Giám đốc tình báo Israel từ chức: Chiến thắng hay thất bại của ông Netanyahu?

Giám đốc Shin Bet đã “vẫy cờ trắng”

Ronen Bar, Giám đốc Cơ quan tình báo nội địa (Shin Bet) của Israel, là một trong những quan chức cấp cao nhất bị đổ lỗi cho thất bại của Israel trong việc ngăn chặn cuộc tấn công do Hamas thực hiện ngày 7/10/2023.

Tuyên bố của Ronen Bar cho hay ông sẽ từ chức vào giữa tháng 6, được đưa ra sau khi Thủ tướng Benjamin Netanyahu cố gắng sa thải ông vào tháng 3, một động thái gây ra sự phản đối của công chúng và một thách thức pháp lý tại Tòa án Tối cao về việc liệu thủ tướng có thẩm quyền thực hiện một động thái như vậy hay không.

Thủ tướng Netanyahu, trong quyết định sa thải, cho biết ông không còn tin tưởng ông Bar nữa và đã cáo buộc vị giám đốc Shin Bet không ngăn chặn được cuộc tấn công của Hamas.

Nhưng theo tờ Wall Street Journal, dư luận Israel cho rằng nguyên nhân lớn nhất nằm ở việc Netanyahu không chấp thuận cách Bar xử lý các cuộc đàm phán con tin với Hamas. Bar được coi là sẵn sàng hơn trong việc đạt được thỏa thuận với Hamas để thả các con tin, trong khi các nhà đàm phán cho biết Thủ tướng Netanyahu đã đưa ra một đường lối cứng rắn hơn.

Trong một lá thư gửi nội các Israel vào tháng 3, ông Bar cho biết Thủ tướng Netanyahu không có lý do gì để mất lòng tin vào ông và ngụ ý rằng thủ tướng không muốn có một thỏa thuận để đưa các con tin về nhà và chấm dứt chiến tranh.

Giám đốc Shin Bet viết rằng "lời tuyên bố về sự mất lòng tin được cho là không có cơ sở - trừ khi ý định thực sự, mà dường như tôi đã không hiểu, là tiến hành đàm phán mà không đạt được một thỏa thuận thực sự".

Trong bài phát biểu từ chức của mình, ông Bar đã nhận trách nhiệm về những thất bại của Shin Bet vào ngày 7/10. “Sau nhiều năm trên nhiều mặt trận, chỉ trong một đêm, ở mặt trận phía nam, bầu trời sụp đổ. Mọi hệ thống sụp đổ. Shin Bet cũng không đưa ra được cảnh báo”, ông nói.

Vị giám đốc này cũng giải thích rằng một phần lý do khiến ông từ chức là “để cho phép một quá trình có trật tự” trong việc chọn người kế nhiệm mình tại Shin Bet.

Ngay sau khi Ronen Bar từ chức, nội các Israel đã bỏ phiếu hủy bỏ quyết định sa thải ông, qua đó ngăn chặn vụ việc được đưa lên Tòa án Tối cao Israel một lần nữa. Điều đó đồng nghĩa rằng, không có gì đảo ngược được việc ông Bar phải rời Shin Bet.

Thắng lợi của ai và thất bại của ai?

Việc ông Bar từ chức đánh dấu một nỗ lực thành công của Netanyahu nhằm đẩy lùi một số tiếng nói mạnh mẽ nhất phản đối cách ông xử lý cuộc chiến.

Trước đó, Tham mưu trưởng quân đội Israel Herzi Halevi đã từ chức vào tháng 1 với lý do chịu trách nhiệm về những thất bại của quân đội ngày 7/10/2023. Halevi cũng công khai không đồng tình với cách Thủ tướng Netanyahu xử lý cuộc chiến.

Sau Tham mưu trưởng Halevi, đến lượt Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant - một chính trị gia khác có xung đột với ông Netanyahu - phải rời nhiệm sở.

Thủ tướng Netanyahu sa thải ông Gallant vào tháng 11 năm ngoái sau khi vị bộ trưởng này có một loạt phát biểu đi ngược lại quan điểm xử lý của ông đối với cuộc chiến tại Gaza.

Đối với ông Bar, nỗ lực của Thủ tướng Netanyahu nhằm hạ bệ vị giám đốc Shin Bet bị nhiều đối thủ của ông cáo buộc là mang màu sắc chính trị. Họ chỉ ra mối liên hệ giữa sự kiện này với việc Shin Bet điều tra ba phụ tá liên quan đến Thủ tướng Netanyahu vì cáo buộc có giao dịch không đúng mực với Qatar.

Tamar Hermann, nhà khoa học chính trị tại Viện Dân chủ Israel, cho biết vụ sa thải giám đốc Shin Bet đã thổi bùng các cuộc biểu tình của công chúng, khi hàng nghìn người ủng hộ ông Bar xuống đường bày tỏ sự phản đối với Thủ tướng Netanyahu.

Trong khi đó, với việc những nhân vật có đường lối trái ngược với Thủ tướng Netanyahu về cách xử lý vấn đề Gaza lần lượt “rơi đài”, các cuộc thương lượng giữa Israel và Hamas sẽ càng thêm bế tắc.

Quan điểm của ông Netanyahu – xóa bỏ hoàn toàn năng lực quân sự của Hamas và loại bỏ lực lượng này khỏi bất cứ tiến trình chính trị nào ở Gaza – lại xung đột gay gắt với những mong muốn cơ bản của Hamas.

Sau rất nhiều lần đàm phán với sự trung gian của Mỹ và các nước Ả Rập, Thủ tướng Netanyahu vẫn kiên quyết bảo vệ quan điểm cứng rắn của mình và sẵn sàng mở lại các chiến dịch quân sự tại Gaza nếu Hamas không lùi bước. Điều này khiến số phận của khoảng hơn 100 con tin Israel còn đang nằm trong tay Hamas thêm mong manh.

Vì thế, đã có nhiều tiếng nói trên chính trường Israel và công chúng nước này kêu gọi ông Netanyahu chấp nhận một thỏa thuận “dễ thở” hơn với Hamas để các con tin có thể trở về.

Nhưng nếu nhìn vào những gì đã xảy ra với các ông Gallant hay Bar - các chính trị gia có ảnh hưởng lớn trong cuộc chiến và ủng hộ giải pháp mang tính thỏa hiệp hơn – có thể thấy rằng, thắng lợi chính trị của ông Netanyahu không chắc sẽ đồng nghĩa với hòa bình sớm hơn giữa Israel và Hamas.

Mà nếu Israel và Hamas không sớm đạt được thỏa thuận ngừng bắn, thất bại không thuộc về bất cứ ai tham gia đàm phán. Thất bại thuộc về những con tin Israel và gần 2 triệu người Palestine đang phải đối chọi với cuộc khủng hoảng nhân đạo kéo dài ở Gaza.

Nguyễn Khánh