Từ tháng 5/2021 đến nay, dịch Covid-19 đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến kinh tế - xã hội nói chung và hoạt động xuất  nhập khẩu của cả nước nói riêng, đặc biệt là tại các địa phương có nhiều khu công nghiệp lớn nhất trong cả nước, như: TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương… Hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp bị đình trệ, việc lưu thông, vận chuyển hàng hóa gặp rất nhiều khó khăn.

Trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, thời gian vừa qua Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị nhằm đưa ra các giải pháp cấp bách phòng, chống dịch bệnh Covid -19, cũng như hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch Covid-19… Đồng thời Thủ tướng Chính phủ cũng ban hành nhiều Chỉ thị, văn bản yêu cầu các Bộ, ngành chỉ đạo xử lý các vấn đề phát sinh để tạo thuận lợi cho hoạt động lưu thông hàng hóa, bên cạnh các giải pháp về tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, đẩy nhanh tốc độ thông quan hàng hóa.

Thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo các cấp, Tổng cục Hải quan đã nỗ lực tham mưu, đề xuất và chỉ đạo các đơn vị hải quan địa phương thực hiện đồng thời nhiều giải pháp để đẩy nhanh tốc độ thông quan hàng hóa, kịp thời hỗ trợ cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Trong đó, nổi bật là các nhóm giải pháp về tạo thuận lợi về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa XNK; hỗ trợ thủ tục xuất khẩu nông sản qua và thông quan nhanh đối với hàng hóa nhập khẩu là vật tư thiết bị y tế, thuốc tân dược, vắc xin và sinh phẩm y tế phục vụ phòng chống dịch.

Nhiều giải pháp tạo thuận lợi về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa XNK

Điển hình trong các giải pháp về tạo thuận lợi về thủ tục hải quan, kiểm tra giám sát hải quan đối với hàng hóa XNK phải kể đến là việc cơ quan hải quan chấp nhận doanh nghiệp được nộp chứng từ dưới dạng điện tử (bản scan có xác nhận bằng chữ ký số) thuộc hồ sơ hải quan để thông quan hàng hoá; Chấp nhận cho doanh nghiệp được nộp bản scan điện tử Giấy chứng nhận xuất xứ mẫu AK, KV để được hưởng thuế suất ưu đãi đặc biệt theo Hiệp định thương mại tự do với Hàn Quốc. Đồng thời, Tổng cục Hải quan cũng thành lập các tổ hỗ trợ, xử lý vướng mắc về thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu kèm các danh sách cán bộ, số điện thoại từ cấp Tổng cục, Cục Hải quan đến cấp Chi cục làm việc 24/7 để kịp thời tiếp nhận, xử lý các vướng mắc của người khai hải quan đảm bảo hỗ trợ giải quyết thông quan nhanh hàng hoá. 

Trong giai đoạn dịch bùng phát mạnh tại phía Nam, Tổng cục Hải quan cũng đã kịp thời ban hành văn bản cho phép Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn được vận chuyển hàng hóa từ Cảng Cát Lái đến các khu vực cảng biển/cảng cạn trong cùng hệ thống cảng biển của Tổng Công ty trên địa bàn TP.HCM và các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai để giải tỏa tình trạng ùn tắc, quá tải tại cảng Cát Lái và hỗ trợ các doanh nghiệp có thể thực hiện thông quan hàng hóa ngay trên địa phương mình mà không phải di chuyển đến TP.HCM để nhận hàng.

Tổng cục Hải quan cũng kịp thời hướng dẫn xem xét việc không xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan đối với hành vi vi phạm quy định về thời hạn làm thủ tục hải quan do tình huống bất khả kháng; Tạm thời không tiến hành kiểm tra việc bảo quản hàng hoá tại địa điểm bảo quản hàng hóa thuộc các khu vực phong tỏa cho đến khi các khu vực này được dỡ bỏ phong toả và một số chính sách khác như đối với hoạt động kiểm tra sau thông quan, gia hạn hay công nhận đủ điều kiện hoạt động đại lý hải quan… nhằm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp. 

Hỗ trợ tối đa thủ tục xuất khẩu nông sản qua các tỉnh biên giới thông quan nhanh đối với hàng hóa nhập khẩu là vật tư thiết bị y tế, thuốc tân dược, vắc xin và sinh phẩm y tế phục vụ phòng chống dịch

Trong nhiều thời điểm dịch bùng phát mạnh mẽ Tổng cục Hải quan đã kịp thời chỉ đạo các đơn vị, các Cục Hải quan các tỉnh biên giới khẩn trương thực hiện các giải pháp tạo điều kiện và thực hiện thông quan ngay trong ngày đối với hàng hóa xuất khẩu là nông sản đến thời điểm thu hoạch chính vụ nói riêng và nông sản nói chung qua cửa khẩu biên giới; giải quyết ngay các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan xuất khẩu hàng hóa; Tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện các hoạt động đóng gói gia cố bao bì, phân loại hàng hóa dưới sự giám sát của cơ quan hải quan... không làm thay đổi xuất xứ, nguồn gốc; Phối hợp chặt chẽ, thường xuyên trao đổi thông tin với cơ quan kiểm dịch để thực hiện nhanh chóng thủ tục cho doanh nghiệp.

Đồng thời, Tổng cục Hải quan cũng chỉ đạo các đơn vị bố trí cán bộ công chức giải quyết thủ tục thông quan và giám sát hàng hóa xuất khẩu là nông sản qua cửa khẩu ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ, ngày lễ; ưu tiên, bố trí, sắp xếp các xe đã hoàn thành thủ tục thông quan hàng hóa trước được đi qua cửa khẩu sớm; Phối hợp với các lực lượng biên phòng, công an để điều tiết giao thông cho xe ra vào, không bị ùn tắc, đảm bảo an ninh trật tự, không để xảy ra tình trạng mất ổn định gây ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp.

Ngoài ra, cơ quan hải quan cũng chủ động trao đổi, nắm bắt thông tin về thủ tục hải quan và chính sách hàng hóa của nước láng giềng và tuyên truyền phố biến cho doanh nghiệp; Tuyên truyền để người dân, doanh nghiệp có hoạt động XNK qua địa bàn nắm bắt, hiểu biết đầy đủ các chủ trương, chính sách của phía bạn để chủ động điều tiết hàng hóa, quyết định loại hình mua bán, lựa chọn cửa khẩu, doanh nghiệp đáp ứng điều kiện tham gia hoạt động XNK để không bị động, bất ngờ, thua thiệt trong hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa qua biên giới.

Song song với tạo điều kiện thúc đẩy xuất khẩu nông sản xuất khẩu, Tổng cục Hải quan cũng nỗ lực để thông quan nhanh đối với hàng hóa nhập khẩu là vật tư thiết bị y tế, thuốc tân dược, vắc xin và sinh phẩm y tế phục vụ phòng chống dịch. 

Theo đó, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo, hướng dẫn việc tạo điều kiện thuận lợi, thông quan nhanh các lô hàng vật tư, thiết bị y tế, thuốc tân dược, vắc-xin, sinh phẩm xét nghiệm,…hàng hóa viện trợ, biếu, tặng từ nước ngoài hoặc hàng hóa do các tổ chức, cá nhân trong nước nhập khẩu để ủng hộ, hỗ trợ, tài trợ, biếu tặng cho Chính phủ, Bộ Y tế, Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, thành phố để phục vụ yêu cầu khẩn cấp công tác phòng, chống dịch, điều trị, khám chữa bệnh như:

(i)  Cho phép doanh nghiệp được đưa các lô hàng có yêu cầu bảo quản đặc biệt như thuốc, vắc xin, sinh phẩm… yêu cầu nhiệt độ bảo quản từ 20C-80C về kiểm tra thực tế tại địa điểm bảo quản theo đề nghị của doanh nghiệp;

(ii)  Chỉ đạo các Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế tạo mọi điều kiện thuận lợi, thông quan nhanh các lô hàng vắc-xin nhập khẩu phục vụ phòng chống dịch hoặc cho giải phóng hàng hoặc đưa về bảo quản đối với các trường hợp chưa đủ hồ sơ hải quan theo quy định (chưa có giấy phép nhập khẩu của Bộ Y tế, tờ khai xác nhận viện trợ của Bộ Tài chính,…);

(iii) Chấp nhận Phiếu kiểm nghiệm thuốc, nguyên liệu làm thuốc có chữ ký điện tử của nhà sản xuất khi thực hiện thủ tục hải quan.

Bên cạnh các giải pháp kịp thời trong các thời điểm dịch bùng phát mạnh mẽ, Tổng cục Hải quan cũng không ngừng nỗ lực để cải cách thủ tục hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa. Đồng thời phối hợp, cung cấp số liệu liên quan phục vụ kịp thời cho công tác chỉ đạo, quản lý điều hành và chính sách của Chính phủ, các Bộ ngành trong tạo thuận lợi thương mại và công tác tuyên truyền trong tình hình dịch bệnh Covid-19. 

Mới đây nhất, Tổng cục Hải quan đã kịp thời xây dựng dự thảo trình Bộ Tài chính trình Chính phủ xem xét ban hành Thông tư số 82/2021/TT-BTC ngày 30/9/2021 quy định về giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu chuyển cửa khẩu trong trường hợp hàng hóa nhập khẩu ùn tắc hoặc có nguy cơ ùn tắc tại cảng biển nơi thực hiện Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phòng chống COVID-19.

Có thể nói các giải pháp kịp thời của Tổng cục Hải quan đã góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu kép theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, vừa đảm bảo hỗ trợ công tác phòng chống dịch, vừa đẩy nhanh tốc độ thông quan hàng hóa, hỗ trợ kịp thời cho các hoạt động kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp, không làm đứt gãy chuỗi cung ứng, đồng thời góp phần không nhỏ vào việc đảm bảo nguồn cung cho các Bệnh viện, cơ sở y tế phục vụ kịp thời công tác khám, điều trị bệnh cho người dân.