Dầu ăn chăn nuôi biến thành dầu ăn cho người: Chuyên gia nói gì?
(CLO) Dầu ăn dùng trong chăn nuôi thường là dầu ép thô, dầu đã qua sử dụng hoặc dầu công nghiệp không đạt chuẩn thực phẩm nên gây nguy hại đối với sức khỏe người tiêu dùng.
Công an tỉnh Hưng Yên vừa triệt phá một đường dây sản xuất, tiêu thụ dầu ăn giả với quy mô đặc biệt lớn, lên tới hàng chục nghìn tấn. Các đối tượng đã thiết kế hệ thống đường ống ngầm, bơm dầu nguyên liệu dành cho gia súc, thủy sản sang bồn chứa dầu ăn, rồi dán nhãn Ofood - thương hiệu thuộc Công ty TNHH Sản xuất và XNK Nhật Minh Food.
Các đối tượng khai, nguồn dầu này chủ yếu bán cho các bếp ăn công nghiệp, nhà hàng, làng nghề sản xuất bánh kẹo, bim bim, đồ ăn vặt. Thậm chí, hồ sơ công bố sản phẩm còn ghi bổ sung Vitamin A, nhưng kết quả kiểm nghiệm không hề phát hiện chất này.
Mối nguy hại khi sử dụng dầu ăn chăn nuôi
Trả lời Báo Nhà báo và Công luận, ThS.BS Nguyễn Thị Mai Hương, Phó Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông cho biết: “Dầu ăn dùng trong chăn nuôi là loại nguyên liệu công nghiệp, chủ yếu chiết xuất từ các chất béo kém tinh luyện, tái chế từ dầu đã qua sử dụng, hoặc từ các phế phẩm thực vật, động vật. Loại dầu này không qua quy trình xử lý nghiêm ngặt, không đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm cho người”.
Trong khi đó, dầu ăn dành cho người phải tuân thủ quy trình sản xuất khắt khe theo tiêu chuẩn ATTP của Bộ Y tế, như loại bỏ kim loại nặng, chất oxy hóa, aflatoxin... và đảm bảo không chứa chất độc hại tích lũy.
Dầu ăn chăn nuôi có thể chứa chất oxy hoá độc như peroxit, aldehyde có thể gây tổn thương gan, thận, rối loạn chuyển hóa. Trong dầu ăn chăn nuôi có thể có kim loại nặng, dư lượng thuốc trừ sâu nếu tích luỹ lâu dài, gây ung thư, rối loạn nội tiết. Bên cạnh đó, dầu chăn nuôi còn chứa nhiều tạp chất vi sinh từ dầu tái chế có nguy cơ tiêu chảy, ngộ độc cấp tính.
Theo ThS.BS Nguyễn Thị Mai Hương, một số nghiên cứu tại Trung Quốc và Ấn Độ đã chỉ ra việc sử dụng dầu tái chế lâu dài có liên quan đến tăng nguy cơ ung thư gan, dạ dày và tuyến tụy.
Bác sĩ Nguyễn Thị Mai Hương khuyến cáo khi lựa chọn sản phẩm dầu ăn là người tiêu dùng nên mua dầu ăn có thương hiệu, rõ nguồn gốc, có tem kiểm định chất lượng. Quan sát kỹ bao bì, hạn sử dụng, không mua hàng xá, hàng trôi nổi giá rẻ. Ưu tiên dầu thực vật như dầu hướng dương, dầu oliu, dầu cải, tránh dầu tái sử dụng nhiều lần. Đặc biệt, không nên ham rẻ – vì “dầu bẩn rẻ hôm nay có thể trả giá bằng sức khoẻ cả đời”.
Hậu quả nghiêm trọng
Chung quan điểm, TS Nguyễn Hồng Vũ – chuyên gia Sinh học phân tử trong y học, hiện đang làm việc tại Mỹ – đã lên tiếng cảnh báo về hậu quả nghiêm trọng của loại dầu ăn chăn nuôi đối với sức khỏe cộng đồng.
Theo TS Nguyễn Hồng Vũ thì trong công nghệ thực phẩm, dầu ăn dành cho người bắt buộc phải qua quy trình tinh luyện kỹ càng nhằm loại bỏ các thành phần có hại như: tạp chất; axit béo tự do; peroxide và aldehyde; kim loại nặng và các chất gây mùi. Dầu ăn cho người còn được bổ sung vi chất thiết yếu như vitamin A, D để đảm bảo giá trị dinh dưỡng và an toàn sinh học.
Ngược lại, dầu ăn dùng trong chăn nuôi thường là dầu ép thô, dầu đã qua sử dụng hoặc dầu công nghiệp không đạt chuẩn thực phẩm. Những loại dầu này không qua xử lý loại bỏ các hợp chất oxy hóa, có thể chứa các gốc tự do gây tổn thương tế bào, peroxide và aldehyde gây viêm mạn tính và ung thư, cùng các kim loại nặng có khả năng tích tụ lâu dài trong gan, thận.
TS Nguyễn Hồng Vũ cho biết: “Sự khác biệt lớn giữa tiêu chuẩn chất lượng của dầu ăn dành cho người và dầu ăn dùng trong chăn nuôi. Dầu ăn dành cho người phải tuân thủ các chỉ số peroxide (chỉ số đo mức độ oxy hóa ban đầu của chất béo, dầu): không vượt quá 10 meq O₂/kg. Acid béo tự do (FFA): không vượt quá 1%. Cadmium: tối đa 0.05–0.1 mg/kg. Chì: không vượt quá 0.1 mg/kg”.
Trong khi đó, dầu ăn dùng cho chăn nuôi chỉ số các thành phần cao hơn gấp nhiều lần so với dầu ăn dành cho người như chỉ số cadmium có thể lên đến 1.0 mg/kg – cao hơn gấp 10–20 lần ngưỡng cho phép đối với người. Chì có thể lên tới 10 mg/kg – cao hơn gấp 100 lần mức cho phép đối với người.
“Vì vậy, dầu “thô” hoặc tinh luyện sơ cấp vẫn có thể được dùng trong thức ăn gia súc. Bởi những loại động vật này vốn có vòng đời ngắn và ít biểu hiện độc tính. Thế nhưng loại dầu ăn này hoàn toàn không thể dùng cho con người. Bởi ở người, các chất độc vốn có quá trình tích lũy dài hạn và gây ra những tổn thương cho các cơ quan trong cơ thể”, TS Vũ giải thích.