Dựng 'vành đai tri thức' vững chắc nơi phên dậu Tổ quốc

Ông Trần Thanh Đạm, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Tài chính (Bộ Giáo dục và Đào tạo) nhấn mạnh: "Sự kiện khởi công đồng loạt 14 trường phổ thông nội trú liên cấp tại các xã biên giới đất liền trên toàn quốc không chỉ là lễ khởi công những ngôi trường mới, mà còn là khởi đầu của một tầm nhìn dài hạn về công bằng tri thức, về tương lai của hàng trăm nghìn học sinh vùng biên".

Hiện cả nước có 956 trường phổ thông ở 248 xã biên giới đất liền, nhưng chỉ có 22 trường dân tộc nội trú với hơn 7.600 học sinh chưa tới 1,2% tổng số học sinh tại khu vực này được hưởng chính sách nội trú. Khoảng 160 trường bán trú với 51.000 học sinh cũng chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu.

Theo thống kê, còn tới 273.000 học sinh vùng biên chiếm 43,7% có nhu cầu được ở nội trú hoặc bán trú nhưng chưa có điều kiện. Trong khi đó, cơ sở vật chất xuống cấp, giáo viên thiếu, điều kiện sinh hoạt kham khổ khiến con đường học tập của các em càng thêm gian nan.

“Nhiều học sinh vùng biên phải đi bộ hàng chục cây số để đến lớp. Có em đến trường bằng cơm nắm, muối vừng, có em ngủ tạm dưới chân núi. Mỗi ngôi trường được dựng lên là thêm một ‘ngọn đèn tri thức’ thắp sáng biên cương”, ông Đạm nói.

Ngày 18/7/2025, Bộ Chính trị ban hành Thông báo Kết luận số 81-TB/TW về chủ trương xây dựng trường học tại các xã biên giới; tiếp đó, Chính phủ ra Nghị quyết 298/NQ-CP triển khai kế hoạch hành động cụ thể. Theo đó, toàn quốc sẽ đầu tư 248 trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học – THCS, mỗi xã biên giới một trường.

Trong giai đoạn 1 (2025–2027), 100 trường được chọn đầu tư trước, với tổng vốn gần 20.000 tỷ đồng. Các địa phương trực tiếp triển khai theo cơ chế đặc thù, đảm bảo chất lượng – tiến độ – hiệu quả sử dụng vốn Nhà nước.

Song song với nguồn lực đầu tư công, Bộ GD&ĐT phối hợp với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động chương trình “Cả nước chung tay xây dựng trường học cho các xã biên giới”, phong trào “Tất cả vì học sinh biên giới thân yêu” nhằm huy động sức mạnh toàn dân, doanh nghiệp, tổ chức xã hội và kiều bào cùng tham gia.

“Mỗi viên gạch dựng trường là một viên gạch vun đắp niềm tin. Mỗi mái trường ở biên giới không chỉ dạy chữ, mà còn giữ đất, giữ người, giữ hồn dân tộc”, ông Trần Thanh Đạm khẳng định.

Các trường nội trú liên cấp được thiết kế theo mẫu chuẩn của Bộ Xây dựng, đảm bảo đồng bộ, hiện đại và thân thiện. Mỗi công trình gồm khu học tập, nhà nội trú, nhà ăn, khu sinh hoạt văn hóa thể thao, thư viện, phòng học bộ môn và khu nhà giáo viên tất cả hướng đến mục tiêu phát triển toàn diện thể chất và tinh thần học sinh.

Đây là mô hình trường học mới, không phải “trường nén” hay “trường ghép”, mà là một không gian giáo dục đồng bộ, hiện đại và nhân văn. 100 trường đầu tiên khởi công trong năm 2025 được coi là “trường hình mẫu”, cả về cơ sở vật chất lẫn mô hình tổ chức, quản lý.

Các em học sinh sẽ được học trong môi trường an toàn, tiện nghi, đầy đủ, được rèn luyện toàn diện về đức – trí – thể – mỹ, được chăm lo từ bữa ăn, giấc ngủ đến tương lai lập thân, lập nghiệp.

Cùng với việc xây dựng cơ sở vật chất, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng chính sách đặc thù nhằm thu hút, đào tạo và giữ chân đội ngũ giáo viên giỏi, tâm huyết phục vụ lâu dài tại vùng biên giới. Các chính sách này dự kiến được ban hành trước năm học 2026–2027.

“Chúng tôi không chỉ xây trường, mà còn xây tương lai, xây niềm tin nơi biên giới nơi mỗi lớp học là một điểm tựa cho tri thức Việt vươn lên từ khó khăn”, ông Đạm khẳng định.