Dầu động cơ và dầu hộp số khác nhau thế nào?
(CLO) Dầu động cơ và dầu hộp số - hai “chiến binh” âm thầm nhưng khác biệt, quyết định tuổi thọ xe hơi đến 40%.
Bảo dưỡng ô tô không chỉ là một công việc đòi hỏi kỹ thuật mà còn thường xuyên gây ra không ít phiền toái. Nguyên nhân chủ yếu nằm ở số lượng lớn các loại chất lỏng liên quan đến quá trình này.
Những chất lỏng ấy thường có màu tối, dính nhớp và trong nhiều trường hợp, tiềm ẩn nguy cơ nguy hiểm. Một yếu tố khiến vấn đề thêm phần phức tạp là nhiều loại chất lỏng trông rất giống nhau nhưng lại đảm nhận các vai trò hoàn toàn khác biệt.
Việc nhầm lẫn giữa chúng có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Chẳng hạn, đã bao giờ bạn nghe đến trường hợp ai đó vô tình đổ nhầm dầu diesel vào xe chạy xăng chưa? Đây là một sai lầm phổ biến và thường khiến chủ xe phải chi trả một khoản không nhỏ để khắc phục.
Trong bối cảnh đó, dầu động cơ và dầu hộp số nổi lên như hai thành phần không thể thiếu trong việc duy trì hoạt động ổn định của xe hơi. Là một phần quan trọng trong bộ công cụ bảo dưỡng, việc hiểu rõ cách sử dụng và vị trí áp dụng của từng loại chất lỏng này đóng vai trò thiết yếu.
Hơn nữa, nắm bắt sự khác biệt giữa dầu động cơ và dầu hộp số cũng là điều mà bất kỳ ai sở hữu xe đều cần quan tâm.
Dù sao đi nữa, động cơ và hộp số đều là những bộ phận cốt lõi của một chiếc xe, nhưng chúng lại đóng vai trò rất khác nhau trong hệ thống tổng thể, dù thường xuyên phối hợp chặt chẽ với nhau.
Chính vì vậy, yêu cầu bảo dưỡng dành cho hai bộ phận này cũng có những điểm khác biệt đáng kể.
Hãy cùng khám phá chi tiết về bản chất của từng loại chất lỏng này, các biến thể hiện có trên thị trường và cách chúng thực hiện chức năng của mình.
Đồng thời, cũng cần xem xét một số điểm tương đồng quan trọng giữa hai loại dầu để có cái nhìn toàn diện hơn.
Dầu động cơ: Người hùng thầm lặng giúp động cơ vận hành trơn tru
Động cơ ô tô được xem như một kỳ quan cơ khí bằng kim loại, nơi piston và trục khuỷu chuyển động nhịp nhàng để tạo ra năng lượng.
Tuy nhiên, điều này cũng làm nổi bật một thực tế không thể tránh khỏi: ma sát giữa các bộ phận kim loại hoạt động đồng thời trong không gian chật hẹp có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến quá trình vận hành.
Vai trò của dầu động cơ chính là giải quyết vấn đề này. Dù các nhà sản xuất và chủ xe thường tự hào khoe khoang về tốc độ tối đa hay khả năng tăng tốc từ 0 lên 60 dặm/giờ, thực tế cho thấy hiệu suất xe sẽ suy giảm đáng kể nếu mọi thứ không được duy trì ở trạng thái trơn tru và tối ưu.
Đây chính là lúc dầu động cơ phát huy tác dụng, với vai trò là chất bôi trơn được cung cấp dưới nhiều dạng khác nhau để đáp ứng nhu cầu đa dạng của các mẫu xe và người lái.
Dầu tổng hợp hoàn toàn và dầu bán tổng hợp được sản xuất đặc biệt để chịu đựng nhiệt độ cao của động cơ trong thời gian dài. Đây là loại dầu đã qua xử lý kỹ lưỡng nhằm tối ưu hóa hiệu quả trong vai trò của mình.
Trong khi đó, dầu động cơ thông thường vẫn giữ được vị trí quan trọng nhờ giá thành phải chăng hơn và không gây nguy cơ gia tăng mài mòn đối với những động cơ đã chạy quá 75.000 dặm.
Dù thuộc loại nào, chức năng cốt lõi của dầu động cơ vẫn là bôi trơn, quản lý nhiệt độ và loại bỏ cặn bẩn ra khỏi hệ thống.
Dầu hộp số: Lá chắn bảo vệ hộp số xe
Ở góc độ cơ bản, dầu hộp số cũng đảm nhận vai trò tương tự dầu động cơ: bôi trơn hệ thống và hỗ trợ vận hành ở trạng thái tốt nhất.
Loại chất lỏng này được lưu trữ trong khoang động cơ, bao phủ và bảo vệ các bộ phận kim loại dễ bị tổn thương của hộp số trong quá trình hoạt động.
Một điểm tương đồng đáng chú ý khác giữa hai loại chất lỏng là khả năng giảm nhiệt độ cho các bộ phận quan trọng của xe - một chức năng mà bất kỳ chủ xe nào cũng không nên xem nhẹ.
Xe số sàn sử dụng dầu hộp số tay, trong khi xe số tự động cần loại dầu riêng biệt. Một điểm khác biệt nổi bật nằm ở độ nhớt: dầu dành cho hộp số tự động thường ít nhớt hơn so với dầu dành cho hộp số tay.
Lý do là mặc dù hộp số tự động có cơ chế phức tạp hơn, nhiệt độ vận hành của nó lại không cao bằng. Dẫu vậy, dầu hộp số tự động vẫn đóng vai trò giảm áp lực nhiệt, đồng thời duy trì mức ma sát cần thiết để các bộ ly hợp hoạt động hiệu quả khi chuyển đổi giữa các số.
Ngoài hai loại cơ bản kể trên, dầu hộp số còn có các biến thể chuyên biệt hơn để phục vụ những loại hộp số đặc thù. Chẳng hạn, dầu hộp số vô cấp (CVT) được thiết kế dành riêng cho hộp số CVT.
Loại hộp số này không bị giới hạn bởi các tỷ số truyền cố định, mà sử dụng dây đai và hệ thống hai puli để truyền năng lượng từ hộp số đến động cơ.
Dù điều này giúp tăng hiệu suất tổng thể, nó cũng tạo ra nhiều ma sát và nhiệt hơn. Vì vậy, dầu CVT thường có độ nhớt cao hơn so với dầu hộp số tự động thông thường.
Tại sao không thể thay thế dầu động cơ và dầu hộp số cho nhau?
Dù có nhiều điểm tương đồng trong vai trò, thành phần của dầu động cơ và dầu hộp số được tinh chỉnh để phù hợp với những khác biệt nhỏ nhưng quan trọng trong chức năng của chúng.
Một trong những đặc tính nổi bật nhất của dầu động cơ là khả năng không chỉ chịu đựng nhiệt độ cao mà còn góp phần điều hòa chúng.
Các bộ phận kim loại, đặc biệt trong động cơ đốt trong với cơ chế hoạt động “bùng nổ”, thường đạt nhiệt độ rất cao. Nhiệt độ không mong muốn, chẳng hạn do lỗi phổ biến liên quan đến bộ tản nhiệt, có thể làm giảm tuổi thọ động cơ hoặc gây hư hỏng tức thì.
Để đảm bảo nhiệt độ duy trì ở mức tối ưu cho hiệu suất, động cơ xe hơi thường được trang bị hệ thống làm mát bằng chất lỏng. Dầu động cơ được thiết kế để hỗ trợ quá trình này, lưu thông qua những khu vực nóng nhất để bôi trơn và giảm nhiệt.
Một số xe còn sử dụng bộ làm mát dầu để kéo dài tuổi thọ của dầu. Độ nhớt của dầu động cơ giúp hấp thụ một phần nhiệt lượng, từ đó giải thích tại sao nó có khả năng chịu nhiệt vượt trội hơn dầu hộp số.
Việc sử dụng sai loại dầu hoặc thiếu dầu hộp số có thể khiến hộp số trượt, động cơ quá nhiệt hoặc xe không thể chuyển số. Do đó, việc sử dụng đúng loại dầu cho từng bộ phận với liều lượng phù hợp là điều tối quan trọng.
Màu sắc: Dấu hiệu nhận biết quan trọng
Sẽ có những lúc việc xác định chất lỏng nào đang rò rỉ từ gầm xe trở thành một thách thức. Khi phát hiện rò rỉ, việc nhận diện loại chất lỏng đó nhanh nhất có thể là điều cực kỳ quan trọng.
May mắn thay, sự khác biệt về màu sắc giữa dầu động cơ và dầu hộp số thường là một gợi ý hữu ích.
Tại Mỹ, phần lớn xe hơi sử dụng hộp số tự động, do đó dầu hộp số tự động chiếm ưu thế. Loại dầu này thường có màu đỏ đậm đặc trưng, đôi khi nhạt hơn nếu bị pha loãng do rò rỉ hoặc chuyển sang nâu sẫm khi đã cũ.
Ngược lại, dầu động cơ thường mang màu nâu nhạt hoặc hổ phách, và cũng có thể sẫm màu hơn sau thời gian sử dụng hoặc khi lẫn cặn bẩn.
Việc các nhà sản xuất thêm màu sắc đặc trưng vào dầu hộp số là một điểm cộng lớn, giúp người dùng dễ dàng xác định nguồn rò rỉ và đưa ra cách xử lý phù hợp. Dù có nhiều điểm tương đồng về chức năng, hai loại chất lỏng này vẫn rất khác biệt, không chỉ ở đặc điểm mà còn ở màu sắc.
Tùy thuộc vào mẫu xe, cả dầu động cơ và dầu hộp số đều đang âm thầm làm việc để duy trì hoạt động của xe. Với những chủ xe có trách nhiệm, việc theo dõi tình trạng của cả hai loại chất lỏng này là điều không thể bỏ qua.
Sẽ thật tiện lợi nếu chúng có cùng chu kỳ bảo dưỡng, nhưng do sự khác biệt về thành phần và ứng dụng, điều này không phải lúc nào cũng khả thi.
Thông thường, dầu động cơ cần được chú ý thường xuyên hơn. Dầu tổng hợp có thể duy trì hiệu quả lên đến 15.000 dặm trước khi cần thay, trong khi dầu thông thường chỉ đạt khoảng một phần ba quãng đường đó.
Để biết chính xác thời điểm thay dầu cho xe của mình, sổ tay hướng dẫn và khuyến nghị từ nhà sản xuất là nguồn thông tin đáng tin cậy nhất. Đối với dầu hộp số, thời gian sử dụng cũng thay đổi tùy loại.
Dầu hộp số tự động có thể kéo dài đến 100.000 dặm, trong khi dầu hộp số tay thường cần thay sau khoảng 30.000 dặm. Việc kiểm tra sổ tay hướng dẫn là cần thiết, đặc biệt nếu bạn chưa quen với chu kỳ bảo dưỡng của xe.
Nhìn chung, dầu hộp số có tuổi thọ vượt trội hơn dầu động cơ, bởi dầu động cơ phải chịu áp lực từ nhiệt độ cao trong quá trình hoạt động, trong khi dầu hộp số không phải đối mặt với điều kiện tương tự.