Đề nghị mô hình tổ chức Tòa án nhân dân 3 cấp

Kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện

Sáng 8/5, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.

Trình bày Tờ trình, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của các TAND, số lượng, tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm thẩm phán TAND tối cao và các quy định có liên quan.

Đối với mô hình tổ chức Tòa án, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống Tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện; thành lập TAND khu vực; chuyển các TAND sơ thẩm chuyên biệt thành các Tòa chuyên trách trong TAND khu vực. Theo đó, mô hình tổ chức hệ thống Tòa án gồm: TAND tối cao; TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; TAND khu vực.

Trên cơ sở mô hình tổ chức hệ thống Tòa án 3 cấp, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các Tòa án.

Theo đó, đối với TAND tối cao, dự thảo Luật bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn phúc thẩm các vụ án hình sự mà bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị; bổ sung quy định trong cơ cấu tổ chức của TAND tối cao có các Tòa Phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa phúc thẩm TAND tối cao theo đề nghị của Chánh án TAND tối cao.

Cùng với đó là tăng số lượng Thẩm phán TAND tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27 người để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng đối với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm tăng thêm từ TAND cấp cao chuyển về để đáp ứng chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội.

Đối với TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về nhiệm vụ xét xử sơ thẩm của TAND cấp tỉnh theo hướng TAND cấp tỉnh xét xử sơ thẩm vụ án hình sự mà mức cao nhất của khung hình phạt là trên 20 năm tù, tù chung thân, tử hình và vụ án hình sự nghiêm trọng, phức tạp khác. Đồng thời, bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của TAND khu vực đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo quy định của luật.

Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung quy định về cơ cấu tổ chức của TAND cấp tỉnh theo hướng gồm Ủy ban Thẩm phán, các Tòa chuyên trách, bộ máy giúp việc; đồng thời, giao Chánh án TAND tối cao quyết định thành lập và quy định nhiệm vụ, quyền hạn của bộ máy giúp việc của TAND cấp tỉnh.

Về TAND khu vực, dự thảo Luật cơ cấu lại các TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương thành TAND khu vực. Bên cạnh đó, sửa đổi, bổ sung quy định về cơ cấu tổ chức của TAND khu vực, trong đó quy định tại các TAND khu vực có các Tòa chuyên trách gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình và người chưa thành niên.

Bổ sung quy định tại một số TAND khu vực có Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ, phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa chuyên trách này do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định. TAND tối cao dự kiến tổ chức 3 Tòa Phá sản tại 3 TAND khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh; tổ chức 2 Tòa Sở hữu trí tuệ tại 2 TAND khu vực ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

Phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp Tòa án

Đại diện cơ quan thẩm tra - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND. Phạm vi sửa đổi, bổ sung tập trung vào các quy định có liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và nhiệm vụ, quyền hạn của TAND theo mô hình tổ chức 3 cấp.

Ủy ban tán thành quy định về tổ chức TAND gồm TAND tối cao, TAND cấp tỉnh, TAND khu vực. Các Tòa án quân sự được giữ nguyên theo Luật hiện hành. Kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện.

Ủy ban cơ bản nhất trí việc phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp Tòa án, cơ bản nhất trí với đề nghị tăng số lượng Thẩm phán TAND tối cao từ 13 đến 17 người (theo quy định Luật hiện hành) lên 23 đến 27 người để có đủ nhân lực thực hiện nhiệm vụ xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm mới tiếp nhận từ TAND cấp cao, bảo đảm chất lượng và thời hạn xét xử.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cũng cho biết, Ủy ban tán thành việc trình Quốc hội xem xét, ban hành Nghị quyết về thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức TAND, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân, các luật tố tụng và các luật có liên quan, để bao quát đầy đủ việc triển khai thi hành và nội dung chuyển tiếp, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các dự thảo luật trình Quốc hội cho ý kiến, thông qua tại Kỳ họp thứ 9; đồng thời, đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát để quy định đầy đủ các nội dung chuyển tiếp, bảo đảm cho TAND, Viện kiểm sát nhân dân và các cơ quan có liên quan hoạt động đồng bộ, thông suốt, không bị gián đoạn trong và sau quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy.