Dự kiến có 20 ngành nghề nhà nước độc quyền kinh doanh

(CLO) Bộ Công Thương vừa công bố bản dự thảo Nghị định mới nhất về hàng hóa, dịch vụ, địa bàn thực hiện độc quyền Nhà nước trong hoạt động thương mại. Ban hành kèm dự thảo Nghị định là danh mục 20 ngành nghề Nhà nước độc quyền như hàng hóa, dịch vụ phục vụ mục đích an ninh quốc phòng, vật liệu nổ công nghiệp, vàng miếng, vàng nguyên liệu, xổ số kiến thiết; thuốc lá điếu, xì gà...

Theo lập luận của Bộ Công Thương, việc quy định các nội dung này tại dự thảo Nghị định sẽ khắc phục các khoảng trống pháp lý mà các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến độc quyền Nhà nước đã được ban hành trước đó chưa thể hiện được. Qua đó, góp phần nâng cao tính minh bạch, thống nhất và đầy đủ của hệ thống pháp luật về độc quyền Nhà nước trong hoạt động thương mại.

Lĩnh vực độc quyền nhà nước do doanh nghiệp mà nhà nước nắm 100% vốn và giữ quyền chỉ định thành lập doanh nghiệp mới. Doanh nghiệp nhà nước tiếp tục nắm 100% vốn tại các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, xuất bản, thuỷ nông, bảo đảm an toàn giao thông, xổ số kiến thiết, khai thác hạ tầng, cảng hàng không, cảng biển loại 1.

Bộ Công Thương nêu quan điểm danh mục trên được xây dựng dựa trên chủ trương và chính sách của Nhà nước. Trong đó, quy định doanh nghiệp nhà nước cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích thiết yếu, an sinh xã hội, doanh nghiệp nhà nước hoạt động về an ninh quốc phòng, truyền tải điện, nhà máy thuỷ điện có quy mô lớn, đa mục tiêu, nhà máy điện hạt nhân hay hoạt động in đúc tiền, xổ số kiến thiết… Danh mục cũng được xây dựng trên cơ sở đóng góp của các bộ ngành, cơ quan địa phương, hiệp hội…

Tuy nhiên, danh mục này của Bộ Công Thương đang gặp phải một số ý kiến trái chiều. Theo đánh giá của giới chuyên gia, một số ngành nghề độc quyền nhà nước được coi là không cần thiết, có thể kể đến như lĩnh vực Sản xuất, mua bán, xuất nhập khẩu vật liệu nổ công nghiệp, hay như lĩnh vực Sản xuất, mua bán, xuất nhập khẩu, vận chuyển, tàng trữ pháo hoa và các dịch vụ liên quan.

Sở dĩ Bộ Công Thương đưa những ngành nghề này vào danh mục độc quyền nhà nước chỉ là do lo ngại khó quản lý chất lượng.

Trả lời trên báo chí, TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM), nhận định, thời điểm hiện nay, cho ra đời một nghị định hướng dẫn về độc quyền nhà nước trong lĩnh vực thương mại là phản thị trường, cản trở cạnh tranh, đi ngược lại xu thế cải cách.

“Trong bối cảnh hiện nay, không thể có một nghị định để nói là cái gì Nhà nước độc quyền, bởi như thế là phản logic ngay từ đầu. Những quy định trong Luật Thương mại đã lỗi thời thì phải loại bỏ, phải thay đổi”, TS Cung nhấn mạnh.

Dưới đây là danh mục 20 ngành nghề trong nự thảo mà nhà nước giữ độc quyền mà Bộ Công Thương vừa công bố:

1. Hàng hóa, dịch vụ phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh (sẽ do Bộ Quốc phòng và Bộ Công an quy định chi tiết).

2. Sản xuất, mua bán, xuất nhập khẩu vật liệu nổ công nghiệp.

3. Sản xuất vàng miếng.

4. Xuất khẩu, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

5. Phát hành xổ số kiến thiết.

6. Nhập khẩu thuốc lá điếu, xì gà (trừ hàng miễn thuế)

7. Hoạt động dự trữ quốc gia.

8. In, đúc tiền.

9. Phát hành tem bưu chính Việt Nam.

10. Sản xuất, mua bán, xuất nhập khẩu, vận chuyển, tàng trữ pháo hoa và các dịch vụ liên quan.

11. Truyền tải, điều độ hệ thống điện quốc gia, xây dựng, vận hành thủy điện đa mục tiêu và điện hạt nhân.

12. Vận hành hệ thống đèn biển, hệ thống luồng hàng hải công cộng.

13. Quản lý, vận hành, khai thác đài thông tin duyên hải.

14. Dịch vụ không lưu, dịch vụ thông báo tin tức hàng không, dịch vụ tìm kiếm cứu nạn.

15. Quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị do Nhà nước đầu tư.

16. Quản lý, khai thác hệ thống công trình thủy lợi, thủy nông liên tỉnh, liên huyện, kè biển trong trường hợp giao kế hoạch.

17. Cung ứng dịch vụ lâm nghiệp tại rừng đặc dụng (trừ khu rừng được Nhà nước giao cho tổ chức kinh tế).

18. Xuất bản (không bao gồm in và phát hành).

19. Duy trì, quản lý, khai thác mạng bưu chính công cộng.

20. Cung ứng dịch vụ công ích trong hoạt động phát hành báo chí.

Giang Phan