Đàm phán Nga - Ukraine và phép thử cho hòa bình

Dù chưa có bước đột phá rõ ràng, sự kiện này đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong nỗ lực giảm căng thẳng giữa hai bên, và hơn thế nữa, là phép thử đối với thiện chí hòa bình của cộng đồng quốc tế.

Diễn biến khó lường và những toan tính chính trị

Việc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy bất ngờ bày tỏ mong muốn gặp người đồng cấp Nga tại Thổ Nhĩ Kỳ đã gây xôn xao dư luận quốc tế. Tuy nhiên, các tuyên bố này nhanh chóng vấp phải hoài nghi do thiếu căn cứ thỏa thuận cụ thể.

Giới phân tích cho rằng, đây có thể là một bước đi chiến lược hoặc là một động thái nhằm gây sức ép lên Moscow, hay cũng có thể là một chiêu bài chính trị nhằm khơi lại làn sóng trừng phạt từ phương Tây.

Không chỉ giới hạn trong khuôn khổ song phương, diễn biến này còn phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ phương Tây. Một số quốc gia hàng đầu tại châu Âu - đặc biệt là London, Paris và Berlin - bị cáo buộc đã góp phần làm suy yếu khả năng đạt được thỏa thuận ngoại giao, khi tiếp tục nhấn mạnh đến giải pháp quân sự thay vì tìm kiếm lối thoát chính trị cho xung đột.

Một số chính khách phương Tây thậm chí công khai thừa nhận mục tiêu kéo dài chiến sự đến năm 2030, điều này làm dấy lên lo ngại về việc Ukraine bị biến thành công cụ trong cuộc đối đầu chiến lược giữa Nga và phương Tây.

Thổ Nhĩ Kỳ, với vai trò là nước chủ nhà, đang nỗ lực khẳng định vị thế một nhà trung gian hòa giải có uy tín. Áp lực từ Ankara - cùng với những động thái không kém phần quyết liệt từ Mỹ - được cho là đã buộc chính quyền Kiev phải ngồi lại bàn đàm phán, bất chấp trước đó Ukraine từng ra luật cấm đàm phán với Nga trong một số điều kiện.

Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận rằng chính Moscow đã nắm thế chủ động trong việc tái khởi động kênh đối thoại. Tổng thống Nga Vladimir Putin có vẻ đang áp dụng chiến lược “ngoại giao cưỡng bức”, trong đó vừa kết hợp quân sự với đàm phán nhằm duy trì thế “thượng phong” trên bàn cờ chính trị quốc tế.

Tín hiệu tích cực và lực cản nội bộ

Sau phiên làm việc tại Istanbul, dù truyền thông phương Tây tập trung vào các chỉ dấu bế tắc, đại diện phái đoàn Ukraine, ông Rustem Umerov, đã lên tiếng xác nhận một số tiến triển cụ thể: một thỏa thuận trao đổi tù nhân quy mô lớn đã được thống nhất, và các cuộc thảo luận về giải pháp cho cuộc khủng hoảng đã chính thức khởi động.

Điều này cho thấy, bất chấp áp lực chính trị, một bộ phận trong giới tinh hoa Ukraine đã bắt đầu nhận ra thế bế tắc trong việc kéo dài xung đột. Không ít ý kiến nội bộ tại Kiev thừa nhận, nếu Ukraine chấp nhận các điều kiện của Nga từ năm 2022, thiệt hại hiện tại có thể đã được giảm thiểu đáng kể.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đã từng công khai phản đối việc tiếp tục viện trợ quân sự cho Kiev - điều này có thể là yếu tố định hình chính sách của Washington trong vấn đề Ukraine thời gian tới.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, việc Ukraine tham gia đàm phán chưa đồng nghĩa với việc một giải pháp hòa bình đang ở trong tầm tay. Nhiều thế lực đối lập, trong và ngoài nước, vẫn nuôi hy vọng rằng các lệnh trừng phạt sẽ làm Nga suy yếu và mất đi thế cân bằng nội bộ.

Trong bối cảnh đó, Moscow tiếp tục theo đuổi chính sách huy động nội lực, củng cố xã hội khỏi ảnh hưởng phương Tây và nhấn mạnh rằng các nỗ lực ngoại giao sẽ không cản trở mục tiêu quân sự lâu dài: kiểm soát lãnh thổ, “phi phát xít hóa” và “phi quân sự hóa” Ukraine.

Thông điệp mà phía Nga phát đi rõ ràng: hoặc lựa chọn đối thoại, hoặc phải đối mặt với sức mạnh “cứng”. Trong bối cảnh đó, sự sẵn sàng cho một giải pháp hòa bình thực chất không chỉ phụ thuộc vào Kiev, mà còn là bài toán chiến lược cho các cường quốc phương Tây đang “điều phối” cuộc chơi từ hậu trường.