Gỡ nút thắt cho giáo dục Hải Phòng: Bài toán mới cần lời giải mới

​Nút thắt cần tháo gỡ

​Việc chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp là một chủ trương lớn, mang theo kỳ vọng về sự tinh gọn, hiệu quả và tự chủ cao hơn cho các đơn vị hành chính. Tuy nhiên, khi đi vào thực tế, đặc biệt tại cấp xã, mô hình này đã bộc lộ những vướng mắc cần được nhìn nhận và tháo gỡ một cách thận trọng. Lĩnh vực giáo dục và đào tạo, nơi ảnh hưởng trực tiếp đến tương lai thế hệ trẻ, đang đứng trước những thách thức không nhỏ.

​Từ thực tiễn của một địa phương đi đầu như thành phố Hải Phòng, có thể thấy rõ những khó khăn mà các cán bộ cơ sở đang phải đối mặt. Với việc xóa bỏ phòng Giáo dục và Đào tạo cấp huyện, nhiều nhiệm vụ quản lý, chỉ đạo chuyên môn đã được chuyển giao về cấp xã. Đây là một bước đi nhằm tăng cường tính chủ động, linh hoạt, song nó cũng đặt ra bài toán về nguồn lực.

Tại một số xã, phòng Văn hóa - Xã hội chỉ có một công chức phụ trách lĩnh vực giáo dục, và người này thường thiếu chuyên môn sâu. Điều này khiến cho công tác quản lý, giám sát và giải quyết các vấn đề chuyên môn gặp không ít trở ngại, đặc biệt khi phải triển khai các nhiệm vụ mới và phức tạp như giáo dục STEM/STEAM, năng lực số, hay giáo dục hướng nghiệp theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

​Khối lượng công việc khổng lồ, đòi hỏi sự giải quyết nhanh chóng, linh hoạt, trong khi nguồn lực tại chỗ còn nhiều hạn chế, đã tạo ra áp lực lớn lên đội ngũ cán bộ cơ sở. Vấn đề đặt ra hiện nay là làm thế nào để các cấp chính quyền cơ sở có đủ điều kiện và năng lực để thực thi một cách hiệu quả nhất. Đây là một câu chuyện chung của nhiều địa phương, cần được tiếp cận một cách thấu đáo để tìm ra những giải pháp phù hợp.

​Cần những giải pháp đồng bộ và thấu đáo

Theo ông Nguyễn Công Quang - Phó Chủ tịch UBND xã Tân Kỳ, TP Hải Phòng, để tháo gỡ những vướng mắc trên, cần phải nghiêm túc có giải pháp đồng bộ và mang tính chiến lược.

Đầu tiên, việc tăng cường đào tạo và bổ sung nhân sự chuyên trách là yếu tố then chốt. Cần có cơ chế đặc thù để tuyển dụng, luân chuyển hoặc biệt phái cán bộ có chuyên môn về giáo dục từ cấp trên xuống hỗ trợ các xã.

Đồng thời, cần tổ chức các chương trình bồi dưỡng chuyên sâu, cập nhật kiến thức liên tục cho đội ngũ cán bộ phụ trách giáo dục ở cấp xã để họ có đủ năng lực thực thi nhiệm vụ mới. Đặt ra các tiêu chuẩn rõ ràng về chuyên môn cho vị trí này là cần thiết để đảm bảo chất lượng.

​Bên cạnh đó, việc xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành hiệu quả giữa Sở Giáo dục và Đào tạo, các phòng ban chuyên môn cấp thành phố và chính quyền cấp xã là vô cùng quan trọng.

Các cơ quan cấp trên cần đóng vai trò là "bộ phận hỗ trợ" chuyên sâu về mặt chuyên môn, giúp cấp xã tháo gỡ những khó khăn từ thực tiễn. Sự phối hợp này cần đi kèm với quy trình làm việc rõ ràng, phân định trách nhiệm cụ thể để tránh tình trạng đùn đẩy hoặc thiếu thống nhất trong chỉ đạo, điều hành. Tăng cường quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình cũng là một hướng đi hiệu quả, giúp cấp xã chủ động hơn trong việc tìm kiếm và huy động các nguồn lực xã hội hóa để phát triển giáo dục.

​Hơn nữa, trong bối cảnh chuyển đổi số, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giảng dạy có thể trở thành chìa khóa để giải quyết bài toán nhân sự “mỏng”. Việc triển khai hệ thống quản lý hồ sơ điện tử, học bạ số và các phần mềm quản trị thông minh sẽ giúp giảm tải công việc hành chính, nâng cao hiệu quả làm việc.

Cuối cùng, việc hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, rà soát và bổ sung các văn bản hướng dẫn chi tiết, phù hợp với thực tiễn sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho cấp xã triển khai các nhiệm vụ mới. Đây là những giải pháp cần thiết, không chỉ giúp gỡ bỏ những vướng mắc hiện tại mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành giáo dục ở cấp cơ sở.

​Có thể thấy rằng, bài toán giáo dục và đào tạo tại cấp xã không thể được giải quyết chỉ bằng một vài động thái đơn lẻ, mà đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thống. Đầu tư vào con người, xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả, tăng quyền tự chủ và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ chính là những "đòn bẩy" quan trọng. Những giải pháp này sẽ giúp cấp xã có đủ sức gánh vác trọng trách mới, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới giáo dục và góp phần xây dựng một nền hành chính hiện đại, hiệu quả ngay từ cấp cơ sở.