Ngắt mạch nếu phát hiện giao dịch bất thường

Dự thảo Nghị định thi hành Luật Chứng khoán vừa được Bộ Tài chính lấy ý kiến dành 5 điều khoản đề cập các biện pháp giám sát an ninh và bảo đảm an toàn thị trường chứng khoán’’.

Một trong những điểm đáng chú ý nhất trong dự thảo Nghị định vừa được Bộ Tài chính công bố là việc bổ sung riêng một chương về "Các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thị trường chứng khoán", gồm 2 mục con: "Áp dụng biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thị trường chứng khoán trong quản lý giám sát thị trường chứng khoán" và "Áp dụng biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thị trường chứng khoán trong phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán".

Theo đó, đối với các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thị trường chứng khoán trong quản lý giám sát thị trường chứng khoán, dự thảo Nghị định quy định trong hoạt động ứng phó, khắc phục sự cố, sự kiện, biến động ảnh hưởng đến an toàn, ổn định và tính toàn vẹn của thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được thực hiện các biện pháp sau.

Thứ nhất, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được quyền yêu cầu Sở giao dịch chứng khoán tạm ngừng, đình chỉ giao dịch đối với một hoặc một số chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch chứng khoán.

Thứ hai, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được phép tạm ngừng, đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoặc khôi phục hoạt động giao dịch trên thị trường chứng khoán cơ sở, thị trường chứng khoán phái sinh của Sở giao dịch chứng khoán.

Thứ ba, tạm ngừng, đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoặc khôi phục hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ, thanh toán chứng khoán của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Đáng chú ý, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được quyền yêu cầu Sở giao dịch chứng khoán thay đổi giờ mở cửa giao dịch, thu hẹp biên độ dao động giá, ngắt mạch thị trường đối với các giao dịch khớp lệnh liên tục hoặc các biện pháp kỹ thuật khác.

Cùng với đó, thực hiện các biện pháp kiểm soát, hạn chế hoặc cấm thực hiện một hoặc một số hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán có thời hạn theo quy định pháp luật;

Ngoài ra, được phép thực hiện các biện pháp cần thiết khác sau khi được Bộ trưởng Bộ Tài chính chấp thuận.

Dự thảo Nghị định nêu rõ các nguy cơ, rủi ro hệ thống gồm: một tổ chức kinh doanh chứng khoán quy mô lớn hoặc một số tổ chức kinh doanh chứng khoán ngừng hoạt động hoặc giải thể, phá sản; có biến động đáng kể của một hoặc một số yếu tố sau ở quy mô toàn thị trường: tổng giá trị vốn hóa, tổng giá trị giao dịch/phiên, tổng giá trị vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài trên thị trường chứng khoán, tổng giá trị cho vay giao dịch ký quỹ tại các công ty chứng khoán, tổng giá trị danh mục ủy thác đầu tư tại các công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán;

Hoặc, có sự kiện ảnh hưởng tiêu cực đến việc vận hành một cách ổn định, trật tự, thông suốt của thị trường chứng khoán hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân ở quy mô toàn thị trường.

Để bảo đảm an ninh, an toàn thị trường chứng khoán, Sở giao dịch chứng khoán được đề xuất có quyền tạm ngừng, đình chỉ giao dịch đối với một hoặc một số chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, Sở giao dịch chứng khoán phải báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong thời hạn 24 giờ kể từ khi áp dụng biện pháp này.

Nhà đầu tư chứng khoán Trung Quốc từng bức xúc vì cơ chế tự ngắt

Năm 2016, Trung Quốc ra chính sách thị trường sẽ tạm ngừng giao dịch trong 15 phút nếu chỉ số CSI 300 giảm 5% và ngừng giao dịch trong cả ngày hôm đó nếu mức giảm vượt quá 7%.

Ngoài ra Trung Quốc cho phép biên độ ở mức 10%, tức là nếu một cổ phiếu tăng hoặc giảm quá 10% trong một phiên nó sẽ phải ngừng giao dịch.

Nhận định về vấn đề này, một số chuyên gia thời bấy giờ từng cho rằng mức 7% là quá thấp. Ở Mỹ, theo quy định được Ủy ban chứng khoán Mỹ (SEC) thông qua năm 2012, thị trường sẽ ngừng hoạt động theo nhiều cấp độ khi chỉ số S&P 500 giảm 7% (cấp độ 1), 13% (cấp độ 2), 20% (cấp độ 3) so với phiên đóng cửa trước đó.

Thị trường sẽ ngừng giao dịch nếu S&P 500 giảm cấp độ 1 hoặc 2 trước 3h25 chiều, và không bị ảnh hưởng nếu đã quá 3h25. Thị trường đóng cửa sớm nếu mức giảm lên đến 20%.

Theo thông báo được Ủy ban chứng khoán Trung Quốc đưa ra, cơ chế tự ngắt sẽ ngăn việc những biến động quá lớn (theo cả hai chiều) khiến thị trường biến động quá mạnh và mất kiểm soát. Với các thị trường nội địa vẫn trong giai đoạn sơ khai và chủ yếu là các nhà đầu tư nhỏ lẻ, biến động là một đặc trưng không thể tránh khỏi của chứng khoán Trung Quốc.

Cơ chế này được kỳ vọng sẽ giúp ổn định thị trường, ngăn nhà đầu tư phản ứng thái quá và cho họ thêm thời gian để đánh giá liệu mức giá hiện tại có hợp lý hay không. 

Tuy nhiên, về phía nhà đầu tư khi đối diện với cơ chế tự ngắt này đã gây nhiều hệ lụy và bức xúc. Đa số nhà đầu tư cho rằng cơ chế này trùng lặp với quy định về biên độ sẵn có và do đó không cần thiết.

Và hậu quả cuối cùng là sau khi phải đóng cửa hôm 4/1/2016, chứng khoán Trung Quốc hồi phục trong những phiên tiếp theo nhờ sự can thiệp của Chính phủ. Tuy nhiên, 3 ngày sau, động thái phá giá nhân dân tệ của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc khiến áp lực là quá lớn và kết quả là thị trường đã phải đóng cửa ngay khi vừa mở cửa.

Ngọc An