Văn phòng Chính phủ vừa phát đi công văn số 11607/VPCP-CN chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng về việc giải quyết vướng mắc, bất cập khi sử dụng quỹ đất, trụ sở làm việc để thanh toán Dự án BT (xây dựng - chuyển giao).

Cụ thể, Phó Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan hoàn thiện cơ chế thanh toán dự án BT tại dự thảo Luật đầu tư theo hình thức đối tác công tư (dự thảo Luật PPP) trong quá trình tiếp thu ý kiến Đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 (Quốc hội khóa XIV), hoàn thiện trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đất đai... bảo đảm đồng bộ với dự thảo Luật PPP về cơ chế, phương thức thanh toán dự án BT và cơ chế đấu giá, sử dụng tài sản công là đất đai để thanh toán hợp đồng BT.

Trước đó, phát biểu giải trình tại phiên thảo luận Quốc hội ngày 31/5/2019, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đề cập đến việc xây dựng nghị định thanh toán bằng tài sản công cho nhà đầu tư theo hình thức BT.

Theo Bộ trưởng Dũng, phương thức đầu tư theo BT đã được thực hiện thực tế từ trước khi Quốc hội ban hành Luật Quản lý tài sản công. Chính phủ đã xem xét rất kỹ lưỡng, cân nhắc thận trọng nhiều mặt để vừa đảm bảo mục tiêu chặt chẽ, đúng pháp luật, vừa bảo đảm không hồi tố. Đồng thời phải xử lý, giải quyết hài hòa lợi ích.

Tuy nhiên, trong quá trình soạn thảo, có một số khó khăn vướng mắc. Trình bày về vấn đề này, ông Dũng tóm tắt thành 4 vấn đề.

Thứ nhất, phải bảo đảm nguyên tắc về ngang giá khi sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư thực hiện dự án BT. Nguyên tắc ngang giá đã được quy định tại Luật Quản lý sử dụng tài sản công.

Tuy nhiên, thực tế một số hợp đồng BT đã ký trước ngày luật có hiệu lực thi hành, không đảm bảo nguyên tắc ngang giá. Diện tích đất chấp thuận thanh toán cho nhà đầu tư có giá trị lớn hơn rất nhiều so với giá trị dự án BT. “Đây là khó khăn rất lớn, đòi hỏi xử lý phù hợp để quy định vào nghị định”, ông Dũng cho hay.

Thứ hai, việc đấu thầu đồng thời dự án BT và đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật. Theo quy định của Luật Đầu tư, giá trị dự án BT và việc lựa chọn nhà đầu tư phải thực hiện theo Luật Đấu thầu. Theo pháp luật về đất đai thì việc giao đất cho nhà đầu tư để thực hiện dự án kinh doanh bất động sản và thực hiện đấu giá.

Tuy nhiên, đối với quỹ đất thanh toán hợp đồng BT cho nhà đầu tư, nếu thực hiện đấu giá là không khả thi vì khi đấu thầu dự án BT, Nhà nước đóng vai trò là bên mua, nhà đầu tư đóng vai trò là bên bán; còn đấu giá tài sản công thì Nhà nước đóng vai trò là bên bán, nhà đầu tư đóng vai trò là bên mua. Pháp luật hiện hành không có quy định đồng thời vừa đấu thầu vừa đấu giá bán đối với cùng một dự án.

Thứ ba, về giá đất để xác định giá trị quỹ đất thanh toán cho nhà đầu tư theo quy định của pháp luật, xác định theo giá thị trường.

Thực tế cho thấy, việc xác định giá đất cụ thể trong thời gian vừa qua chưa đạt được mục tiêu của nguyên tắc này, đa số thấp hơn thị trường trong điều kiện giá đất có đặc điểm riêng là xu hướng tăng sau quá trình thực hiện đầu tư hạ tầng. Điều này có rất nhiều nguyên nhân, cả nguyên nhân về phương pháp xác định giá đất, cả nguyên nhân trong tổ chức thực hiện và xác định giá đất còn bất cập.

Thứ tư, về thanh toán cho nhà đầu tư bằng tiền đấu giá quyền sử dụng đất. Theo quy định của pháp luật về đấu giá, việc đấu giá chỉ thực hiện được với đất sạch, tức là đất đã giải phóng mặt bằng, trong trường hợp này là sử dụng ngân sách nhà nước để đầu tư công, không phải hình thức đầu tư BT.

Thực tế đối với hình thức đầu tư BT, các địa phương đã chấp thuận sử dụng đất chưa bồi thường giải phóng mặt bằng đã có quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai để thanh toán cho nhà đầu tư, quỹ đất chưa bồi thường giải phóng mặt bằng thì chưa đủ điền kiện đưa ra đấu giá.

Quốc Trần