Giải mã cơn sốt đấu tố trên mạng xã hội: Chiến lược hay sự bộc phát?

Khi đời tư trở thành chiến lược đầy toan tính...

Vụ việc diễn viên Quỳnh Lương công khai đấu tố chồng cũ trên mạng xã hội, thu hút sự chú ý lớn từ dư luận, một lần nữa dấy lên câu hỏi lớn về ranh giới của sự riêng tư và vai trò của mạng xã hội trong cuộc sống hiện đại? Ban đầu, câu chuyện được đẩy lên cao trào khi Quỳnh Lương bức xúc chia sẻ tin nhắn chồng cũ gửi cho con trai, bé Gấu, với nội dung gây sốc.

Sau đó, cô tiếp tục tung bằng chứng về việc chu cấp tiền nuôi con và những lùm xùm trong quá khứ, biến trang cá nhân của mình thành một 'phiên tòa công khai' thu hút hàng triệu lượt theo dõi và bình luận.

Diễn viên Quỳnh Lương không phải là trường hợp cá biệt. Trong những năm gần đây, không ít người nổi tiếng, thậm chí cả những người bình thường, đã chọn mạng xã hội làm nơi phô bày những mâu thuẫn cá nhân, từ chuyện tình cảm, hôn nhân đổ vỡ đến tranh chấp tài chính hay các mối quan hệ phức tạp. Quyết định đưa chuyện gia đình lên không gian mạng thường xuất phát từ nhiều lý do: tìm kiếm sự đồng cảm, muốn làm rõ sự thật, hoặc thậm chí là gây áp lực lên đối phương.

Tuy nhiên, việc này cũng mang đến những hệ lụy khó lường. Khi một câu chuyện riêng tư được 'số hóa' và lan truyền chóng mặt, nó không chỉ ảnh hưởng đến những người trong cuộc mà còn tác động đến gia đình, bạn bè, và đặc biệt là con cái. Hàng ngàn bình luận, phán xét từ cộng đồng mạng có thể trở thành con dao hai lưỡi, vừa là nguồn động viên nhưng cũng dễ dàng biến thành áp lực, sự công kích tiêu cực.

Phân tích sâu sắc về những động cơ ẩn sau quyết định công khai các vấn đề cá nhân của người nổi tiếng nói chung, TS Phạm Việt Long, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Nghiên cứu Văn hóa và Phát triển nhận định, hiện tượng này không chỉ là một hành động đơn thuần mà là một chiến lược được tính toán kỹ lưỡng, nơi người nổi tiếng tìm cách kiểm soát câu chuyện của chính họ.

"Thay vì để truyền thông hoặc đối phương cầm trịch và dẫn dắt dư luận theo chiều hướng bất lợi, việc chủ động lên tiếng cho phép họ định hình nhận thức công chúng theo ý muốn, xoay chuyển tình thế và bảo vệ hình ảnh cá nhân", ông Việt Long cho biết.

Bên cạnh đó, theo TS Long, ẩn sâu trong quyết định này là một khát vọng thầm kín về sự đồng cảm và hậu thuẫn. Người nổi tiếng, đặc biệt là những người có lượng người hâm mộ lớn, thường kỳ vọng nhận được sự thấu hiểu và ủng hộ từ công chúng. "Họ hi vọng, đây không chỉ là sự vỗ về về mặt tinh thần mà còn là một bệ đỡ vững chắc giúp họ vượt qua sóng gió", ông nói.

Áp lực từ dư luận xã hội cũng đóng một vai trò ‘buộc phải’ trong nhiều trường hợp. Khi tin đồn lan rộng như ‘đám cháy rừng’, việc giữ im lặng có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng và sự nghiệp. Bởi vậy, việc lên tiếng đính chính hoặc bảo vệ danh dự trở thành một hành động tất yếu để dập tắt những thông tin không phù hợp.

Thậm chí, trong một số trường hợp, tranh cãi còn được xem như một chiến lược khai thác sự chú ý. Tiến sĩ Long thẳng thắn chỉ ra rằng, một số người nổi tiếng sẵn sàng biến những ồn ào thành công cụ để tăng tương tác, thu hút sự quan tâm của công chúng, và thậm chí còn khai thác lợi ích thương mại từ các chiến dịch truyền thông được xây dựng dựa trên những drama này.

"Điều này cho thấy một mặt trái đầy toan tính của sự nổi tiếng, nơi ranh giới giữa đời tư và công việc đôi khi trở nên mờ nhạt để phục vụ những mục đích khác", TS Long chia sẻ.

'Tỉnh táo và tự chủ' để không biến mạng xã hội thành đấu trường

Theo TS Phạm Việt Long, mạng xã hội ban đầu được kiến tạo để thu hẹp khoảng cách, kết nối con người một cách dễ dàng hơn. Tuy nhiên, sự phát triển vượt bậc cùng với tính năng ẩn danh tương đối và tốc độ lan truyền chóng mặt đã biến nó thành một nền tảng đầy quyền năng.

Mỗi cá nhân giờ đây có thể trở thành 'phát ngôn viên' cho câu chuyện của riêng mình. Điều này, một mặt, mang lại tiếng nói cho những người yếu thế, nhưng mặt khác, lại tiềm ẩn nguy cơ biến những tranh chấp cá nhân thành những cuộc đại chiến công khai, thiếu kiểm soát.

Khi mâu thuẫn được đẩy lên mạng, ranh giới giữa đúng và sai trở nên lu mờ bởi những luồng thông tin một chiều và cảm xúc nhất thời của đám đông. Thay vì đối thoại trực tiếp hoặc tìm kiếm sự can thiệp từ pháp luật, nhiều người lại chọn cách giải quyết trên không gian ảo, và thường kết thúc bằng sự tổn thương sâu sắc hơn cho tất cả các bên liên quan.

TS Phạm Việt Long nhấn mạnh rằng, ranh giới giữa 'giao tiếp' và 'giao chiến' trên mạng xã hội đang thay đổi rõ rệt. Từ một nơi để kết nối và chia sẻ, nó ngày càng trở thành một đấu trường đối đầu.

Xung đột có thể nhanh chóng bị khuếch đại nhờ lượt chia sẻ, bình luận, tạo nên những làn sóng dư luận mạnh mẽ. Tâm lý đám đông thúc đẩy sự phân cực quan điểm, khiến người dùng cảm thấy cần lên tiếng để bảo vệ lập trường của mình. Áp lực công khai cũng làm gia tăng mức độ căng thẳng, trong khi các thuật toán của nền tảng lại vô tình khuyến khích những nội dung gây tranh cãi để tăng tương tác.

Xu hướng giải quyết tranh chấp cá nhân trên mạng xã hội thay vì các kênh chính thống dẫn đến nhiều hệ lụy đáng lo ngại. Việc công khai mâu thuẫn thường thiếu sự kiểm soát về tính chính xác, dễ bị bóp méo hoặc chỉ phản ánh góc nhìn của một phía. Điều này không chỉ gây tổn thương tâm lý cho những người trong cuộc khi họ phải đối mặt với áp lực dư luận và những lời bình luận tiêu cực, mà còn tiềm ẩn rủi ro pháp lý như vu khống, bôi nhọ danh dự.

Quan trọng hơn, TS Long chỉ ra rằng, cách giải quyết này thường không mang tính bền vững, vì nó chỉ làm vấn đề lan rộng thay vì tìm ra giải pháp thực sự.

Theo TS Phạm Việt Long, mỗi người dùng là 'cánh cửa' đầu tiên để ngăn chặn những xung đột không đáng có. Chúng ta cần ý thức sâu sắc về tác động của mỗi lời nói, mỗi hình ảnh, video khi được đăng tải lên mạng. Điều này đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng trước khi chia sẻ chuyện cá nhân, tránh phản ứng theo cảm xúc nhất thời.

Thay vào đó, hãy suy nghĩ về tác động lâu dài mà những thông tin đó có thể gây ra cho bản thân và những người liên quan. "Sự tỉnh táo và tự chủ là yếu tố then chốt để không biến mình thành một phần của cuộc chiến trên không gian mạng", ông Long nói.

Liên quan đến việc các nền tảng mạng xã hội đóng vai trò không thể thiếu. TS Long cho rằng, các nền tảng này cần phải xây dựng và thực thi những chính sách kiểm duyệt nội dung hợp lý. Điều này bao gồm việc chủ động hạn chế những bài đăng có tính chất kích động xung đột, lan truyền tin đồn hoặc gây tổn hại danh dự. Một môi trường mạng lành mạnh đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ hơn từ chính những đơn vị vận hành.

Cuối cùng, nhưng không kém phần quan trọng, là vai trò của pháp luật. TS Long khẳng định, pháp luật cần được điều chỉnh và hoàn thiện để không chỉ bảo vệ quyền riêng tư của cá nhân trên không gian mạng mà còn phải có những chế tài đủ mạnh để ngăn chặn các hành vi bôi nhọ, vu khống. Khi có một hành lang pháp lý rõ ràng và đủ sức răn đe, các cá nhân sẽ có trách nhiệm hơn với phát ngôn và hành động của mình trên mạng xã hội.

"Mạng xã hội là công cụ mạnh mẽ, nhưng cách chúng ta sử dụng nó sẽ quyết định xem nó là nơi kết nối hay đấu trường đối đầu. Tương lai của không gian mạng phụ thuộc vào ý thức, trách nhiệm và sự hợp tác của tất cả các bên liên quan", TS Phạm Việt Long đưa ra một lời cảnh báo và cũng là một lời kêu gọi.