Giải quyết vấn đề mặt bằng, vật liệu để hiện thực 3.000km đường bộ cao tốc

Số liệu từ Bộ Xây dựng cho thấy với hơn 200km của 6 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông được hoàn thành vào dịp 19/8 đã nâng tổng chiều dài đường bộ cao tốc cả nước lên 2.476km.

Hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc vào cuối năm 2025 là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, mang ý nghĩa chiến lược nhằm thúc đẩy tăng trưởng, cải thiện hạ tầng giao thông và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tuy nhiên để hiện thực hóa con số đầy tham vọng này, tháo gỡ “nút thắt” về giải phóng mặt bằng và bảo đảm nguồn cung vật liệu xây dựng được coi là điều kiện tiên quyết.

Là điểm bắt đầu của cao tốc Bắc - Nam phía Đông, dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng có tổng mức đầu tư 11.029 tỷ đồng, được đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP. Khởi công từ ngày 21/4/2024, tuyến đường kết nối trực tiếp với 3 cửa khẩu quốc tế là Hữu Nghị, Cốc Nam và Tân Thanh.

Thông tin từ Ban điều hành dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng cho biết, hiện toàn dự án đã huy động 2.647 nhân sự, 1.213 thiết bị và triển khai 141 mũi thi công trên 4 gói thầu. Đến nay tỉnh Lạng Sơn đã bàn giao được 546,08/557,69ha (đạt 97,92%) diện tích mặt bằng sạch và tuyến chính đã bàn giao 57,16/59,758 km.

Nhưng tình trạng mặt bằng bàn giao còn “xôi đỗ”, không liền tuyến; nhiều đoạn mặt bằng đã bàn giao nhưng nhà thầu không thể tiếp cận thi công do vướng một số hộ chưa bàn giao mặt bằng nằm giữa tuyến.

Toàn tuyến còn khoảng 102 hộ dân chưa di dời để bàn giao mặt bằng cho dự án. Mặc dù phần lớn hộ dân đã đồng thuận di dời đến nơi tạm cư để chờ khu tái định cư hoàn thiện nhưng việc di dời triển khai rất chậm.

Tỉnh Lạng Sơn phấn đấu hoàn thành trước ngày 5/8/2025 nhưng phía doanh nghiệp dự án đánh giá sớm nhất trong tháng 8/2025 mới có thể giải quyết dứt điểm.

Ngoài ra còn hơn 32 vị trí có công trình điện, viễn thông, tín hiệu đường sắt, nước sạch... chưa được xử lý đã ảnh hưởng tới tiến độ thi công.

Công suất khai thác các mỏ vật liệu còn hạn chế, cự ly vận chuyển xa chưa đáp ứng yêu cầu tiến độ. Nhất là có tình trạng tăng giá bán vật liệu tại một số mỏ cao hơn so với giá vật liệu xây dựng do Sở Xây dựng công bố và đang làm ảnh hưởng trực tiếp đến việc tập kết, triển khai thi công của các nhà thầu.

Ở khu vực phía Nam, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu dài hơn 53 km đi qua địa bàn tỉnh Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ), công tác giải phóng mặt bằng vẫn là khâu khó khăn nhất. Tỉnh Đồng Nai cần thu hồi hơn 2.000 hộ dân, trong đó nhiều khu vực vướng về giá đất và chậm bố trí tái định cư.

Với dự án TP.HCM - Mộc Bài có chiều dài 50km, TP.HCM thực hiện giải phóng mặt bằng hơn 23km. Tuy nhiên giá đất tại Củ Chi biến động mạnh, nhiều hộ dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường. UBND Thành phố đã chỉ đạo các sở, ngành đẩy nhanh xây dựng khu tái định cư để kịp khởi công trong năm 2025.

Đối với vật liệu thi công, tuyến cao tốc Cần Thơ - Cà Mau cần hơn 18 triệu m³ đất đắp nhưng các mỏ tại Cà Mau, Bạc Liêu chỉ đáp ứng được khoảng 60%. Do đó các nhà thầu phải vận chuyển từ xa, chi phí logistics tăng cao.

Dự án cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu cũng gặp tình trạng khan hiếm mỏ đá. Đơn vị thi công phải vận chuyển vật liệu từ mỏ lên công trường phải qua nhiều tuyến đường dân sinh, vừa tốn chi phí, vừa gây bức xúc cho người dân địa phương.

Tại buổi kiểm tra tiến độ cao tốc Cần Thơ - Cà Mau mới đây, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Minh Hà khẳng định, việc hoàn thành dự án vào cuối năm 2025 là mục tiêu rất quan trọng. Đây là đoạn cuối cùng của tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Để đạt được mục tiêu này các đơn vị đã nỗ lực cần nỗ lực hơn nữa, quyết tâm hơn nữa, tập trung thi công “3 ca, 4 kíp”, khắc phục khó khăn về vật liệu, điều kiện thời tiết, hoàn thành đúng tiến độ đề ra.

Mục tiêu 3.000km cao tốc vào cuối năm 2025 là thách thức chưa từng có nhưng nếu quyết tâm chính trị đi cùng hành động cụ thể, giấc mơ đó hoàn toàn có thể thành hiện thực, mang lại bước tiến lớn cho hạ tầng giao thông Việt Nam.