EU bế tắc pháp lý trong nỗ lực cắt khí đốt Nga

Liên minh châu Âu (EU) đang đối mặt với không ít khó khăn trong việc thực hiện mục tiêu loại bỏ hoàn toàn nhập khẩu khí đốt từ Nga vào năm 2027, dù đây chỉ là một cam kết không mang tính ràng buộc. Tuy nhiên, khả năng áp dụng một lệnh cấm để hiện thực hóa mục tiêu này dường như vẫn còn xa vời.

Vào thứ Ba tới, EU dự kiến sẽ công bố một lộ trình chi tiết nhằm từng bước chấm dứt sự phụ thuộc vào khí đốt Nga. Đây là lời hứa mà khối đã đưa ra sau khi Nga phát động cuộc xâm lược Ukraine vào năm 2022.

Dù vậy, thực tế cho thấy khí đốt Nga vẫn đóng vai trò quan trọng, chiếm hơn 15% tổng lượng khí đốt nhập khẩu của EU, bao gồm cả nguồn cung qua đường ống và khí hóa lỏng (LNG).

Từ ngày 1 tháng 1 năm 2025, nguồn khí đốt đường ống từ Nga qua Ukraine đã chính thức bị gián đoạn khi Ukraine từ chối gia hạn hợp đồng trung chuyển. Tuy nhiên, một số quốc gia châu Âu, điển hình là Hungary, vẫn tiếp tục nhận khí đốt Nga thông qua đường ống TurkStream chạy qua khu vực Balkan.

Không chỉ vậy, Hungary còn bày tỏ sự phản đối đối với các biện pháp trừng phạt năng lượng mới nhắm vào Nga, đặc biệt trong lĩnh vực khí đốt. Điều này khiến triển vọng EU đạt được sự đồng thuận giữa 27 quốc gia thành viên để ban hành lệnh cấm nhập khẩu khí đốt Nga trở nên mờ mịt.

Ủy viên Năng lượng EU Dan Jørgensen dự kiến sẽ trình bày một lộ trình cụ thể trong tuần này, với các giải pháp thiết thực nhằm chấm dứt nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch từ Nga.

Phát biểu vào cuối tháng 4, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen khẳng định: "Chúng ta sẽ không để nguồn năng lượng của mình phụ thuộc vào một thế lực thù địch".

Bà von der Leyen cũng cho biết EU đã giảm đáng kể tỷ trọng khí đốt Nga trong tổng nhập khẩu, từ mức 45% trước năm 2022 xuống còn 18% hiện nay. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là khối này lại tăng cường nhập khẩu LNG từ Nga trong những tháng gần đây.

Tháng trước, một số thông tin cho hay EU đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp pháp lý để chấm dứt các hợp đồng cung cấp khí đốt dài hạn với tập đoàn Gazprom của Nga mà không phải chịu những khoản phạt nặng.

Theo tờ Financial Times, phương án được cân nhắc hàng đầu là tuyên bố tình trạng bất khả kháng, dựa trên ý kiến từ các quan chức Ủy ban châu Âu. Thế nhưng, các luật sư trong tuần này đã nói với Reuters rằng giải pháp này khó có thể khả thi, nhất là khi đã ba năm trôi qua kể từ sự kiện Nga xâm lược Ukraine.

Những thách thức hiện tại cho thấy EU đang đứng trước bài toán hóc búa, đòi hỏi sự kết hợp giữa các giải pháp pháp lý và chính trị để vượt qua rào cản trong nỗ lực giảm phụ thuộc vào khí đốt Nga.