Đề nghị không thành lập Tòa hủy phán quyết trọng tài tại một số Tòa khu vực

Ngày 3/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.

Trình bày Báo cáo Tóm tắt việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật, Phó Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết, TAND tối cao đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội về 30 vấn đề. Với các ý kiến về đề nghị thành lập Tòa hủy phán quyết trọng tài tại một số Tòa khu vực; giữ nguyên thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết của Trọng tài thương mại của TAND cấp tỉnh, TAND tối cao thấy rằng:

Việc chuyển giao toàn bộ thẩm quyền giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài cho TAND khu vực là nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về tăng cường phân công, phân cấp, giao quyền cho cơ sở.

Việc xem xét hủy phán quyết trọng tài không phải là loại việc phức tạp hơn so với các tranh chấp, yêu cầu về kinh doanh thương mại khác. Số lượng vụ việc yêu cầu hủy phán quyết trọng tài mà các Tòa án phải giải quyết hàng năm không nhiều và chủ yếu tập trung ở các tỉnh, thành phố lớn.

Việc thành lập thêm Tòa chuyên trách trong lĩnh vực trọng tài tại một số TAND khu vực sẽ phát sinh thêm tổ chức bộ máy mới nên cần có sự đánh giá, tổng kết thực tiễn một cách kỹ lưỡng, thận trọng.

TAND khu vực là một cấp Tòa án mới được thành lập có quy mô, thẩm quyền, số lượng và chất lượng Thẩm phán đáp ứng được chức năng, nhiệm vụ mới được giao.

Vì vậy, TAND tối cao đề nghị không thành lập Tòa hủy phán quyết trọng tài tại một số Tòa khu vực.

Tuy nhiên, để tăng cường tính chuyên môn hóa trong giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, TAND tối cao sẽ bố trí một số Thẩm phán được đào tạo chuyên sâu, đủ năng lực để giải quyết các vụ việc này, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và hội nhập quốc tế về tư pháp; đồng thời, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng giao thẩm quyền xem xét hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài cho Tòa Kinh tế thuộc 1 TAND khu vực tại thành phố Hà Nội, 1 TAND khu vực tại thành phố Đà Nẵng và 1 TAND khu vực tại thành phố Hồ Chí Minh.

Trình bày Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, về quy định Tòa án hủy phán quyết trọng tài thương mại, trong Thường trực Ủy ban có 2 loại ý kiến:

Thứ nhất, đa số ý kiến cơ bản tán thành phương án tiếp thu, giải trình của TAND tối cao về nội dung này và nhận thấy, việc dự thảo Luật quy định giao TAND khu vực thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài là phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong ngành TAND, đồng bộ với việc phân định lại thẩm quyền của TAND 3 cấp khi sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.

TAND khu vực có quy mô, thẩm quyền, chất lượng và số lượng Thẩm phán lớn hơn so với TAND cấp huyện hiện nay, do đó đủ năng lực để làm tốt nhiệm vụ này. Đồng thời, dự thảo Luật đã tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội và các cơ quan, tổ chức có liên quan để chỉnh lý theo hướng thận trọng hơn, chỉ giao thẩm quyền này cho Tòa chuyên trách về kinh tế thuộc 3 TAND khu vực tại 3 thành phố lớn để bảo đảm tính chuyên sâu, được TAND tối cao tập trung nguồn lực nhằm bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ như điều chuyển Thẩm phán có kinh nghiệm từ Tòa án cấp tỉnh và Tòa án khác, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ, năng lực cho các Thẩm phán...

Thứ hai, một số ý kiến cho rằng, khác với quy trình tố tụng tư pháp thông thường, quyết định hủy phán quyết trọng tài có đặc thù là quyết định chung thẩm, có hiệu lực ngay, không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm. Trường hợp Tòa án có sai sót khi quyết định hủy phán quyết trọng tài thì không có cơ chế khắc phục, có thể tác động tiêu cực đến môi trường đầu tư kinh doanh, niềm tin của doanh nghiệp, khả năng cạnh tranh quốc gia, nhất là trong bối cảnh Nhà nước ta đang chủ trương đẩy mạnh hội nhập quốc tế, mở rộng hợp tác đầu tư, giao lưu thương mại với các nước.

Tham khảo kinh nghiệm nước ngoài cho thấy hầu hết các nước đều quy định tòa án cấp cao hoặc trung cấp có thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài.

“Mặt khác, theo Báo cáo của TAND tối cao thì số lượng vụ việc yêu cầu hủy phán quyết trọng tài mà các Tòa án phải giải quyết hàng năm không nhiều và chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn. Vì vậy, để bảo đảm thận trọng, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, loại ý kiến này đề nghị vẫn giữ quy định của Luật Trọng tài thương mại về TAND cấp tỉnh có thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài và chỉ giao TAND thành phố Hà Nội, TAND thành phố Đà Nẵng và TAND Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện thẩm quyền này. Quy định theo hướng này cũng không dẫn đến dồn việc lên TAND tối cao vì quyết định hủy phán quyết trọng tài là quyết định chung thẩm, có hiệu lực ngay, không bị kháng cáo, kháng nghị”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nêu rõ.