Đổi mới phương thức hoạt động Quốc hội: Đảm bảo hiệu quả và thiết thực

Nhiệm kỳ ghi dấu nhiều đổi mới

Dự thảo Báo cáo công tác của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV nêu rõ, nhiệm kỳ khóa XV là nhiệm kỳ đặc biệt, hoạt động trong bối cảnh đầy thử thách và biến động. Khối lượng và áp lực công việc tăng gấp nhiều lần so với các nhiệm kỳ trước, với nhiều vấn đề hệ trọng, nhiều nội dung mới, phức tạp, chưa từng có tiền lệ.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, kịp thời, sâu sát của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm; sự tập trung, thông suốt, mạnh mẽ, hành động quyết liệt của các cơ quan nhà nước; sự chủ động, quyết tâm, kiên định, đoàn kết, thống nhất hành động của cả hệ thống chính trị, Quốc hội khóa XV đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng nhấn mạnh, Quốc hội đã phát huy mạnh mẽ vai trò trong việc hoàn thiện thể chế, pháp luật, đặc biệt, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 kịp thời thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, nhất là về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng “tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn”.

Hoạt động lập pháp có sự đổi mới mạnh mẽ về phương pháp, tư duy, quy trình xây dựng, chủ động, chuẩn bị từ sớm từ xa. Hoạt động giám sát được tăng cường, đi vào thực chất; công tác quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước được đổi mới căn bản. Cách thức tổ chức kỳ họp Quốc hội có nhiều cải tiến, đổi mới, linh hoạt thích ứng với thực tiễn đặt ra.

Cùng với đó, hoạt động đối ngoại của Quốc hội được củng cố, thúc đẩy cả trên bình diện song phương và đa phương, đi vào chiều sâu, được triển khai ở nhiều cấp độ, góp phần nâng tầm hoạt động đối ngoại của Việt Nam từ “tham gia tích cực” lên “chủ động đóng góp xây dựng và định hướng luật chơi chung”.

Quốc hội gương mẫu trong sắp xếp tổ chức bộ máy và chủ động triển khai bảo đảm chất lượng, tiến độ các nhiệm vụ được giao để cùng cả hệ thống chính trị quyết tâm đưa mô hình chính quyền 2 cấp đi vào vận hành chính thức, thông suốt.

Ngoài ra, đã tích cực triển khai Quốc hội số, phong trào bình dân học vụ số - Quốc hội số; đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo... Việc tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam thiết thực, nội dung phong phú; đặc biệt, lần đầu tiên tổ chức thành công, trang trọng cuộc gặp mặt của Tổng Bí thư Tô Lâm với các thế hệ ĐBQH.

Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI được xác định là dấu mốc quan trọng trên chặng đường phát triển mới của đất nước, có ý nghĩa định hướng tương lai, bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam. Trong bối cảnh đó, Quốc hội khóa XV kiến nghị Quốc hội khóa XVI và các khóa tiếp theo tiếp tục đổi mới tư duy, thực hiện tốt 3 chức năng quan trọng nhất là lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Tiếp tục nghiên cứu cải tiến, đổi mới cách thức hoạt động của Quốc hội, các cơ quan Quốc hội, bảo đảm hiệu quả, giảm tính hình thức, tăng tính thực chất; tăng cường phối hợp giữa các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, MTTQ Việt Nam trong chuẩn bị các nội dung trình Quốc hội, bảo đảm chặt chẽ, hiệu quả.

Hoàn thiện cách thức đánh giá giám sát văn bản quy phạm pháp luật

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với nội dung dự thảo Báo cáo tổng kết công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đánh giá cao Ban soạn thảo đã chuẩn bị rất công phu, kỹ lưỡng.

Về công tác xây dựng pháp luật, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nhận thấy, Quốc hội đã có nhiều đổi mới theo hướng tiến bộ, làm luật theo hướng ngắn gọn, rõ ràng, phân định trách nhiệm và có sự phối hợp tốt giữa các cơ quan của Quốc hội và các cơ quan của Chính phủ. Nội dung trong các văn bản luật cũng đề cập đến các lĩnh vực mới như: có các quy định về không gian mạng, chuyển đổi số; quy định về phân cấp, phân quyền.

Bên cạnh đó, Quốc hội cũng đã ban hành nhiều luật, nghị quyết nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương của Đảng và Nhà nước, tháo gỡ được nhiều vấn đề đang vướng mắc. Công tác xây dựng pháp luật là một điểm sáng.

Về công tác giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội ghi nhận, có những kết luận chất vấn và trả lời chất vấn được thực thi ngay và rất quan trọng; phiên giải trình của các Ủy ban cũng được tiến hành một cách rất bài bản, nền nếp, tập trung vào các vấn đề nóng.

Vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức rất thành công Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát và sắp tới đây tổ chức diễn đàn về xây dựng pháp luật. Đây là những diễn đàn rất quan trọng, đúng với chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội, thông qua diễn đàn nhiều giải pháp được đưa ra nhằm giúp Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội hoàn thiện hơn trong công tác lập pháp và giám sát. Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội mong muốn những hoạt động này sẽ tiếp tục được phát huy trong nhiệm kỳ tới của Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, khi nói đến kết quả thể chế hóa 156 nhiệm vụ lập pháp thì cần nhấn mạnh thêm trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung vào chương trình lập pháp rất nhiều dự án luật, nghị quyết khác để kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, tháo gỡ các vướng mắc, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị cần rà soát, bổ sung thêm các lĩnh vực kinh tế - tài chính, văn hóa - xã hội, khoa học công nghệ, môi trường, quốc phòng an ninh... để bảo đảm toàn diện, không quá thiên về lĩnh vực pháp luật và tư pháp. Đồng thời, cần đánh giá và phân tích đầy đủ hơn về hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật bởi đây cũng là một trong những thành tựu mà trong nhiệm kỳ này Ủy ban Thường vụ Quốc hội rất chú trọng chỉ đạo thực hiện và có nhiều đổi mới so với các nhiệm kỳ trước.

Phát biểu kết luận, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao Ban soạn thảo, Văn phòng Quốc hội đã chuẩn bị Báo cáo rất nghiêm túc, công phu, bài bản; song, đề nghị cần rút gọn báo cáo, có trọng tâm, trọng điểm, khái quát cao.

Về nội dung báo cáo, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, phải nhấn mạnh việc kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được thực hiện thường xuyên; công tác nhân sự được kiện toàn kịp thời trong nhiệm kỳ; việc tổ chức Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát cũng là một điểm mới; đồng thời, tiếp tục rà soát, cập nhật các nội dung mới, có số liệu dẫn chứng đầy đủ; đối với kiến nghị trong Báo cáo tổng kết công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội, cần trình bày ngắn gọn, súc tích.

Chủ tịch Quốc hội đánh giá cao các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp rất chất lượng, phong phú; đề nghị Ban soạn thảo tiếp thu tối đa để hoàn thiện các Báo cáo; tách biệt rõ hai Báo cáo, làm nổi bật vai trò chỉ đạo, lãnh đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.