấp dẫn.

Ông nói thêm: “Sự kết hợp giữa lợi thế về chi phí, trợ cấp của nhà nước và sự gần gũi với các nhà máy của các nhà sản xuất ô tô khiến Hungary ngày càng trở nên hấp dẫn đối với các nhà sản xuất pin”.

Hồng Vân (Theo Reuters)