Định hình tương lai báo chí: Tòa soạn số linh hoạt làm chủ cuộc chơi AI
(CLO) Hướng tới mô hình tòa soạn số linh hoạt, việc ứng dụng AI được kỳ vọng sẽ mang lại những đột phá về hiệu quả, với ước tính giảm tới 34% thời gian sản xuất ấn phẩm và 28% chi phí.
Ngày 15/5, tại Hà Nội, Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức Hội thảo "Ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo trong Quản trị Tòa soạn Thông minh".
Sự kiện này nằm trong chuỗi hoạt động ý nghĩa của Báo Kinh tế & Đô thị nhân kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2025) và hướng tới dấu mốc quan trọng - 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025).
Kiến tạo tòa soạn số linh hoạt
Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị, nhấn mạnh: "Thực chất của báo chí chuyển đổi số là việc ứng dụng công nghệ ngày càng hiện đại vào hoạt động báo chí, làm cho hệ sinh thái báo chí số được bồi đắp thêm các tính năng mới, ưu việt
PGS.TS Nguyễn Thành Lợi cho biết, trong chiến lược chuyển đổi số, Báo Kinh tế & Đô thị đã có những bước tiến mạnh mẽ. Việc chính thức vận hành tòa soạn hội tụ từ ngày 17/10/2024 và vinh dự nhận chứng nhận đơn vị có mức độ chuyển đổi số xuất sắc là minh chứng cho nỗ lực không ngừng nghỉ của tập thể báo.
Mô hình tòa soạn thông minh được Báo Kinh tế & Đô thị triển khai là một bước tiến quan trọng, hướng tới một nền tảng số linh hoạt, tối ưu hóa mọi quy trình làm báo nhờ các công nghệ hiện đại như AI, Big Data, Cloud Computing, Blockchain và IoT. "Nội dung hay vẫn chưa đủ, mà cần phải tạo ra những trải nghiệm mới cho bạn đọc thông qua các ứng dụng công nghệ số", PGS.TS Nguyễn Thành Lợi khẳng định, cho thấy tầm nhìn chiến lược của Báo trong việc đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của độc giả trong kỷ nguyên số.
Tại Hội thảo, ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam đánh giá cao sáng kiến của Báo Kinh tế & Đô thị trong việc tổ chức hội thảo. "Tôi đánh giá cao sáng kiến của Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức Hội thảo với chủ đề rất thiết thực, thời sự và có ý nghĩa chiến lược: 'Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản trị tòa soạn thông minh'", ông Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh, đồng thời khẳng định đây là diễn đàn quan trọng thúc đẩy chuyển đổi số báo chí trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0.
Ông Nguyễn Đức Lợi chỉ rõ vai trò ngày càng lớn mạnh của AI, không chỉ trong các ngành kinh tế mà còn tạo ra những bước tiến vượt bậc trong lĩnh vực truyền thông và báo chí trên thế giới. Nhấn mạnh bối cảnh tại Việt Nam, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội, ông cho rằng yêu cầu chuyển đổi số báo chí trở nên cấp bách hơn bao giờ hết, trong đó báo chí Thủ đô đóng vai trò quan trọng trong truyền thông, định hướng dư luận và xây dựng niềm tin xã hội.
Theo Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam: "Việc nghiên cứu, ứng dụng và từng bước triển khai trí tuệ nhân tạo trong mô hình quản trị tòa soạn thông minh là hướng đi tất yếu". Ông phân tích rằng điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng thông tin, tối ưu hóa nguồn lực mà còn cải thiện trải nghiệm người đọc và tăng cường tương tác giữa báo chí và công chúng.
Ông Nguyễn Đức Lợi cũng nhắc đến mô hình tòa soạn hội tụ và thông minh, nơi mọi quy trình làm báo được số hóa và tối ưu hóa nhờ các công nghệ hiện đại. Ông khẳng định, mô hình tòa soạn hội tụ và tòa soạn thông minh là hướng đi cấp thiết. Tòa soạn không còn là một không gian vật lý cố định, mà trở thành một nền tảng số linh hoạt, nơi mọi khâu trong quy trình làm báo - từ thu thập, xử lý, sản xuất đến phân phối nội dung - đều được số hóa, tự động hóa và tối ưu hóa.
"AI không thay thế con người, mà hỗ trợ nhà báo làm việc nhanh hơn, chính xác hơn, sâu sắc hơn và gần gũi hơn với độc giả", Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh.
Đồng thời, ông Nguyễn Đức Lợi cho biết các cơ quan quản lý báo chí luôn khuyến khích việc mạnh dạn thử nghiệm công nghệ mới, bao gồm AI, và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đào tạo nguồn nhân lực báo chí chất lượng cao, trang bị kỹ năng số. Ông cũng đề cập đến sự sẵn sàng của thành phố trong việc tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho chuyển đổi số báo chí, gắn liền với bảo vệ bản quyền, an toàn thông tin và phát triển kinh tế báo chí số.
Giải phóng thời gian, tối ưu chi phí và mở rộng tương tác
Trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn (Big Data) đang mở ra những chân trời mới cho hoạt động của các tòa soạn, hứa hẹn mang đến những thay đổi sâu sắc trong quy trình làm việc và cách tiếp cận độc giả.
TS. Lê Anh Văn, Giám đốc Nền tảng VNPT Generative AI khẳng định một nguyên tắc cốt lõi: "AI làm công cụ, không làm chủ ngòi bút. Báo chí là sự thật, và sự thật cần con người bảo vệ". Điều này nhấn mạnh rằng dù công nghệ có phát triển đến đâu, vai trò của nhà báo trong việc đảm bảo sự thật vẫn không thể thay thế.
Một trong những ứng dụng AI mang lại hiệu quả thiết thực được TS. Lê Anh Văn chỉ ra là khả năng giải phóng đáng kể thời gian cho phóng viên trong việc bóc băng phỏng vấn.
Ông dẫn chứng, AI có thể giúp tiết kiệm tới 156 giờ lao động/người/năm cho công việc này, đồng thời tăng tiếp cận thông tin cho cả độc giả khiếm thị.
Nói về quy trình xuất bản, TS. Lê Anh Văn cho biết AI có tiềm năng giảm ~ 34% thời gian sản xuất trên tất cả ấn phẩm và giảm ~ 28% chi phí sản xuất nhờ khả năng tự động hóa nhiều khâu. Ông cũng chỉ ra lợi ích của AI trong marketing, với ROI tăng gấp 5 lần & tỷ lệ chuyển đổi tăng 10% so với không dùng AI.
"Đặc biệt, khả năng giảm ~ 60% chi phí dịch và nhanh gấp 4 lần so với truyền thống khi ứng dụng AI trong dịch thuật, mở ra cơ hội mở rộng thị trường độc giả toàn cầu", ông Văn cho biết.
Trong vấn đề kiểm duyệt nội dung, ông Văn nhấn mạnh, AI được xem là một trợ lý đắc lực giúp phát hiện sớm nội dung nhạy cảm, giảm chi phí, rút ngắn quy trình và bảo vệ uy tín tòa soạn. Tương tự, trong lĩnh vực bản quyền, AI giúp bảo vệ sáng tạo, tránh đạo ý tưởng bằng cách phát hiện vi phạm và xác định nguồn gốc nội dung.
Sự xuất hiện của MC ảo cũng được ông Văn nhắc đến với những ưu điểm vượt trội như thời gian chuẩn bị nội dung được cắt giảm 70% và khả năng hoạt động liên tục bằng nhiều ngôn ngữ, giúp tiết kiệm chi phí đáng kể.
Phân tích sâu hơn về tiềm năng ứng dụng AI, ông Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Trưởng Ban Nhân Dân điện tử, đã chia sẻ một góc nhìn vừa lạc quan vừa thận trọng về tương lai của báo chí dưới tác động của AI. Ông Nguyễn Hoàng Nhật đưa ra một viễn cảnh đầy tính dự báo: "Viễn cảnh AI vận hành cả một trang báo đã đến!". Đi kèm với viễn cảnh đó là những lo ngại về nguy cơ mất việc làm và sự gia tăng của tin tức giả, 'AI slop'.
Chính vì vậy, theo ông Nhật, việc báo chí Việt Nam chủ động triển khai các biện pháp thích ứng với xu hướng công nghệ này là vô cùng cần thiết.
Thực tế cho thấy, nhiều cơ quan báo chí đã tích cực ứng dụng AI vào nhiều khâu sản xuất tin tức, từ chatbot hỗ trợ độc giả đến tự động hóa các công đoạn viết, tóm tắt, đặt tiêu đề và phân phối thông tin, ví dụ như: Thanh niên, VnExpress, VietnamPlus và TTXVN cho thấy sự đa dạng trong cách các tòa soạn tận dụng AI để nâng cao hiệu quả hoạt động.
"Những động thái này cho thấy báo chí Việt Nam đang có những bước đi đáng chú ý trong việc ứng dụng AI, vừa nắm bắt cơ hội để nâng cao hiệu quả hoạt động, vừa đối mặt với những thách thức đặt ra từ sự phát triển của công nghệ này", ông Nhật nhấn mạnh.
Tại Hội thảo, các diễn giả và đại biểu cũng đã tập trung thảo luận về việc làm thế nào để các cơ sở đào tạo nghề chất lượng cao có thể phối hợp chặt chẽ hơn với các cơ quan báo chí trong bối cảnh AI ngày càng phát triển.
Bên cạnh đó, hội thảo cũng xem xét các ứng dụng cụ thể của AI trong quy trình tác nghiệp truyền thông, từ khâu sản xuất nội dung đến phân phối. Vấn đề an ninh thông tin trong quá trình chuyển đổi số của ngành báo chí cũng được đặt lên hàng đầu, cùng với những trăn trở về đạo đức báo chí trong kỷ nguyên công nghệ, đặc biệt là vấn nạn tin giả và bảo vệ quyền riêng tư của độc giả.