EU: Cải tổ thị trường năng lượng nhằm ghìm giá điện leo thang

Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu nhận định việc tăng giá điện đã “bộc lộ những hạn chế trong thiết kế thị trường điện hiện tại của chúng ta”.

Hôm qua (29/8), trong một bài phát biểu tại Slovenia, vị Chủ tịch nói thêm rằng Ủy ban đang thảo luận các cách "can thiệp khẩn cấp" cũng như cải cách cơ cấu đối với thị trường điện. “Chúng ta cần một mô hình thị trường mới cho sự phát triển lâu dài và bền vững của ngành điện".

Khi lạm phát leo thang và nguy cơ suy thoái trên toàn khu vực ngày một rõ rệt, châu Âu buộc phải nhanh chóng xoa dịu thị trường năng lượng bằng cách “trung hoà” mối liên hệ giữa điện và giá khí đốt tăng vọt.

Tính đến thời điểm này, giá điện chuẩn của châu Âu đã tăng gấp 10 lần mức trung bình trong thập kỷ, có thể nói đây là hệ quả từ mức tăng gấp 14 lần chi phí khí đốt trong bối cảnh lo ngại về tình trạng thiếu hụt trong mùa đông năm nay.

Cũng trong hôm thứ Hai đầu tuần, giám đốc điều hành của tập đoàn Shell đã cảnh báo rằng cuộc khủng hoảng năng lượng sẽ kéo dài hơn một mùa đông và giá điện của Đức trong năm tới lần đầu tiên đạt hơn 1.000 euro/MWh trong thời gian ngắn.

Trong khi đó, giá khí đốt tăng cao đã ảnh hưởng đến các dịch vụ tiện ích ngay cả khi các công ty dầu khí hưởng lợi nhuận kỷ lục. Một trong những công ty tiện ích lớn nhất của Đức (Uniper) cho biết rằng họ đã yêu cầu tăng 4 tỷ euro lên hạn mức tín dụng 9 tỷ euro hiện có từ ngân hàng quốc doanh Đức KfW để giúp đảm bảo thanh khoản ngắn hạn.

Wien Energie, công ty năng lượng lớn nhất của Áo cho hay giá khí đốt và điện bán buôn tăng nhanh đến mức họ không kịp xoay sở các hoạt động sản xuất hay kinh doanh, đồng thời nói thêm rằng công ty hiện đang thảo luận với chính phủ nước này về gói cứu trợ ngắn hạn.

Bộ trưởng Công nghiệp Séc Jozef Sikela cho biết ông dự kiến các đề xuất dự thảo kịp thời đưa ra hội đồng năng lượng EU khẩn cấp vào tuần tới. Ông nói: “Chúng ta phải tách giá điện ra khỏi giá khí đốt và nói thêm rằng EU có thể giới hạn giá khí đốt được sử dụng để sản xuất điện.

Trong khi đó, trong những ngày gần đây, Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck cũng đã ủng hộ ý tưởng về một "cải cách cơ bản" để tách biệt hai thị trường này.

Kể từ chiến tranh tại Ukraine nổ ra, giá khí đốt đã “nhảy múa” chưa ngừng nghỉ, thậm chí chúng có thể tăng cao hơn nữa khi Nga đe dọa sẽ hạn chế nguồn cung khí đốt cho toàn khối. Nắm được tình hình, các nhà lãnh đạo của nhiều quốc gia thuộc EU bao gồm: Ý, Tây Ban Nha đã thúc đẩy Bỉ xem xét cách giới hạn giá.

Ngay cả Áo, quốc gia có truyền thống theo đuổi chương trình nghị sự bảo thủ về mặt tài chính ở Brussels, cũng đứng đồng ý với quan điểm trên. Trong một tuyên bố hôm thứ Hai, thủ tướng Karl Nehammer (Áo) cho biết ông sẽ vận động các nhà lãnh đạo EU áp giá trần đối với điện càng sớm càng tốt. Ngoài ra, ông đã thảo luận với thủ tướng Đức Olaf Scholz và thủ tướng Cộng hòa Séc Petr Fiala về cơ chế thực thi giới hạn giá năng lượng.

“Nga không được phép quyết định giá điện của châu Âu mỗi ngày” - cảnh báo rằng cần phải có hành động khẩn cấp ngay lập tức để “cứu nền kinh tế châu Âu”, Thủ tướng Áo chia sẻ.

Tại Bỉ, Bộ trưởng Năng lượng Tinne Van der Straeten đăng tải trên Twitter vào Chủ nhật (28/8) rằng thị trường năng lượng châu Âu đang "thất bại và cần cải cách khẩn cấp", nhấn mạnh rằng điện đang được bán với giá kỷ lục ảnh hưởng đến chính mỗi người dân châu Âu.

Bỉ là quốc gia cảnh giác cao với việc phá vỡ hệ thống định giá thị trường hiện tại, vì đất nước này cung cấp cơ sở cho các khoản đầu tư trong tương lai vào năng lượng tái tạo và cơ sở hạ tầng điện khác.

Tuy nhiên, bà Von der Leyen đã ám chỉ vào tháng 6 rằng Ủy ban sẽ phải xem xét lại hệ thống, chỉ ra rằng thiết kế thị trường năng lượng châu Âu đã có tuổi đời 20 năm và có thể không phù hợp với hoàn cảnh ngày nay.

Bà chia sẻ với các phóng viên trong lúc suy nghĩ đến "các thiết kế thị trường thay thế có khả năng bao gồm việc tách khí đốt khỏi việc xác định giá điện trên thị trường".

Cơ quan Hợp tác các Cơ quan Điều tiết Năng lượng đã cảnh báo chống lại những cải cách cơ bản đối với cách thức hoạt động của thị trường điện, nhưng vào tháng 4, cơ quan này cho biết có thể có một “van xả tạm thời” để hạn chế giá tự động khi giá điện đột ngột tăng mạnh.

Lê Na (Theo FT)