Giao Tòa án khu vực có thẩm quyền xét xử sơ thẩm hầu hết các vụ án hình sự

Ngày 20/5, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, trình bày tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết: Dự án Luật đã bổ sung quy định Điều tra viên trung cấp trở lên (của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh) là Trưởng Công an, Phó Trưởng Công an cấp xã được Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh phân công có thẩm quyền tiến hành khởi tố, điều tra vụ án hình sự về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, có mức cao nhất của khung hình phạt đến 7 năm tù, xảy ra trên địa bàn cấp xã, để đáp ứng yêu cầu thực tiễn khi không tổ chức công an cấp huyện.

Đồng thời, dự thảo Luật sửa đổi một số vấn đề liên quan đến thẩm quyền tố tụng của hệ thống Viện Kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân từ 4 cấp còn 3 cấp; sửa đổi tên gọi, bộ máy của Hải quan, Kiểm lâm, Kiểm ngư khi tiến hành một số hoạt động điều tra trong Bộ luật Tố tụng hình sự; sửa đổi các quy định liên quan việc không tổ chức Nhà tạm giữ, Cơ quan Thi hành án hình sự Công an cấp huyện.

Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến cũng cho biết, dự thảo Luật quy định Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền xét xử sơ thẩm đối với vụ án hình sự về các tội phạm mà mức phạt cao nhất của khung hình phạt đến 20 năm tù, trừ một số trường hợp án nghiêm trọng, phức tạp thuộc thẩm quyền truy tố, xét xử của Viện Kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân cấp tỉnh; bổ sung thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm hình sự của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh và thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm của Chánh án Tòa án nhân dân cấp tỉnh đối với bản án có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân khu vực; giữ nguyên thẩm quyền truy tố, xét xử của Viện Kiểm sát, Tòa án quân sự.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật Tố tụng hình sự nhằm kịp thời thể chế hóa các nghị quyết, kết luận của Đảng và khắc phục bất cập, xử lý một số vấn đề cấp bách, phát sinh trong thực tiễn giải quyết vụ án hình sự thời gian qua.

Liên quan đến việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Điều tra viên là Trưởng Công an cấp xã (hoặc Phó trưởng Công an cấp xã) tại khoản 4 Điều 1, Ủy ban cho rằng điều này là cần thiết trong bối cảnh sau sắp xếp đơn vị hành chính, nhiều địa phương được sáp nhập trên cơ sở 2 hoặc 3 đơn vị hành chính cấp tỉnh hiện nay, và ở mỗi địa phương chỉ bố trí 1 cấp Cơ quan điều tra tại Công an cấp tỉnh (thay vì 2 cấp như trước đây), nhằm giải quyết kịp thời các vụ việc, vụ án về tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã.

Tuy nhiên, nội dung quy định cụ thể về nhiệm vụ, quyền hạn của Điều tra viên là Trưởng Công an cấp xã (hoặc Phó trưởng Công an cấp xã) tại khoản 4 Điều 1 dự thảo Luật có nhiều nội dung chưa phù hợp, mâu thuẫn với các nội dung khác của Bộ Luật Tố tụng hình sự và mâu thuẫn ngay trong dự thảo Luật, Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng các quy định của Bộ Luật Tố tụng hình sự để sửa đổi, bổ sung các nội dung liên quan, bảo đảm chặt chẽ, thống nhất, khả thi, đáp ứng yêu cầu giải quyết kịp thời các vụ việc, vụ án xảy ra trên địa bàn cấp xã.

Về thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân khu vực, Ủy ban cơ bản tán thành việc giao Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền xét xử sơ thẩm hầu hết các vụ án hình sự, phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền, tránh dồn án lên cơ quan tố tụng cấp trên, phù hợp với mô hình của Tòa án nhân dân khu vực được cơ cấu lại trên cơ sở sáp nhập từ 2 đến 3 Tòa án nhân dân cấp huyện hiện nay và cơ bản bảo đảm đồng bộ với định hướng tăng thẩm quyền cho Tòa án nhân dân khu vực trong lĩnh vực án dân sự, hành chính, được giao xét xử tất cả các vụ án này ở cấp sơ thẩm.