Giá nhà tăng phi mã - Hướng đi nào cho giới trẻ hiện thực giấc mơ an cư?

Áp lực từ giá nhà liên tục tăng

Giá bất động sản tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP HCM liên tục lập đỉnh mới, trong khi thu nhập của người trẻ lại tăng không tương xứng. Sự chênh lệch ngày càng lớn này khiến giấc mơ sở hữu nhà trở thành một mục tiêu xa tầm với, thậm chí là bất khả thi với nhiều người.

Anh Minh Hoàng (28 tuổi, sống tại Cầu Giấy) là một trường hợp điển hình. Với mức lương khoảng 20 triệu đồng/tháng và khoản tích lũy hơn 400 triệu đồng sau nhiều năm làm việc, anh Hoàng từng kỳ vọng có thể sở hữu một căn hộ khoảng 60m2 tại khu vực ven đô như Hoài Đức, Đông Anh… Tuy nhiên, sau nhiều tháng tham khảo giá nhà, anh không khỏi bất ngờ khi căn hộ “mềm” nhất anh được môi giới dẫn đi xem cũng đã gần 3 tỷ đồng.

“Dù nằm xa trung tâm, nhưng nhiều căn hộ vẫn đang được bán với giá cao, dao động từ 3-4 tỷ đối với các căn hộ có diện tích 60-70m2. Với thu nhập và số tiền tích lũy hiện tại, giấc mơ mua nhà dường như là điều bất khả thi đối với tôi” - anh Minh Hoàng chia sẻ.

Câu chuyện của anh Minh Hoàng không phải là cá biệt. Các số liệu thống kê gần đây càng làm rõ hơn bức tranh ảm đạm về khả năng an cư của người trẻ tại Hà Nội. Cụ thể, giá bán sơ cấp trung bình căn hộ tại Hà Nội đã lập đỉnh mới, chạm ngưỡng 72 triệu đồng/m², tăng hơn 36% chỉ trong vòng một năm.

Trong khi đó, thu nhập bình quân của người trẻ dưới 30 tuổi hiện chỉ dao động quanh mức 9-11 triệu đồng/tháng, con số này thậm chí còn thấp hơn đối với những người trẻ mới ra trường. Tính theo cách cơ học thông thường, để sở hữu một căn hộ 60m² với mức giá thị trường khoảng 4,3 tỷ đồng, một người trẻ sẽ phải dành trọn toàn bộ thu nhập của mình và tiết kiệm trong gần 30 năm, chưa tính chi phí sinh hoạt lãi vay.

Từ thực tế đó, chỉ khoảng 60% người trẻ còn giữ vững niềm tin vào khả năng mua nhà trong tương lai. Phần lớn còn lại buộc phải lựa chọn giải pháp thuê nhà dài hạn hoặc tiếp tục sống cùng gia đình.

Giấc mơ an cư ngày càng xa

Một khảo sát với 106 người trẻ từ 25-35 tuổi đang sinh sống tại Hà Nội cho thấy, nhu cầu sở hữu nhà ở trong nhóm này là rất lớn, chiếm tới 67% tổng số người tham gia. Đáng chú ý, nhóm tuổi 25-27 chiếm tỷ lệ cao nhất, lên tới 55,7%, phần lớn nhóm người trong độ tuổi này đang ở giai đoạn khởi nghiệp hoặc đã có vài năm kinh nghiệm làm việc.

Tuy nhiên, tài chính vẫn là rào cản lớn nhất khiến giấc mơ an cư của nhiều người trẻ trở nên xa vời. Theo số liệu từ khảo sát, thu nhập của người trẻ đang có sự phân hóa rõ rệt, nhưng phần lớn chỉ đạt mức từ 10-15 triệu đồng/tháng. Khoảng 30,2% có thu nhập dưới 10 triệu đồng, 24,5% đạt từ 15-20 triệu đồng và chỉ 11,3% vượt ngưỡng 20 triệu đồng/tháng. Trong bối cảnh chi phí sinh hoạt và giá bất động sản tại Hà Nội luôn ở mức cao, với mức thu nhập như trên, mục tiêu mua nhà sẽ rất khó để được đáp ứng.

Về khả năng tiết kiệm, 41,5% người trẻ cho biết chỉ tiết kiệm được từ 10-20% thu nhập hàng tháng. Có 20,8% tiết kiệm từ 21-30% và gần 20% cho biết chỉ tiết kiệm dưới 10%. Với tốc độ như vậy, việc tích lũy đủ một khoản tiền lớn để mua nhà trở thành thử thách dài hơi, khiến không ít người đặt dấu hỏi về khả năng hiện thực hóa giấc mơ an cư giữa lòng Thủ đô.

Kỳ vọng và thực tế: Khoảng cách quá lớn

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, thu nhập và bình quân cả năm 2024 của người lao động Việt Nam đạt 7,7 triệu đồng/tháng, tăng 8,6% theo năm. Tại khu vực thành thị, con số này là khoảng 9,3 triệu đồng/tháng, tăng gần 7% so với năm 2023.

Tuy nhiên, so với tốc độ tăng 26-36% theo năm của giá nhà chung cư tại các thành phố lớn như Hà Nội, sự chênh lệch giữa mức lương và giá nhà đang ngày càng lớn. Không chỉ người dân có thu nhập trung bình, ngay cả nhóm có thu nhập cao như ngành tài chính – ngân hàng (khoảng 20 triệu đồng/tháng) cũng gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận nhà ở tại khu vực trung tâm.

Báo cáo tình hình bất động sản quý IV/2024 của OneHousing (Trung tâm nghiên cứu thị trường & Am hiểu khách hàng) dự báo, lượng giao dịch chuyển nhượng chung cư Hà Nội có thể giảm 5% trong năm nay sau khi đã tăng mạnh năm ngoái. Tuy nhiên, mặt bằng giá vẫn có xu hướng neo cao. Đơn vị này cho biết, tính đến quý IV/2024, mặt bằng giá thứ cấp khu Tây đạt trung bình 56 triệu đồng/m2, khu Đông khoảng 49 triệu đồng.

Bước sang quý I/2025, thực trạng thiếu hụt nguồn cung phân khúc giá rẻ tiếp tục được ghi nhận. Báo cáo tình hình bất động sản mới đây của Savills cho thấy, cơ cấu sản phẩm trên thị trường vẫn lệch pha, phân khúc bình dân ngày càng khan hiếm. Một nửa lượng giao dịch căn hộ sơ cấp trong quý I/2025 có giá 2-4 tỷ đồng/căn, còn lại trên 4 tỷ đồng. Đáng chú ý, thị trường không có căn hộ sơ cấp dưới 2 tỷ đồng trong quý I/2025.

Trong bối cảnh thị trường bất động sản có nhiều biến động, ông Nguyễn Thế Điệp - Phó Chủ tịch Câu lạc bộ BĐS Hà Nội cho rằng, việc tiếp cận nhà ở của người trẻ tại các thành phố lớn chưa bao giờ dễ dàng, đặc biệt trong bối cảnh nguồn cung các căn hộ bình dân gần như “biến mất” trên thị trường. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng giá nhà liên tục “đu đỉnh”.

Theo chuyên gia, các khu vực trung tâm Hà Nội thường đối diện với sự khan hiếm về quỹ đất và giá trị bất động sản cao ngất ngưỡng. Trong khi đó, nhu cầu nhà ở của giới trẻ tập trung quanh các khu vực như trường học, bệnh viện, chợ… nơi thuận tiện cho sinh hoạt và công việc. Do đó, giá nhà tăng cao là quy luật tất yếu của thị trường.

“Mặt bằng giá cao ảnh hưởng đáng kể tới nhóm người mua ở thực muốn tìm sản phẩm phù hợp với khả năng tài chính. Ngay cả khi vay ngân hàng, việc tiếp cận nhà tại trung tâm vẫn là bài toán khó cho giới trẻ. Với ngân sách 2-3 tỷ đồng, người mua nhà ngày càng ít sự lựa chọn ở quận trung tâm. Do đó, để hạ nhiệt giá nhà trong thời gian tới cần đẩy mạnh việc phát triển nhà ở xã hội (NƠXH), tăng cường nguồn lực Nhà nước cho các dự án. Bên cạnh việc phát triển NƠXH cần phải có thêm nguồn quỹ hỗ trợ việc mua nhà, hỗ trợ vay vốn với lãi suất thấp, có cơ chế tháo gỡ vướng mắc pháp lý dự án để khơi thông nguồn cung trên thị trường” - ông Nguyễn Thế Điệp đánh giá.

Lý giải về nguyên nhân giá nhà tại Hà Nội liên tục tăng cao thời gian qua, bà Đỗ Thu Hằng - Giám đốc cấp cao, Bộ phận Nghiên cứu và Tư vấn, Savills Hà Nội cho biết, phân khúc nhà ở vẫn tiếp tục đà tăng trưởng về giá là do chi phí xây dựng tăng, cơ sở hạ tầng phát triển và chất lượng được cải thiện. Bên cạnh đó, việc hạn chế nguồn cung trên thị trường vẫn còn tiếp tục, dẫn đến giá bán sơ cấp trung bình toàn thị trường tiếp tục tăng cao.

Tái định nghĩa “an cư”

Giới trẻ Hà Nội hiện đang đối mặt với thực tế ngày càng khó khăn trong việc sở hữu nhà. Phần lớn người tham gia khảo sát cho rằng, giá bất động sản hiện nay quá cao, vượt xa khả năng chi trả so với mức thu nhập hiện có. Dù vậy, kỳ vọng về giá nhà phù hợp của giới trẻ lại thấp hơn đáng kể so với thị trường.

Theo kết quả khảo sát, chỉ 14,2% người trẻ tin rằng có thể mua nhà, trong khi 45,3% cho rằng điều đó khả thi nếu nỗ lực. Tuy nhiên, có tới 30,2% đánh giá việc sở hữu nhà là rất khó khăn và 10,4% nhận định là gần như không thể.

Về khả năng tiếp cận vốn vay, gần một nửa (49,1%) cho biết có kế hoạch vay nhưng chưa thực hiện, chỉ 14,2% đã từng vay mua nhà, trong khi 36,8% không có ý định vay. Lý do chính khiến nhiều người do dự là áp lực trả nợ hàng tháng (37,7%) và lãi suất quá cao so với thu nhập (29,2%). Ngoài ra, không ít người trẻ cảm thấy thiếu tự tin với những cam kết tài chính dài hạn hoặc lo ngại không đủ điều kiện để được vay vốn.

Trong bối cảnh đó, quan điểm về “an cư” cũng đang dần thay đổi. Một bộ phận giới trẻ bắt đầu chấp nhận việc thuê nhà dài hạn nếu điều kiện hợp lý. Các mô hình nhà ở mới như “co-living” (chia sẻ không gian sống) hay sở hữu chung cũng được cân nhắc như giải pháp giảm áp lực tài chính. Tuy nhiên, mong muốn sở hữu nhà vẫn là lựa chọn ưu tiên. Theo khảo sát, 41,5% cho rằng mua nhà là cách để “an cư lạc nghiệp”, trong khi 37,7% sẵn sàng thuê nếu có lựa chọn phù hợp.

Sống ở đâu giữa thời bất động sản leo thang?

Theo khảo sát, căn hộ chung cư là lựa chọn ưu tiên của 41,5% người trẻ, nhờ tính tiện nghi và phù hợp với khả năng tài chính. Các phương án khác như NƠXH (29,2%) và nhà đất vùng ven (23,6%) cũng được quan tâm, đặc biệt trong bối cảnh xu hướng sống xa trung tâm ngày càng rõ rệt.

Tuy nhiên, việc chuyển ra vùng ven hay các đô thị vệ tinh không phải là giải pháp hoàn hảo. Dù chi phí hợp lý hơn và không gian sống thoáng đãng, người trẻ phải đối mặt với thời gian di chuyển kéo dài 1 - 2 giờ mỗi ngày, cùng hạ tầng tiện ích, giao thông đô thị còn thiếu hụt.

Trước áp lực tài chính lớn, ngày càng nhiều người trẻ chọn thuê nhà dài hạn. Đây được xem là giải pháp linh hoạt, tránh gánh nặng vay vốn và lãi suất cao. Tuy vậy, sống thuê đồng nghĩa với sự thiếu ổn định, dễ bị ảnh hưởng bởi biến động từ phía chủ nhà bởi có thể bị tăng giá hoặc yêu cầu di chuyển đột ngột.

Một phương án thú vị khác là mô hình Co-living (sống chung tiện ích), nơi những người trẻ có thể sống chung trong các căn hộ hiện đại với mức giá thấp hơn nhiều so với thuê căn hộ riêng. Mô hình này không chỉ giúp giảm chi phí mà còn mang đến cơ hội giao lưu, kết nối cộng đồng và tạo ra một không gian sống linh hoạt. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc thiếu không gian riêng tư, điều này có thể không phù hợp với những ai yêu cầu không gian sống rộng rãi và riêng tư hơn.

Ngoài ra, một bộ phận người trẻ đang cân nhắc mua đất ở các khu vực phát triển để tự xây nhà. Dù chi phí ban đầu thấp và tiềm năng tăng giá, rủi ro pháp lý và hạ tầng yếu kém vẫn là trở ngại lớn.

Không chỉ ở Việt Nam, bài toán an cư cũng là thách thức toàn cầu. Tại Đức, mô hình thuê nhà dài hạn phổ biến trong giới trẻ. Ở Nhật, Hàn Quốc hay Singapore, sống cùng cha mẹ, thuê nhà mini hoặc áp dụng mô hình chia sẻ đang là xu hướng chủ đạo. Nhiều người trẻ ở Mỹ cũng lựa chọn thuê dài hạn thay vì sở hữu, để giữ lối sống linh hoạt và giảm áp lực tài chính.

Thực tế cho thấy, quan niệm “phải có nhà mới ổn định cuộc sống” đang dần thay đổi. Người trẻ ngày nay ưu tiên sự tự chủ, linh hoạt và an toàn tài chính hơn là chạy theo giấc mơ sở hữu bằng mọi giá. An cư không nhất thiết phải là việc sở hữu một ngôi nhà, mà là tìm được một nơi ở ổn định, không gây áp lực tài chính, giúp họ có không gian để phát triển cá nhân và sự nghiệp.

Cần thêm các chính sách quan tâm

Sở hữu nhà từng được xem là biểu tượng cho sự ổn định và thành công trong văn hóa Việt nay đang dần trở thành một mục tiêu xa tầm với của thế hệ trẻ. Lớn lên trong niềm tin rằng “an cư mới lạc nghiệp”, giới trẻ giờ đây phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt: thu nhập không theo kịp giá nhà, trong khi thị trường lại thiếu vắng những lựa chọn vừa túi tiền.

Khoảng cách ngày càng lớn giữa kỳ vọng truyền thống và điều kiện thực tế, một câu hỏi cấp thiết đang được đặt ra: Liệu sở hữu nhà có còn là chuẩn mực duy nhất để “an cư”? Trong một thế giới đang chuyển dịch, những mô hình sống đang dần linh hoạt hơn, từ thuê dài hạn ổn định, co-living, đến các cộng đồng đô thị bền vững.

Tuy nhiên, để những lựa chọn này thực sự trở thành giải pháp khả thi, không chỉ đòi hỏi sự thay đổi trong tư duy của người trẻ, mà còn cần sự đồng hành từ các chính sách phát triển đô thị, với trọng tâm là tạo dựng những không gian sống dễ tiếp cận, công bằng và phù hợp với nhiều tầng lớp dân cư.

Bởi sau cùng, “an cư” không chỉ nằm ở một căn nhà đứng tên, mà còn ở cảm giác được sống đúng với khả năng và ước mơ của mình – dù giấc mơ đó mang hình hài gì đi chăng nữa.

Thanh Trúc-Huyền Trang-Lê Tâm-Linh Chi-Đinh Long