Hàng nghìn trụ sở dư thừa sau sắp xếp hành chính: Nhiều địa phương lúng túng xử lý tài sản công

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bùi Văn Khắng nhấn mạnh, việc rà soát, sắp xếp, xử lý trụ sở, công trình, dự án là vấn đề phức tạp, khó khăn nhưng bắt buộc phải thực hiện, bởi đây là nội dung được Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Thủ tướng Chính phủ đặc biệt quan tâm, chỉ đạo sát sao. Bộ Tài chính đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn và chủ động thành lập các đoàn công tác phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan kiểm tra thực tế tại địa phương. TP HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu là những địa bàn đầu tiên được lựa chọn kiểm tra.

Đáng chú ý, Công điện số 80/CĐ-TTg ngày 1/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu thành lập các đoàn công tác liên ngành để đôn đốc, hướng dẫn xử lý trực tiếp tại những địa phương có khối lượng tài sản lớn, tính chất phức tạp và tiến độ xử lý chậm.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Tài chính, hiệu quả xử lý tài sản công phụ thuộc rất lớn vào nhận thức, quyết tâm và hành động của từng địa phương. Nhiều nơi vẫn còn buông lỏng quản lý, phó mặc trách nhiệm cho Sở Tài chính.

Thứ trưởng Bùi Văn Khắng cảnh báo, quy mô sắp xếp tài sản sau tinh gọn bộ máy và đơn vị hành chính là rất lớn, trong khi việc xử lý lại không đơn giản, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của toàn bộ hệ thống chính trị để tránh gây lãng phí, thất thoát tài sản công.

Báo cáo của các địa phương cho thấy, phần lớn đang tạm thời điều hòa nội bộ để bố trí lại tài sản, trong khi vẫn chờ hoàn thiện các quy định liên quan đến tiêu chuẩn, định mức. Tại TP HCM, hiện có 3.895 cơ sở thuộc phạm vi quản lý của Thành phố, trong đó 3.430 cơ sở tiếp tục sử dụng; 234 cơ sở thực hiện điều hòa nội bộ và 231 cơ sở dôi dư sau sắp xếp, chủ yếu là các trụ sở nhỏ, lẻ cấp khu phố, ấp.

Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hiện còn 142 cơ sở dôi dư do không phù hợp về vị trí, vượt tiêu chuẩn định mức hoặc không còn nhu cầu sử dụng. Địa phương này dự kiến giao Trung tâm Phát triển quỹ đất quản lý, khai thác. Tỉnh Bình Dương đang quản lý 1.603 trụ sở, trong đó tiếp tục sử dụng 1.407 cơ sở, còn lại 43 cơ sở dôi dư sau sắp xếp.

Về những khó khăn, vướng mắc trong xử lý tài sản công, đại diện Sở Tài chính TP HCM cho biết: Theo Nghị định số 50/2025/NĐ-CP, phương án xử lý tài sản phải được tổng hợp chung vào Đề án sắp xếp đơn vị hành chính. Tuy nhiên, hiện nay số liệu về biên chế mới chưa ổn định, trong khi quy định về tiêu chuẩn, định mức sử dụng trụ sở làm việc đang trong quá trình hoàn thiện. Điều này ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng phương án phân chia và xử lý tài sản.

Thực tế cho thấy, đề xuất sử dụng trụ sở hiện hữu cấp huyện để bố trí cho đơn vị hành chính cấp xã, phường có thể dẫn tới vượt tiêu chuẩn, định mức, còn sử dụng trụ sở cấp xã cũ lại thiếu diện tích so với quy định. Hiện các địa phương đang tạm thời bố trí trụ sở để đảm bảo hoạt động quản lý nhà nước, sau khi sáp nhập sẽ rà soát lại diện tích thừa – thiếu, từ đó đề xuất phương án xử lý tài sản cụ thể.

Sở Tài chính TP HCM kiến nghị Bộ Tài chính xem xét bổ sung quy định chuyển tiếp vào Nghị định thay thế Nghị định số 152/2017/NĐ-CP để xử lý các vấn đề phát sinh khi địa phương chính thức triển khai chính quyền hai cấp và bố trí lại trụ sở.

Các địa phương cũng kiến nghị Bộ Tài chính phối hợp cùng Bộ Nội vụ, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng sớm ban hành hướng dẫn thống nhất về sắp xếp đơn vị hành chính, tạo cơ sở pháp lý cho việc bố trí trụ sở làm việc đúng quy định.

Tại buổi làm việc, đại diện các bộ, ngành trung ương đã tiếp thu các phản ánh và trực tiếp hướng dẫn địa phương tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong xử lý tài sản công, bao gồm cả các dự án, công trình, trụ sở đang xây dựng hoặc đã được phê duyệt chủ trương đầu tư.

Đoàn công tác cũng tranh thủ ý kiến địa phương đối với các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật mới liên quan đến tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công như ôtô, trụ sở, thiết bị; 2 dự thảo nghị định về phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực tài chính đất đai, đầu tư và sử dụng tài sản công. Trong đó, vấn đề phân cấp, phân quyền tiếp tục được đặt ra để đảm bảo phù hợp thực tiễn quản lý ở cơ sở.