EU-Ấn Độ vượt sóng trừng phạt Nga để giữ vững quan hệ

Các chuyên gia nhận định rằng những biện pháp trừng phạt từ Brussels chủ yếu mang tính biểu tượng, trong khi mối đe dọa thực sự đối với New Delhi lại xuất phát từ các mức thuế quan sắp được áp dụng từ phía Mỹ. Đáng chú ý là, Liên minh châu Âu (EU) có thể vẫn thu được lợi ích từ tình hình này.

Năm nay đã mở đầu đầy hứa hẹn đối với quan hệ giữa Liên minh châu Âu và Ấn Độ. Vào tháng 2, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đến thăm New Delhi và cùng với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi chỉ đạo các quan chức giải quyết những bất đồng còn lại, đồng thời thúc đẩy tiến trình đàm phán hiệp định thương mại tự do đã bị trì hoãn từ lâu.

Tuy nhiên, đà phát triển đó đã bị gián đoạn vào tháng 7, khi Ấn Độ bị kéo vào gói trừng phạt thứ 18 của EU nhằm vào Nga. Động thái này nhắm đến hoạt động tinh chế dầu thô giá rẻ từ Nga của New Delhi, cũng như việc xuất khẩu các sản phẩm từ dầu đó, trong đó một phần được bán sang châu Âu.

Liệu diễn biến trừng phạt này có làm chệch hướng thỏa thuận thương mại tiềm năng giữa EU và Ấn Độ hay không? Các chuyên gia cho rằng điều đó sẽ không xảy ra, vì mối đe dọa từ việc Mỹ áp thuế lên đến 50% đối với hàng hóa Ấn Độ mới là thách thức lớn hơn so với tác động từ các biện pháp của EU. Và nghịch lý thay, tình hình này có thể mang lại lợi thế cho EU.

Các biện pháp trừng phạt của EU đối với Ấn Độ là gì, và chúng có thực sự quan trọng?

Trong nỗ lực cắt đứt nguồn tài chính cho chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine, EU đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm dầu mỏ tinh chế có nguồn gốc từ dầu thô Nga vào tháng trước. Lệnh cấm này áp dụng đối với các sản phẩm từ bất kỳ quốc gia thứ ba nào, bao gồm cả Ấn Độ.

EU đã trừng phạt Nayara Energy, một nhà máy lọc dầu của Ấn Độ mà tập đoàn năng lượng khổng lồ Rosneft của Nga sở hữu một phần. "Lần đầu tiên, chúng tôi chỉ định một cơ quan đăng ký cờ và nhà máy lọc dầu lớn nhất của Rosneft tại Ấn Độ", Trưởng phụ trách chính sách đối ngoại EU Kaja Kallas đã đăng tải trên nền tảng X.

Trong một tuyên bố vào cuối tháng 7, công ty Nayara Energy nhấn mạnh rằng trong khi nhiều quốc gia châu Âu vẫn tiếp tục nhập khẩu năng lượng Nga qua các kênh khác nhau, họ lại lên án và trừng phạt một tài sản của Ấn Độ vì xử lý dầu thô Nga, vốn chủ yếu phục vụ cho nhu cầu nội địa của 1,4 tỷ dân Ấn Độ và các doanh nghiệp địa phương.

Dù vậy, các chuyên gia chia sẻ với DW rằng việc EU chỉ định một mục tiêu duy nhất này chủ yếu mang tính biểu tượng và khó có thể ảnh hưởng đáng kể đến thương mại năng lượng của Ấn Độ hoặc xuất khẩu sang EU.

"Các biện pháp trừng phạt của EU thiếu sức nặng và sẽ khó thực thi", Garima Mohan từ Quỹ Marshall Đức của Mỹ, người nghiên cứu quan hệ châu Âu - Ấn Độ, nhận định.

Bà cho biết thêm rằng những hoạt động xuất khẩu này không phải là động lực chính của nền kinh tế Ấn Độ. Ấn Độ có thể dễ dàng điều chỉnh bằng cách thay thế xuất khẩu bằng nhiên liệu tinh chế từ nguồn không phải Nga, chẳng hạn như dầu Iraq.

Jacob Funk Kirkegaard, chuyên gia kinh tế tại viện nghiên cứu Bruegel có trụ sở tại Brussels, cũng đồng tình với quan điểm này. Ông nói rằng đây chắc chắn là một bước leo thang từ EU, nhưng đồng thời nhấn mạnh rằng nó sẽ không làm tổn hại đến các cuộc đàm phán thương mại.

Thay vào đó, ông lập luận rằng áp lực lớn hơn đang đến từ phía Mỹ đối với Ấn Độ hiện nay.

Liệu thuế quan của Mỹ có thúc đẩy Ấn Độ gần gũi hơn với EU?

Khi cả EU và Ấn Độ đều đang tìm cách bảo đảm các mối quan hệ thương mại ổn định giữa bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng biến động, các chuyên gia cho rằng mối đe dọa từ mức thuế cao của Mỹ đối với hàng hóa Ấn Độ có thể củng cố lợi ích chung trong việc hoàn tất hiệp định thương mại tự do.

"Trước hết, việc không có hiệp định thương mại giữa Mỹ và Ấn Độ, cộng với sự leo thang mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thực hiện, có nghĩa là mong muốn đa dạng hóa của Ấn Độ khỏi Mỹ và hướng tới EU có lẽ đã tăng lên", ông Kirkegaard phân tích.

Ông Kirkegaard bổ sung rằng Ấn Độ hiện nay cần một thỏa thuận với EU hơn so với thời điểm quan hệ với Mỹ còn tốt đẹp hơn.

Bà Mohan cũng đi đến kết luận tương tự. Bà nhận định rằng theo một cách gián tiếp, sự thay đổi trong động lực quan hệ Ấn Độ - Mỹ sẽ mang lại lợi ích cho EU.

Bà giải thích thêm rằng với thông báo về thuế quan này, Ấn Độ cần những đối tác kinh tế đáng tin cậy và ổn định, đồng thời cần thêm đầu tư.

EU cũng đã áp dụng cách tiếp cận cân nhắc hơn trong các cuộc đàm phán thương mại, đặc biệt là ở lĩnh vực nông nghiệp vốn chiếm gần 44% lực lượng lao động của Ấn Độ. Nếu Ấn Độ mở cửa rộng hơn cho các công ty châu Âu hoặc Mỹ, sẽ có lo ngại về mất việc làm trong nước.

"EU hiểu rằng nếu chúng tôi kiên quyết đòi mở cửa lớn hơn ở lĩnh vực nông nghiệp, sẽ không có thỏa thuận nào", ông Kirkegaard nói và nhấn mạnh rằng EU nắm bắt rõ hơn về những nhạy cảm chính trị và kinh tế của Ấn Độ trong lĩnh vực nông nghiệp so với Tổng thống Donald Trump.

Áp lực từ Mỹ mang lại lợi ích cho EU, và có thể là thắng lợi cho Ukraine?

Nếu Ấn Độ giảm mua dầu Nga để tránh kích hoạt các mức thuế trừng phạt từ Mỹ, điều đó có thể làm suy giảm một nguồn thu quan trọng của Moscow cho nỗ lực chiến tranh. Điều này sẽ phù hợp với lợi ích của EU và Ukraine.

Tuy nhiên, một nhà ngoại giao Ấn Độ chia sẻ với DW dưới điều kiện giấu tên đã cảnh báo rằng việc loại bỏ dầu Nga khỏi nguồn cung toàn cầu có thể dẫn đến giá cả tăng vọt, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến tất cả các bên, không chỉ riêng Nga.

Ông Kirkegaard đặt câu hỏi tại sao Tổng thống Donald Trump lại không đe dọa Trung Quốc tương tự, vì quốc gia này mua nhiều dầu Nga hơn.

Các chuyên gia đồng ý rằng việc EU chỉ định Nayara Energy khó có thể thay đổi cục diện chiến tranh đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Nhưng tính toán của chính Ấn Độ có thể thay đổi, và điều đó có lẽ phụ thuộc nhiều hơn vào Washington thay vì Brussels.

Vì vậy, mặc dù quan hệ EU - Ấn Độ đã gặp phải trở ngại, nhưng đà tiến triển tổng thể hướng tới một thỏa thuận thương mại vẫn duy trì sức sống. Những gì bắt đầu như một năm đầy triển vọng vẫn có thể kết thúc bằng một bước đột phá, đặc biệt nếu những thay đổi trong bối cảnh địa chính trị đưa New Delhi và Brussels xích lại gần nhau hơn.