Hành trình hàn gắn những nứt vỡ “toang hoác vô hình”

Bộ phim “1982” đánh dấu chặng đường hơn 10 năm đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp mới trở lại với điện ảnh, kể từ sau “Đập cánh giữa không trung” (2014). Bối cảnh phim “1982” diễn ra vào mùa đông tại một gia đình ở Hà Nội. Nguyễn Thu Yến - một đạo diễn điện ảnh 40 tuổi bước vào chuỗi vận rủi của đời mình sau khi bị lừa mất tất cả tiền tiết kiệm của gia đình. Trong lúc em trai cô cần tiền cưới vợ, em gái cần tiền để trả nợ vì đầu tư bất động sản thua lỗ, Yến phải cắt phần chi phí gia sư của cậu con trai đang ôn thi tốt nghiệp, thì ekip sản xuất phim thúc bách dọa bỏ việc nếu không có tiền.

Đúng lúc này, chứng mất trí nhớ của mẹ cô trở nặng, bà không nhận ra chồng mình đã qua đời mà luôn hờn ghen cho rằng ông đi theo người phụ nữ khác. Trong trăm mối lo toan của những ngày cận Tết, gia đình Yến nháo nhào đi tìm mẹ để thuyết phục bà bán căn nhà và chia tài sản. Từ đây, những khúc mắc, mâu thuẫn và cả những riêng tư, bí mật chưa từng được kể của những thành viên trong gia đình đã bộc lộ. Ba chị em làm tất cả mọi cách để tìm mẹ, kể cả cầu cúng, bói toán, những mong mẹ trở về, mong kịp có tiền để giải quyết mọi việc trước khi quá muộn...

Tết đến gần, hành trình tìm mẹ trải qua muôn vàn mâu thuẫn, từ nhỏ đến cực to với nhiều tức giận, nước mắt và cũng không thiếu nụ cười… Bằng một cách nào đó, chính những mâu thuẫn đó đã hàn gắn tình thân trong gia đình - điều mà bấy lâu Yến tưởng rằng đã nhạt phai…

Chia sẻ về ý tưởng bộ phim, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp cho biết, những người con sợ bị lãng quên cố gắng liên kết lại trong hành trình tìm mẹ, thực ra đó là hành trình tìm lại bản thể của mình và hàn gắn những nứt vỡ “toang hoác vô hình”. Thực hiện hành trình đi tìm lại những vẻ đẹp, những vẹn toàn đã biến mất và làm “lộ sáng” những phức cảm tình thân luôn là mong ước của chị kể từ những ngày đầu làm phim.

“Năm 2010, tôi sản xuất “Bi, Đừng sợ” (đạo diễn Phan Đăng Di), đoạt 2 giải Cannes. Sau đó, tôi mới biết rằng, Thần Điện ảnh đã nhắn tin cho tôi: “Điệp, Đừng sợ”, nữ đạo diễn chia sẻ.

Không khó để nhận thấy, nhân vật chính của phim “1982” có nhiều hình bóng của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp (dù rằng trong buổi tọa đàm và “khoe” một số trích đoạn phim, chị đã hơn một lần phản ứng khi các diễn giả cứ “vô tình” gán nhân vật Yến trong phim là Điệp). Họ cùng sinh năm 1982, khi Nguyễn Hoàng Điệp mải mê với những dự án phim ảnh với nỗi lo điện ảnh bỏ quên mình thì mẹ chị đột nhiên lâm bệnh nặng. Nữ đạo diễn cho biết, chị đã chăm sóc mẹ nhiều năm với mặc cảm tội lỗi vì không thể giúp mẹ kịp thời khi quá tập trung cho công việc làm phim. Trong khi đó, nhân vật Yến cũng là người luôn sống chết với điện ảnh, coi điện ảnh là cuộc sống của mình. Bởi vậy, có lẽ hoàn toàn có chủ ý khi đạo diễn giao vai Nguyễn Thu Yến cho diễn viên Đỗ Thị Hải Yến - một người bạn từ khi họ còn là những cô gái trẻ.

“1982 cũng là bộ phim tôi muốn thực hành phong cách kể chuyện nơi ống kính theo sát nhân vật, trở thành nhân vật, do đó đòi hỏi diễn viên tham gia phải có sự thuần thục và nhập vai đặc biệt. Đó là lý do tại sao tôi quyết định trao vai diễn quan trọng cho người bạn lâu năm Đỗ Thị Hải Yến, không chỉ vì tài năng và sức hút của cô ấy trong điện ảnh mà còn vì sự trải nghiệm, thấu hiểu và tinh thần sẵn sàng nhập cuộc không ngơi nghỉ cùng những bi hài kịch mà nhân vật chính trải qua”, Nguyễn Hoàng Điệp cho biết.

Còn Đỗ Thị Hải Yến chia sẻ, chị bước vào điện ảnh từ rất sớm, nó như một giấc mơ đẹp với những tháng ngày tuổi trẻ rực rỡ. Nhưng bỗng một ngày, mọi thứ xung quanh sụp đổ ngay trước mắt. Tồi tệ, đau thương, u uất, vụn vỡ - chị đã bước qua những ngày đó và nhìn lại bằng sự bình thản.

“Năm tháng trôi đi, chúng tôi chứng kiến những cuộc đại khủng hoảng của nhau, nhìn thấy nhau vấp ngã và tự đứng lên. Chính vì thế, chỉ cần nghe “1982” đến câu thứ ba, tôi đã yêu dự án này, yêu cô gái 1982 dù thế giới sụp đổ vẫn phải đi tìm mẹ và làm tròn bổn phận của một “trụ cột” bất đắc dĩ trong gia đình”, diễn viên Đỗ Thị Hải Yến cho hay.

Nữ diễn viên chính kiêm nhà sản xuất “1982” chia sẻ thêm rằng, Hà Nội trong phim không chỉ là bối cảnh mà còn là một thực thể sống động. Diễn viên tham gia dự án này như được trở lại hành trình quay ngược lại thời gian để nghe âm thanh, hơi thở của thành phố một cách rất riêng. Và vì vậy, ekip đặc biệt chú trọng việc làm sao chuyển tải chân thực nhất không chỉ hình ảnh mà cả tinh thần của một thành phố thấm đẫm văn hóa; không phải một Hà Nội chỉ để ngắm mà còn là một Hà Nội để cảm, để sống và để yêu.

Kịch bản phim bị “phá vỡ từng ngày”

Chị Nguyễn Hoàng Điệp chia sẻ rằng, thời gian 10 năm kể từ “Đập cánh giữa không trung”, chị làm nhiều thứ, nhưng không khuây khỏa được mong muốn làm phim. Nhưng với chị, đã làm phim, làm nghệ thuật thì phải khác, phải mới, phải không lặp lại ai, không lặp lại ngay cả chính bản thân mình. Vì vậy, khi làm phim “1982”, dù không phủ nhận vai trò của kiến thức, kinh nghiệm và sự “bài bản” nhưng nữ đạo diễn cho biết, chị nhập cuộc với tâm thế một người mới, một người chưa biết gì. Bởi với chị, dù có nỗ lực bao nhiêu, có đem những điều mình học bao nhiêu ra thì trong điện ảnh cũng là không đủ, hoặc đôi khi còn bị “phản bội”.

“Tôi phải đặt những cái “biết” của mình ở lại để khởi động một cái “biết” mới, cái biết của người ham hiểu biết và đi tiếp trên con đường mà mình tìm cái biết đó trong bộ phim”, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp nói.

Nữ đạo diễn cho biết, ekip làm phim “1982” rất nhỏ, chỉ có 15 người, nhưng lại là đoàn làm phim quốc tế với quay phim là người Đức nói tiếng Anh. Do đó diễn viên phải kiêm luôn phiên dịch mỗi khi quay phim và đạo diễn cãi nhau (vì khi cãi nhau thì đạo diễn không nói tiếng Anh nữa).

“Tất cả những điều này đặt tôi vào tình thế là tôi làm một bộ phim không theo một bài bản nào. Chúng tôi có một kịch bản nhưng chúng tôi phá vỡ nó từng ngày, trong từng cảnh quay. Đôi khi chỉ có máy quay, diễn viên và đạo diễn làm việc với nhau và đi tiếp con đường truy cầu cái chưa biết. Chúng tôi đã làm như vậy trong phim “1982”, Nguyễn Hoàng Điệp nói.

Chị Nguyễn Hoàng Điệp cho biết thêm, cùng với vai chính được giao cho người bạn thân thiết, chị xây dựng một “gia đình” trong phim bao gồm những diễn viên đã thân thuộc với chị qua nhiều dự án như: NSƯT Chiều Xuân; các diễn viên Thùy Anh, Trường Khang, Bùi Thạc Phong… Nhưng lần này, tất cả họ đều khác với chính họ trong các dự án phim trước đây và cũng chính họ lại là họ hơn bất cứ lúc nào. Và rằng, chị sẽ mang tới cho khán giả hơn cả một bộ phim, đó là một hành trình vừa buồn, vừa dịu dàng mà vẫn mang phong vị hài hước. Nữ đạo diễn khẳng định, đó sẽ là một bộ phim giản dị, xúc động và cuốn hút…

Khánh Ngọc