Giáo dục nông thôn thay đổi ra sao khi 62,8% trường đã đạt chuẩn quốc gia?

Ngày 12/9 tại Đà Nẵng, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội nghị tổng kết các nội dung giáo dục trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2021-2025), đồng thời định hướng triển khai giai đoạn 2026-2030. Thứ trưởng Lê Tấn Dũng chủ trì Hội nghị.

Tham dự có đại diện nhiều bộ, ngành, lãnh đạo các địa phương, Sở GD&ĐT cùng các chuyên gia, tập thể và cá nhân tiêu biểu trong phong trào xây dựng nông thôn mới. Hội nghị tập trung đánh giá 5 năm thực hiện chương trình trong lĩnh vực giáo dục, rút ra kinh nghiệm và đề ra phương hướng giai đoạn tới.

Theo báo cáo, đến năm 2024, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia đã tăng mạnh từ 10,9% (năm 2020) lên 62,8%. Trong đó, bậc mầm non đạt 59,5%, tiểu học có 43,4% trường đạt chuẩn mức 1 và 18,2% đạt mức 2; trung học cơ sở đạt 52,4% và 13,9%.

Trên cả nước, 87,5% xã đạt tiêu chí về trường học; riêng Đồng bằng sông Hồng đạt 100%, Đông Nam Bộ đạt 98%. Tuy vậy, tỷ lệ này ở miền núi phía Bắc và Tây Nguyên vẫn thấp hơn do khó khăn về điều kiện kinh tế và địa hình.

Song song với hạ tầng, chất lượng giáo dục có bước tiến rõ rệt: 100% tỉnh, thành phố đã đạt chuẩn phổ cập tiểu học và THCS, trong đó 64% đạt chuẩn tiểu học mức độ 3. Tỷ lệ huy động học sinh tiểu học đúng độ tuổi đạt 99,7%; 98,23% học sinh hoàn thành tiểu học tiếp tục học THCS.

Tỷ lệ biết chữ ở nhóm tuổi 15–60 tăng từ 97,85% (2021) lên 99,1% (2025). Đến nay, 84% xã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2. Trong 5 năm, hơn 261.000 người tham gia học xóa mù chữ, trung bình 52.000 người/năm.

Đào tạo nghề cho lao động nông thôn cũng là điểm sáng. Giai đoạn 2021–2025, gần 300.000 lao động được hỗ trợ học nghề; hơn 1.200 chương trình đào tạo sơ cấp và ngắn hạn được biên soạn; 76 bộ chuẩn giáo dục nghề nghiệp ban hành. Các ngành nghề đào tạo ngày càng bám sát thực tiễn như nông nghiệp hữu cơ, bảo quản nông sản, thương mại điện tử, công nghệ số.

Nhiều lớp học tổ chức ngay tại mô hình sản xuất, giúp học viên rèn kỹ năng, dễ dàng tham gia thị trường lao động tại chỗ. Nhờ đó, thu nhập bình quân khu vực nông thôn năm 2024 đạt khoảng 54 triệu đồng/người/năm, tăng 1,3 lần so với năm 2020.

Bên cạnh thành tựu, ngành giáo dục nông thôn vẫn đối diện thách thức về chênh lệch vùng miền, thiếu hụt nguồn lực và khó khăn trong việc duy trì kết quả lâu dài. Điều này đòi hỏi giải pháp đồng bộ, dài hạn trong giai đoạn tới.

Tại Hội nghị, nhiều địa phương đã chia sẻ kinh nghiệm: Lâm Đồng đạt 100% xã chuẩn xóa mù chữ; Tây Ninh tập trung đào tạo nghề, với 89% học viên có việc làm sau học.

Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Lê Tấn Dũng khẳng định giáo dục là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và hoàn thành tiêu chí nông thôn mới. Ông yêu cầu ngành tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách, tăng đầu tư cơ sở vật chất, chú trọng đào tạo giáo viên, thúc đẩy chuyển đổi số và huy động nguồn lực xã hội hóa.

“Ngành giáo dục sẽ đồng hành cùng các bộ, ngành và địa phương để hoàn thành mục tiêu giai đoạn 2026–2030, góp phần xây dựng nông thôn mới hiện đại, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng tới nông nghiệp sinh thái – nông thôn hiện đại – nông dân văn minh”, Thứ trưởng nhấn mạnh.