Những bức ảnh ghi lại không khí lao động, sản xuất cần cù và niềm tin vui, lạc quan về tình trạng thoát nghèo của các dân tộc thiểu số trên khắp cả nước đã cho thấy sự lan tỏa trong chính sách của Đảng, Nhà nước đồng thời, ghi nhận sự đồng hành, cùng chung tay của báo chí trong công tác xóa đói giảm nghèo. Tác giả Trần Quốc Việt đã có cuộc trò chuyện với báo Nhà báo & Công luận xung quanh tác phẩm đoạt giải.

- Theo anh, với những bức ảnh báo chí, để đạt giải và được ghi nhận cần phải đạt được những yêu cầu nào?

Cuộc thi các tác phẩm báo chí về công tác giảm nghèo giai đoạn 2016-2020 lần thứ 3 đã thu hút hàng trăm phóng viên, biên tập viên đến từ các cơ quan thông tấn, báo chí trung ương, địa phương tham gia. Các tác phẩm dự thi đã có sự đầu tư kỹ, đồng đều.

Là phóng viên nhiều năm đưa tin về công tác cho vay ưu đãi với hộ nghèo, gia đình chính sách đầu tư phát triển kinh tế... Để có tác phẩm vừa chính xác vừa sinh động, thông qua các chương trình cho vay tôi đã liên hệ để đến tận hộ vay, khi tiếp cận hộ vay, tôi đã vỡ ra nhiều điều để thể hiện cho tác phẩm của mình. Các tác phẩm ngoài sự công phu, chỉn chu cần phải đảm bảo đúng các nội dung và tiêu chí mà cuộc thi đề ra. Đấy là điều quan trọng.

- Một đề tài báo chí muốn truyền tải được thông điệp đến công chúng thì việc chọn lựa nội dung, sắp xếp bố cục, chọn câu từ đã không phải là dễ dàng, với những phóng sự ảnh việc đó chắc hẳn còn khó khăn hơn rất nhiều?  

Để có tác phẩm tốt dự thi, mỗi tác giả cần bám sát nội dung, tiêu chí của cuộc thi từ đó xây dựng cho mình kế hoạch đến hiện trường rồi tư duy và thực hiện. Phóng sự ảnh dự thi về giảm nghèo là đề tài vô cùng khó, chúng ta phải tìm hiểu về những đơn vị có những thành tích trong thực hiện công cuộc giảm nghèo quốc gia, rồi đi thực tế để tìm ra những hộ gia đình điển hình trong việc phát triển kinh tế góp phần xóa đói giảm nghèo và thể hiện như nào để có những bức ảnh thuyết phục, rồi những thông tin phải gắn liền với phóng sự ảnh để tư duy đúng với tiêu chí cuộc thi.

- Tác phẩm được thực hiện với sự tham gia của những người dân các dân tộc tại nhiều địa điểm từ Bắc vào Nam. Những bức ảnh đó đã được thực hiện như thế nào, thưa tác giả?

Trong phóng sự ảnh của mình tôi đi sâu phân tích, lý giải nguyên nhân nghèo đói tại địa phương; so sánh với việc thực hiện các nhóm chính sách giảm nghèo từng giai đoạn; đề ra khuyến nghị để thúc đẩy công tác giảm nghèo bền vững giai đoạn tới, hướng tới truyền thông điệp "Mục tiêu giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 không đơn thuần là giúp hộ nghèo có đủ cơm ăn áo mặc, còn phải đảm bảo để họ có thể tiếp cận bình đẳng đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản, đáp ứng nhu cầu sống tối thiểu về y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, thông tin".

Nhân vật và địa điểm của tôi trong các bức ảnh như bạn đã thấy trải dài từ các tỉnh dân tộc miền núi phía Bắc như dân tộc Tày, ở xã Đoài Côn, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng, đến người người nông dân ở dân tộc Ê Đê, ở xã Đăk Som, huyện Đăk Glong, tỉnh Đắc Nông, Lâm Đồng… Đó là những bức ảnh mà tôi đã không ngại đường xa, khó khăn đôi khi nguy hiểm và khi có bức ảnh đẹp tôi thấy có động lực cho những chuyến tác nghiệp tiếp theo. Đã có những gia đình, mô hình tôi phải đi bộ cả tiếng leo đèo, lội suối, có những mô hình trên sông nước mà suýt phải trả giá khi trượt chân và cả người và máy ảnh ngâm trong nước.

Quá trình tác nghiệp không hẳn lúc nào cũng thuận lợi. Khi đến phỏng vấn và đề nghị chụp ảnh thì nhiều gia đình dứt khoát nói “không”, tưởng chừng “vỡ trận”, nhưng rồi lân la câu chuyện giải thích, hỏi thăm gia đình, cuộc sống…rồi chủ gia đình thay đổi ý nghĩ và rất vui vẻ, không ngại trả lời những câu hỏi của phóng viên.

- Nội dung bộ ảnh của anh đã kể lại câu chuyện giảm nghèo của những đồng bào dân tộc thiểu số và vùng sâu vùng xa, những người còn gặp rất nhiều khó khăn trong công tác thoát nghèo?

Đúng vậy. Đối tượng của tôi trong bộ ảnh chính là bà con dân tộc thiểu số. Chúng ta biết rằng việc thực hiện quan điểm nhất quán của Đảng về xóa đói, giảm nghèo, những năm qua, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách quan trọng, trong đó dành sự quan tâm đặc biệt đối với công tác giảm nghèo và phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn thông qua Chương trình tín dụng ưu đãi đối với hộ dân tộc thiểu số. Nhờ chương trình này, cả nước có hàng triệu hộ thiểu số được tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi, giúp hàng chục ngàn hộ vươn lên thoát nghèo, hàng trăm ngàn lao động có việc làm; nhiều công trình nước sạch, vệ sinh môi trường nông thôn được xây dựng, đời sống vật chất, tinh thần của người dân vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa từng bước được nâng cao, hộ nghèo có cơ hội thoát nghèo bền vững.

- Vậy anh có kỳ vọng gì vào lĩnh vực ảnh báo chí trong việc đóng góp vai trò, trách nhiệm của mình đối với công tác xóa đói giảm nghèo nói riêng và trong việc phản ánh những nhiệm vụ cùng báo chí nước nhà nói chung?

Trong điều kiện đất nước còn khó khăn, Đảng, Nhà nước vẫn đặc biệt quan tâm đến công tác giảm nghèo. Chính phủ hiện đang tiến hành song song hai chương trình mục tiêu quan trọng: xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững trong giai đoạn 2016 - 2020. Do đó, báo chí đương nhiên cần phát huy hơn nữa nhiệm vụ chính trị, cũng như trách nhiệm của báo chí là cầu nối giữa Đảng với nhân dân, để những chính sách của Đảng và Nhà nước thực sự đi vào cuộc sống và đem lại hiệu quả thoát nghèo cho người nông dân. Đồng thời, sự ghi nhận những diễn biến đang xảy ra trong quá trình các chính sách được đi vào đời sống sẽ phản ánh kịp thời những điều kiện cần tiếp tục phát huy hay khắc phục những mặt tồn tại để chính sách ngày càng có hiệu quả.

Tôi đã có điều kiện đi tất cả các vùng miền tổ quốc, từ miền núi, hải đảo, được chứng kiến nhiều những “cảnh đời” nghèo vì khó khăn đủ điều. Những hộ là đồng bào dân tộc thiểu số nơi vùng sâu, vùng xa ngày đêm canh giữ từng mảnh đất thiêng liêng của tổ quốc còn vô vàn khó khăn, những cái đói, cái rét vẫn đồng hành cùng họ khiến tôi nghĩ phải làm gì hơn nữa để giúp họ vượt qua. Đã có lúc tôi nghĩ “để giúp họ không bị đói đã là thành công chứ đừng hy vọng họ làm giàu!”. Tôi nghĩ mọi người, các cấp chính quyền, đoàn thể cần vào cuộc, cùng chung tay giúp người nghèo vươn lên, báo chí cần nêu nhiều gương người tốt để nhân rộng, để người nghèo có trí hướng vươn lên góp phần cho công cuộc giảm nghèo và giảm nghèo bền vững mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.

Trân trọng cảm ơn anh!

Minh Khuê