‏Giá máy bay chở khách Nga tăng gần gấp đôi vì lệnh trừng phạt‏

Giá các máy bay chở khách do Nga sản xuất đang tăng vọt, có khi gần như gấp đôi, bởi ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm đáp trả cuộc xung đột ở Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu giảm bớt.

Đặc biệt, chi phí nguyên vật liệu cơ bản và linh kiện điện tử tăng cao đột biến đã khiến mục tiêu dài hạn của Nga, vốn là tự chủ trong sản xuất máy bay và giảm sự phụ thuộc vào các hãng phương Tây, trở thành một thách thức lớn.‏

‏Theo tờ ‏‏Moscow Times‏‏, mẫu máy bay MS-21, được xem là đối thủ cạnh tranh với Boeing 737, đã ghi nhận mức tăng giá gần 60% chỉ trong vòng một năm. Một mẫu máy bay cánh quạt cỡ nhỏ khác, Il-114, hiện có giá gần gấp đôi so với cách đây một năm.

Các dòng máy bay khác do Nga sản xuất cũng không nằm ngoài xu hướng này, với mức tăng từ 45% trở lên. Dù lạm phát đang là vấn đề toàn cầu, mức tăng giá đột biến này vẫn gây bất ngờ lớn.‏

‏Ngành hàng không Nga kỳ vọng rằng khi sản xuất được mở rộng, hiệu ứng kinh tế theo quy mô sẽ giúp giảm bớt khó khăn. Dự kiến, ngành này sẽ nhận được nhiều đơn hàng nội địa, bởi các hãng hàng không Nga hiện không thể mua máy bay từ những công ty phương Tây như Boeing hay Airbus.

Khi các lệnh trừng phạt được áp đặt lần đầu, các hãng hàng không Nga đã giữ lại hơn 400 máy bay mà họ đang thuê, từ chối trả về cho đối tác.

Tuy nhiên, về lâu dài, Nga đặt mục tiêu sử dụng máy bay tự sản xuất để không còn phụ thuộc vào phương Tây. Nhưng với mức giá hiện tại, kế hoạch này đang đối mặt với nhiều trở ngại.‏

‏Bầu trời u ám và thị trường xám‏

‏Khi Nga phát động chiến dịch quân sự toàn diện tại Ukraine vào năm 2022, máy bay do nước này sản xuất chỉ chiếm 37% tổng đội bay dân dụng, theo thống kê của ‏‏Novaya Gazeta Europe‏‏. Điều đó khiến ngành hàng không dân dụng Nga phụ thuộc nặng nề vào các nhà sản xuất nước ngoài, đặc biệt là từ phương Tây.

Thực tế, nhiều đội bay đã phải ngừng hoạt động vì thiếu linh kiện động cơ, buộc Nga phải tìm cách giải quyết hai vấn đề lớn: thay thế linh kiện máy bay và sản xuất máy bay mới.‏

‏Để tự phát triển máy bay, ngành công nghiệp nội địa của Nga cần nâng cao năng lực, nhưng điều này không hề dễ dàng khi các nguyên vật liệu cơ bản cũng nằm trong danh sách trừng phạt. Về linh kiện, Nga đã tìm ra một số giải pháp đặc trưng.

Một cách là nhập lậu linh kiện vào nước này, bất chấp các lệnh cấm. Báo cáo từ hãng tin Phần Lan ‏‏Yle‏‏ cho biết, một thị trường xám trị giá gần một tỷ euro (khoảng 1,2 tỷ USD) đã hình thành để cung cấp linh kiện máy bay phương Tây cho Nga.

Phương thức phổ biến là mua linh kiện từ các công ty hàng không ở những quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, dù theo quy định, họ không được phép bán các mặt hàng bị trừng phạt cho Nga.‏

‏Giải pháp thứ hai là Nga tự sản xuất linh kiện nước ngoài, thực chất là làm giả các bộ phận của Boeing và Airbus. Theo ‏‏Politico‏‏, việc này vi phạm quy định quốc tế, nhưng độ tin cậy của những linh kiện giả mạo này bị nghi ngờ, nhất là khi chúng được sử dụng trên các máy bay chở khách.‏

‏Nguy cơ từ trên cao‏

‏Rõ ràng, tự sản xuất máy bay vẫn là lựa chọn tốt hơn so với việc làm giả linh kiện của hãng khác, trừ khi máy bay nội địa không đảm bảo an toàn.

Theo ‏‏Novaya Gazeta Europe‏‏, từ năm 2000 đến 2022, 80% số ca tử vong do tai nạn máy bay ở Nga xảy ra trên các máy bay đăng ký trong nước, tức là được bảo dưỡng theo tiêu chuẩn Nga, bất kể xuất xứ ban đầu của chúng.‏

‏Tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn khi các hãng hàng không Nga sử dụng máy bay nước ngoài với linh kiện giả hoặc máy bay nội địa sản xuất với chi phí cắt giảm. Điều này không chỉ gây nguy hiểm cho người dân Nga mà còn đe dọa các quốc gia vẫn chấp nhận chuyến bay từ nước bfrom Nga.

Dù phương Tây hiện không còn đón các chuyến bay này, nhiều nước ở Trung Đông và châu Á vẫn duy trì hoạt động, khiến nguy cơ tai nạn có thể xảy ra ở bất kỳ đâu.‏

‏Tóm lại, ngành hàng không dân dụng Nga đang đối mặt với giai đoạn đầy khó khăn khi phải sản xuất số lượng lớn máy bay mới để thay thế các dòng máy bay phương Tây, nhưng sản phẩm lại vừa kém an toàn hơn vừa đắt đỏ hơn trước đây. ‏