Luôn đứng sau hào quang của những ngôi sao

Tuy cũng được gọi là diễn viên nhưng những người làm nghề đóng thế trong các phân cảnh có độ nguy hiểm luôn phải đứng sau ống kính và không bao giờ được lộ mặt. Đây là lẽ tất yếu, đồng thời là sự éo le của nghề này, đặc biệt là khi họ vẫn phải đối mặt với nhiều rủi ro, bất công cũng như áp lực khắt khe của nghề.

Tại Hoành Điếm – phim trường và cũng là kinh đô điện ảnh lớn của Trung Quốc. Mỗi năm có hàng nghìn tác phẩm được quay, trong đó nhiều phim hành động, cổ trang, kiếm hiệp đòi hỏi phải có những phân cảnh mang độ nguy hiểm cao. Đây chính là đất diễn của các diễn viên đóng thế vì ngoài các ngôi sao võ thuật dám tự mình đảm nhận thì phần lớn diễn viên đều muốn đảm bảo an toàn trên hết cho bản thân. Đội ngũ đóng thế vì vậy cũng ngày càng đông đảo.

Những người này sẽ đảm nhận các phân cảnh va chạm mạnh, ngã ngựa, treo mình trên không hay đánh nhau không cận mặt,… Giới làm nghề từ đó phân ra hai loại đóng thế là võ thế và lõa thế. Trong đó, võ thế được sử dụng khi đoàn phim quay cảnh trên không với dây cáp và đối kháng. Những cảnh phim mang tính chất nguy hiểm không phù hợp với diễn viên thông thường nên phải mời đội ngũ chuyên nghiệp thay vào.

Khi đến thăm phim trường “Huyễn thành”, phóng viên China Times từng bắt gặp nam diễn viên đóng thế cho người đẹp Trương Manh trong cảnh đấu trên không với Phùng Thiệu Phong. Triệu Lệ Dĩnh có đến 32 người đóng thế trên phim trường Sở Kiều truyện. Cụ thể, cô nhờ đóng thế cảnh treo người trên không trung, cảnh quỳ, nằm dưới đất.

Thù lao bèo bọt nhưng áp lực rất lớn

Thông thường diễn viên đóng thế phải là những người được đào tạo bài bản về võ thuật và sức chịu đựng, đồng thời nắm rõ các quy tắc hành nghề để tránh tai nạn đáng tiếc trên phim trường. Tuy nhiên, với một thị trường phim ảnh lớn như ở Trung Quốc thì việc ngay cả diễn viên nghiệp dư cũng có thể đi đóng thế là điều khá bình thường nhằm đáp ứng như cầu ngày càng tăng của các đoàn phim.

Theo Sina, quá nửa diễn viên đóng thế ở Trung Quốc là dân nghiệp dư, không được đào tạo chuyên nghiệp một món nghề nhất định, thậm chí dù được đào tạo nhưng nhiều người vẫn phải ôm đồm các cảnh mạo hiểm không đúng sở trường. Một diễn viên đóng thế cần phải biết võ thuật, đối mặt với lửa, có khả năng bơi, lặn dưới nước, nhào lộn và nhiều hành động mạo hiểm khác.

Điều này dẫn đến những hoàn cảnh trớ trêu khi một diễn viên đóng thế không đủ kỹ năng xử lý tình huống sẽ phải chịu chấn thương hay nặng hơn là bỏ mạng lúc làm nghề. Không ít người đã phải ôm thương tật cả đời hoặc từ bỏ con đường diễn viên đóng thế gian nan. Khó ai có thể lường trước mọi sự cố sẽ xảy đến.

Gần đây, trên mạng xã hội Weibo, khán giả chuyền tay nhau loạt video ghi lại quá trình làm việc của các diễn viên đóng thế trên phim trường Hoành Điếm. Những thước phim ghi lại cảnh va chạm mạnh, bị hất khỏi ngựa té văng xuống đất, bị ngã từ trên cao xuống hay bị kéo lên trên mặt đất do dây cáp trục trặc, gặp chấn thương trên trường quay của nhiều nghệ sĩ đóng thế, khiến công chúng xót xa.

Tuy áp lực và phải đối diện với tử thần là vậy, song đồng lương của diễn viên đóng thế  khá thấp nếu không muốn nói là bèo bọt. Với 14 tiếng lăn lộn trên phim trường một ngày, một diễn viên đóng thế cao nhất có thể kiếm được 125 USD, còn mức trung bình theo QQ là 77 USD, người mới vào nghề là 12-15 USD/cảnh. Tiền lương phụ thuộc vào số phim mới và độ khó của phân cảnh.

Gian nan tìm sự công nhận

Vì không bao giờ lộ mặt và cũng chỉ là “người đi làm thuê”, một thuật ngữ được giới đóng thế ở Trung Quốc chỉ họ, nên phần lớn ngành điện ảnh đều xem những diễn viên này như một lẽ tự nhiên. Theo Sina, việc nhiều giải thưởng điện ảnh hay truyền hình uy tín thiếu hạng mục giải thưởng này cho thấy sự cống hiến và an toàn của những diễn viên đóng thế không được coi trọng. 

Trên thực tế Trương Tân, người đóng thế cho Dương Tử Quỳnh, Chương Tử Di, sau đó tham gia dự án "Sát phá lang" cùng Ngô Kinh hay Tưởng Lộ Hà trong "Điệp vụ biển đỏ", từng đại diện cho lớp nghệ sĩ liều mạng ẩn mình trên màn ảnh, đường hoàng lộ diện trước công chúng. Nhưng sau đó, tiếng tăm của anh lại chìm đi rồi dần rơi vào quên lãng và anh phải tiếp tục quay về đứng sau ánh hào quang vai chính.

Giám đốc sản xuất Hàn Phi – người cũng từng là diễn viên đóng thế và được coi là kẻ may mắn nhất trong số họ ở Hoàng Điếm cho rằng, không một diễn viên nào thấp kém, kể cả người đó là một kẻ thế thân và mọi hy sinh vì nghệ thuật đều đáng quý, ai cũng thể tiến xa nếu cố gắng.

Hàn Phi có cơ hội theo học diễn xuất ở trường nghệ thuật danh tiếng nhưng do không có ưu thế về ngoại hình mà thường phải đi đóng vai thế thân cho người khác. 6 năm làm nghề, anh từng bị đạp hơn chục lần xuống sông, bị treo ngược bằng cổ chân lên cành cây, nằm úp mặt xuống vũng nước bẩn khi đóng vai xác chết hay chịu đánh trăm roi. Thời điểm đó, anh chỉ kiếm được 4 USD/cảnh, tiền công không đủ ăn.

Về sau anh chuyển sang công việc biên kịch và đạo diễn từ năm 2010. Nhờ những ngày tháng miệt mài theo chân các đoàn phim trên phim trường mà anh có thể tích lũy đủ kinh nghiệm cho sự nghiệp của mình. Hiện tại, Hàn Phi là giám đốc sản xuất của nhiều ê-kíp phim lớn tại Trung Quốc.

Từ một người không bao giờ có cơ hội được hô "cắt" trên phim trường khi bối cảnh không đủ an toàn, giờ anh đã có đủ quyền lực để đấu tranh cho các diễn viên từng chung số phận với mình. Câu chuyện về quá trình vươn lên của Hàn Phi từng được đạo diễn Nhĩ Đông Thăng tái hiện trên màn ảnh với bộ phim "Tôi là người qua đường" (2015).

Năm 2020, Lưu Á Tây được chú ý khi có tên trong hạng mục Diễn viên đóng thế xuất sắc tại Screen Actors Guild Awards (SAG). Cô là diễn viên đóng thế cảnh hành động cho Lưu Diệc Phi và Củng Lợi trong Hoa Mộc Lan của Disney.

Lưu Á Tây 23 tuổi, là chuyên gia võ thuật có thực lực, đảm nhiệm nhiều phân cảnh hành động phức tạp cho các diễn viên nữ tại showbiz Hoa ngữ. Cô từng có cơ hội góp mặt trong các dự án như "Vũ động càn khôn", "Cấp tiên phong", "Âm dương sư", "Siêu việt hỏa tuyến"…

Diễn viên đóng thế cũng như bất cứ diễn viên nào, đều là nghệ sĩ và đều đóng góp, hy sinh cho nghệ thuật. Vậy nên công sức họ bỏ ra xứng đáng được tôn trọng. Hơn hết đó là tính an toàn phải được đảm bảo để những diễn viên này có thể yên tâm bước vào cảnh quay.