Theo thống kê của Cục Phòng vệ Thương mại, Bộ Công Thương, tính tới thời điểm cuối tháng 3/2021, đã có 21 quốc gia và vùng lãnh thổ khởi xướng điều tra đối với 203 mặt hàng có nguồn gốc từ Việt Nam.

Các vụ điều tra phòng vệ thương mại đa phần liên quan tới chống bán phá giá, một số ít là kiện chống trợ cấp, kiện tự vệ;...

Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, tần suất các vụ điều tra thương mại đối với hàng hóa Việt Nam đang có xu hướng ra tăng. Riêng trong năm 2020, có 39 vụ điều tra, cao gấp 2,5 lần tổng vụ việc của năm 2019.

Theo Cục Phòng vệ Thương mại, hiện nay, các thị trường truyền thống sử dụng các vụ kiện nhằm phòng vệ thương mại, chống bán giá phá, như Mỹ và EU đang có xu hướng giảm, hoặc giữ nguyên.

Trong khi đó, các thị trường dễ tính hơn như Thái Lan, Ấn Độ, Ai Cập, Malaysia,... lại có xu hướng gia tăng các vụ điều tra thương mại.

Cũng theo Cục Phòng vệ Thương mại, nếu như trước đây, chỉ mặt hàng có kim ngạch lớn như thủy sản, da giày, thì nay, ngay cả những mặt hàng có kim ngạch chỉ vài chục triệu USD như lò xo, giường... cũng phải đối mặt với điều tra phòng vệ thương mại.

Cục Phòng vệ Thương mại cho biết, các vụ điều tra thương mại sẽ khiến hàng xuất khẩu của Việt Nam giảm sút và có nguy cơ mất thị trường. Trong trường hợp bị xử thua, các quốc gia khởi kiện có thể áp thuế cao đối với hàng hóa Việt Nam, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa “made in Việt Nam” so với các sản phẩm tới từ các thị trường không bị áp thuế khác.

Việc tham gia giải quyết các vụ việc phòng vệ thương mại  làm tăng chi phí xuất khẩu của doanh nghiệp. Có trường hợp, ngay khi vụ việc phòng vệ thương mại được khởi xướng, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đã phải đối mặt với việc đảo lộn và thay đổi kế hoạch kinh doanh, đầu tư sản xuất, chiến lược mặt hàng của doanh nghiệp để đáp ứng với những thay đổi mới của thị trường xuất khẩu.

Ngoài ra, các chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu đang ngày càng được mở rộng và liên kết nhiều quốc gia với nhau, tác động đến biện pháp phòng vệ thương mại. Vì thế, các vụ kiện thương mại phát sinh những xu hướng mới như kiện chùm, kiện chống lẩn tránh thuế, kiện kép...

Để giảm thiểu các tác động từ việc điều tra phòng vệ thương mại, ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại, Bộ Công Thương cho biết: Cục Phòng vệ Thương mại đã đưa ra khuyến nghị tới doanh nghiệp, ngành hàng cần có sự chuẩn bị, trang bị những kiến thức cơ bản về pháp luật phòng vệ thương mại. 

Để hỗ trợ doanh nghiệp hạn chế rủi ro, Cục sẽ chú trọng cung cấp thông tin cảnh báo sớm cho các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội doanh nghiệp. 

“Đồng thời, tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý phù hợp với chủ trương, chính sách của nhà nước về phòng, chống gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp; hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan đến xuất xứ hàng hóa…”, ông Trung cho biết.