Dầu hộp số tự động tồn tại bao lâu và khi nào nên thay?

Khi nhắc đến bảo dưỡng xe, thay dầu động cơ luôn là việc được nhiều người quan tâm và thực hiện thường xuyên. Điều này hoàn toàn hợp lý bởi dầu động cơ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hiệu suất hoạt động của xe.

Trong suốt quá trình vận hành, dầu bị hao mòn do phải luân chuyển liên tục qua các chi tiết động cơ với tốc độ rất cao, đồng thời chịu ảnh hưởng từ nhiệt độ và áp lực lớn. Vì vậy, việc thay dầu định kỳ là điều không thể bỏ qua.

Tuy nhiên, một yếu tố quan trọng khác lại thường bị người dùng lãng quên, đó là dầu hộp số, đặc biệt trên các dòng xe sử dụng hộp số tự động. Khác với hộp số sàn, dầu hộp số tự động (ATF – Automatic Transmission Fluid) không chỉ đóng vai trò bôi trơn mà còn là thành phần thiết yếu giúp toàn bộ hệ thống hộp số vận hành trơn tru.

Vậy dầu hộp số tự động có cần thay không? Nếu có, thì bao lâu nên thay một lần? Dầu chuyển sang màu đen và có mùi khét liệu có đáng lo ngại?

Thực tế, phần lớn người dùng chỉ quan tâm đến dầu hộp số khi có sự cố xảy ra, tức là đã quá muộn. Ngay cả những người am hiểu kỹ thuật cũng có thể lơ là nếu hộp số vẫn chuyển số bình thường. Điều này không phải do chủ quan, mà vì ngày nay có quá nhiều hạng mục bảo dưỡng cần lưu tâm và đa số chúng đều có tuổi thọ khá dài, khiến dầu hộp số dù quan trọng cũng dễ bị bỏ qua.

Bao lâu nên thay dầu hộp số?

Dầu hộp số hiện nay đã có chất lượng vượt trội so với cách đây một vài thập kỷ, nhờ vào sự phát triển không ngừng của công nghệ vật liệu và ngành hóa dầu. Các chi tiết trong hộp số được chế tạo từ kim loại bền hơn, độ chính xác cao hơn, trong khi dầu cũng có độ nhớt và khả năng bôi trơn tốt hơn, giúp kéo dài tuổi thọ hệ thống truyền động trên hầu hết các mẫu xe hiện đại, kể cả xe phổ thông.

Tương tự dầu động cơ, dầu hộp số hiện nay thường có hai loại chính: dầu tổng hợp (synthetic) và dầu khoáng (thường gọi vui là "tinh chất khủng long"). Mặc dù còn nhiều tranh luận về ưu nhược điểm của từng loại, nhưng điểm chung là cả hai đều sẽ xuống cấp sau một thời gian sử dụng và cần được thay thế định kỳ.

Với các mẫu xe đời mới hoặc còn trong thời gian bảo hành, người dùng nên tuân thủ lịch bảo dưỡng mà nhà sản xuất khuyến cáo. Theo xu hướng hiện nay, mốc thay dầu hộp số thường rơi vào khoảng 96.000 đến 193.000 km.

Mốc này khá rộng và có thể thay đổi tùy thuộc vào điều kiện vận hành như tần suất chạy xe, môi trường (nhiệt độ cao hay thấp), địa hình, và việc xe có kéo tải nặng hay không. Tuy nhiên, nếu tuân thủ đúng hướng dẫn của nhà sản xuất và tham khảo thêm ý kiến từ kỹ thuật viên tại đại lý hoặc xưởng dịch vụ uy tín, người dùng hoàn toàn có thể yên tâm.

Với xe cũ thì sao?

Nếu đang sử dụng xe cũ, người dùng nên chủ động hơn trong việc kiểm tra và thay dầu hộp số. Tốt nhất là kiểm tra mức dầu mỗi lần thay dầu động cơ. Việc này giúp sớm phát hiện tình trạng rò rỉ hoặc thiếu dầu - những nguyên nhân có thể gây hỏng hóc nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời.

Dấu hiệu cho thấy dầu hộp số đã xuống cấp khá dễ nhận biết nếu người lái chú ý: hộp số có thể chuyển số không mượt, trượt số khi tăng tốc, sang số chậm hoặc phát ra tiếng ồn bất thường. Xe có thể bị giật, tăng giảm ga thất thường, hoặc hộp số nóng lên bất thường, làm giảm hiệu quả bôi trơn.

Trong trường hợp xấu nhất, toàn bộ hộp số có thể bị hư hại nghiêm trọng, khiến xe không thể tiếp tục vận hành và rò rỉ dầu cháy khét ra bên ngoài - một tình huống không chỉ phiền toái mà còn gây nguy hiểm.

Để tránh rơi vào tình huống đó, người dùng nên duy trì thói quen kiểm tra mức dầu hộp số định kỳ và quan sát khu vực đỗ xe để phát hiện kịp thời vết dầu rò rỉ. Nếu mức dầu thấp, hãy bổ sung thêm. Ngoài ra, thay dầu hộp số khoảng mỗi 160.000 km là một giải pháp bảo dưỡng hợp lý, giúp kéo dài tuổi thọ của hộp số và tránh những chi phí sửa chữa lớn.

Cuối cùng, cần nhớ rằng, phòng bệnh vẫn luôn tốt hơn chữa bệnh - bảo dưỡng định kỳ luôn rẻ hơn rất nhiều so với việc thay mới một hộp số hoàn toàn.