Sự kiện có sự góp mặt của Nhà nghiên cứu, PGS. TS. Đỗ Lai Thúy, Tiến sĩ văn học Nguyễn Quyên, Đạo diễn Đỗ Văn Hoàng cùng nhiều độc giả, dịch giả quan tâm tới dự.

Học giả Umberto Eco sinh năm 1932, mất năm 2016 và là một trong những cái tên có tầm ảnh hưởng rất lớn của thế kỷ 20. Ông nghiên cứu nhiều lĩnh vực: ký hiệu học, triết học, mỹ học, văn học, phê bình văn học, dịch thuật, phê bình dịch thuật. Ông tham gia giảng dạy và thuyết trình tại nhiều trường đại học danh tiếng như Yale, Cambridge, Oxford và Harvard. Sách "Lịch sử cái đẹp" của Umberto Eco được Nhã Nam phát hành năm 2022, đã thu hút sự quan tâm của đông đảo độc giả bởi dung lượng kiến thức đồ sộ và hình thức trình bày công phu, đẹp mắt.

Trong "Lịch sử cái đẹp", Umberto Eco đã dày công khai phá một chủ đề khó: Cái Đẹp dưới góc nhìn của phương Tây xuyên suốt từ thời Hy Lạp cổ đại tới ngày nay, và có thể thấy hiếm một cuốn sách nào có thể cắt nghĩa được phạm trù Cái Đẹp tỉ mỉ và cẩn trọng như vậy. Là tác phẩm gần đây nhất của Umberto Eco do Nhã Nam phát hành, cuốn sách là bộ bách khoa toàn thư về cái đẹp của thế giới phương Tây từ thời Hy Lạp cổ đại đến thời hiện đại, bóp nghẹt mọi định kiến xưa cũ và vẽ nên một tấm bản đồ về Cái Đẹp.

Với số lượng dẫn chứng khổng lồ: Hơn 200 bức tranh và tiểu hoạ, hơn 50 tác phẩm điêu khắc, bình gốm cùng rất nhiều hình ảnh tái hiện các công trình kiến trúc, khảo cổ, nghệ thuật thời trang, một khối lượng lớn những bài luận của Eco, các trích dẫn tác phẩm văn học, nghị luận, triết học, âm nhạc và khoa học, tác giả đã thể hiện sự nỗ lực để kiến giải phạm trù Cái Đẹp đa diện nhất. Theo dòng thời gian, cuốn bách khoa thư “Lịch sử Cái Đẹp” của Umberto Eco sẽ đưa độc giả đi từ thời Hy Lạp cổ đại tới tận ngày nay, để hé mở cánh cửa của sự Đẹp dưới quan điểm của thời đại.

Tại buổi trò chuyện, đạo diễn Đỗ Văn Hoàng đã thông qua tác phẩm để đặt ra một vấn đề của thời đại để độc giả của mình tự vấn: Từ thế kỷ 20, dễ nhận thấy rằng thế giới đang chuyển mình để trở thành một nơi bị chi phối hoàn toàn bởi giá trị trao đổi. Đồ vật phải “ngon-bổ-rẻ” và được sản xuất hàng loạt, đồng nghĩa với việc Cái Đẹp mới có thể được tái tạo dễ dàng, nhưng cũng mang tính tạm thời và dễ hư hỏng. Liệu tính chất sản xuất hàng loạt có phải là số phận của Cái Đẹp trong thời đại tái tạo kỹ thuật của nghệ thuật?

“Thông qua tác phẩm này, tôi nhận thấy tác giả muốn cho chúng ta hiểu rằng cái đẹp không chỉ là tranh, điêu khắc, nhiếp ảnh hay điện ảnh, cái đẹp xuất phát từ những ý niệm ban sơ của con người về những điều tươi mới, vì từ đó ta mới có thể cho ra đời những thành tựu vô tiền khoáng hậu về nghệ thuật”, đạo diễn Đỗ Văn Hoàng nói thêm. 

Chương I – II – III, tác giả tập trung vào lý tưởng thẩm mỹ thời Hy Lạp cổ đại, trong đó tác giả phác họa khái niệm sơ khởi của con người đương thời về Cái Đẹp là một thứ thường gắn liền với các môn nghệ thuật thể hiện nó và chưa có vị thế thống nhất: trong các bản tụng ca, Cái Đẹp được thể hiện bằng sự hài hòa của vũ trụ, trong thơ ca, nó được thể hiện qua kích thước tương ứng và sự đối xứng giữa các bộ phận, còn trong thuật hùng biện, nó được thể hiện qua nhịp độ phù hợp. Điều đó thể hiện qua sự cân đối về số học, hài hòa về nhịp điệu âm nhạc, hợp lý về tỷ lệ trong kiến trúc dưới góc nhìn của hình học không gian và biểu tượng học.

Chương IV tác giả đặc biệt bày tỏ lòng yêu thích của mình với giai đoạn Trung cổ bằng cách đi sâu vào phân tích Cái Đẹp của thời kỳ này, dưới góc độ ánh sáng và màu sắc. Tại chương này, Eco đã sử dụng màu sắc để kể cho độc giả của mình câu chuyện về đời sống Trung cổ: màu sắc sáng rọi của Chúa, màu sắc rực rỡ và xa xỉ của người giàu, sự gắn liền với màu sắc mà thiên nhiên ban tặng của những người nghèo khó, màu sắc trong thơ ca và thần bí học cùng với màu sắc trong cuộc sống thường nhật.

Các chương V-VI-VII-VIII-IX đề cập đến nét đẹp của một đối tượng nghiên cứu cụ thể: Cái Đẹp của Cái Xấu, người phụ nữ, Vệ nữ, các quý nương và anh hùng... Ở đó, tác giả chỉ rõ rằng “Cái Xấu cần cho Cái Đẹp”, rằng “vũ trụ được tạo như một tổng thể thống nhất và cần phải được nhận thức giá trị một cách trọn vẹn, là nơi mà ngay cả bóng tối cũng góp phần làm cho ánh sáng trở nên rạng rỡ hơn và ngay cả cái có thể bị coi là xấu cũng có thể được coi là đẹp trong khuôn khổ của Trật tự chung". Bên cạnh cạnh đó, ông cũng không quên “vẽ” Cái Đẹp dưới thời kỳ Phục Hưng - giai đoạn lịch sử mang đậm tính cổ điển và có ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống trí thức Châu Âu đương thời.