Một số quy định có thể gây ra cách hiểu khác nhau, làm tăng nguy cơ khiếu kiện

Quan tâm đến dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), tại hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách (từ 5-7/4), Đại biểu Đinh Ngọc Minh (Cà Mau) bày tỏ băn khoăn, hiện nay khiếu kiện trong lĩnh vực đất đai gửi đến Ban Dân nguyện của Quốc hội chiếm đến 70%, vậy sau khi sửa Luật lần này, Ban soạn thảo đánh giá có thể giảm được tình trạng khiếu kiện trong lĩnh vực đất đai ở mức nào?

ĐBQH Đinh Ngọc Minh cho rằng, một số quy định hiện tại của dự thảo Luật có thể gây ra cách hiểu khác nhau, dẫn đến việc thực thi sẽ rất khác nhau và tăng nguy cơ khiếu kiện. Ví dụ như quy định về phân loại đất và quy định về chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Điều 10 của dự thảo Luật phân ra rất nhiều loại đất nhưng Điều 117 chỉ có một số ít phải chuyển đổi mục đích sử dụng đất…

Ngoài ra, ĐBQH Đinh Ngọc Minh nêu rõ, hiện nay ở nước ta đang có khoảng 80 triệu ngôi nhà chưa được bán, chưa kể các ngôi nhà đã bán nhưng không có người ở. Đại biểu đặt câu hỏi, liệu việc sửa Luật lần này có giảm được tình trạng đầu cơ bất động sản, bong bóng bất động sản, để tạo nguồn lực cho sản xuất hay không? Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần có đánh giá cụ thể về vấn đề này nhằm tránh hệ quả tăng trưởng dựa vào bất động sản.

Bên cạnh đó, Đại biểu Minh nhấn mạnh, liệu việc sửa đổi Luật lần này có tạo điều kiện cho các nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận đất đai để mở các công xưởng, nhà máy nhằm tận dụng được cơ hội, phát triển kinh doanh hay không? Vấn đề này cũng cần được đánh giá.

Định lượng rõ hơn yếu tố “đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn” sau khi thu hồi đất

Trong khi đó, ĐBQH Trần Chí Cường (TP Đà Nẵng) đánh giá, dự thảo Luật lần này có nhiều bổ sung mới hợp lý, tiếp thu nhiều ý kiến tham gia của nhân dân. Đại biểu bày tỏ đồng tình với quy định về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Theo đó, Nhà nước xem xét hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất để tạo điều kiện cho người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản có việc làm, có thu nhập, ổn định đời sống, sản xuất.

Dự thảo Luật cũng quy định rõ, khu tái định cư phải hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ theo quy hoạch chi tiết được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; đồng thời phải phù hợp với truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của cộng đồng dân cư nơi có đất bị thu hồi. Khu tái định cư có thể bố trí cho nhiều dự án.

Để chủ trương trên thực sự hiệu quả khi đi vào cuộc sống, hạn chế thấp nhất việc phát sinh những khó khăn, ĐBQH Trần Chí Cường đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung các quy định cụ thể khác đảm bảo định lượng rõ hơn yếu tố “đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn” sau khi bồi thường thu hồi đất.

Về thẩm quyền thu hồi đất, ĐBQH Trần Chí Cường đề nghị quy định theo hướng: Thủ tướng Chính phủ quyết định thu hồi đất quốc phòng, an ninh để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng trên cơ sở đề nghị của UBND cấp tỉnh và văn bản chấp thuận của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an. Theo đại biểu, quy định như vậy sẽ đảm bảo tính đồng bộ thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục, đơn giản hóa việc tổ chức thực hiện.

Bảng giá đất nên được xây dựng định kỳ 3 năm thay vì 1 năm như dự thảo Luật

Quan tâm đến vấn đề tài chính đất đai trong dự án Luật, ĐBQH Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa - Vũng Tàu) cho rằng, việc xác định giá đất, phương pháp xác định giá đất hiện nay có những điểm chưa phù hợp, chưa thể hiện sự công khai, minh bạch đã gây nên những vấn đề tiêu cực, làm ảnh hưởng đến chính sách về đất đai của Nhà nước, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân.

Do đó, những quy định mới cần được xem xét sửa đổi, bổ sung, đảm bảo phù hợp, khả thi và hiệu quả nhưng cần quan tâm đến độ giãn về thời gian áp dụng quy định, cách thức xác định giá đất theo phương pháp mới. Trong đó, xem xét đến việc áp dụng phương pháp hệ số để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. Cụ thể khoản 1, Điều 154 dự thảo Luật quy định bảng giá đất được xây dựng định kỳ hàng năm, nên sửa đổi thành “bảng giá đất được xây dựng định kỳ 3 năm” để tránh lãng phí về thời gian tổ chức và các quy trình xây dựng bảng giá đất.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc cũng đề nghị bổ sung khoản 3, Điều 154 về bảng giá đất được sử dụng làm căn cứ tính hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi thực hiện dự án liên quan đến nguyên tắc, phương pháp định giá tại khoản 3, Điều 163. Đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung điều kiện áp dụng các phương pháp định giá và chỉnh sửa theo hướng: Chính phủ quy định phương pháp xác định giá đất, điều kiện áp dụng các phương pháp xác định giá đất, quy trình xây dựng bảng giá đất, định giá đất cụ thể; xây dựng cơ sở dữ liệu giá đất, kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện.

Về thu hồi đất, ĐBQH đề nghị Ban soạn thảo điều chỉnh Khoản 3, Điều 89 dự thảo về nguyên tắc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất theo hướng: Đối với các hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi được xem xét bồi thường bằng đất khác có giá trị, vị trí tương ứng với đất đã thu hồi, hoặc bồi thường bằng tiền và cần bổ sung quy định cụ thể về các tiêu chí xem xét hỗ trợ, mức hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất tại Điều 104 dự thảo Luật.

Ban soạn thảo cũng cần xem xét sửa đổi khoản 1, Điều 157 quy định về yếu tố hộ khẩu thường trú khi công nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất mà không có giấy tờ về quyền sử dụng đất…