Tìm địa chỉ của Trường dạy báo đầu tiên để có chỗ đi về

Về với ngôi trường đầu tiên và duy nhất dạy làm báo trong kháng chiến chống Pháp ở nước ta, chúng tôi có dịp cùng nhà báo Phan Hữu Minh - Trưởng ban Kiểm tra Hội Nhà báo Việt Nam (nguyên Giám đốc Đài PTTH Thái Nguyên), người đã 40 năm trăn trở để tìm và cắm mốc địa danh này tìm hiểu thông tin về ngôi trường dạy viết báo Huỳnh Thúc Kháng. Về địa danh nơi trường Huỳnh Thúc Kháng đóng khi xưa, nhà báo Phan Hữu Minh chia sẻ: “Trong chuyến đi làm việc cùng nhà báo Chính Yên - báo Nhân dân, là học viên của lớp, ông đã kể cho tôi nghe về nơi học nghề làm báo. Nguyện vọng của nhà báo Chính Yên là nơi đây được ghi danh và trở thành lối đi về cho những người làm báo nói chung”. Ông chia sẻ thêm rằng, khi ông còn làm phóng viên, cán bộ, lãnh đạo báo Bắc Thái (Thái Nguyên), đã 3 lần (năm 1990, 1994, 1996) tiếp xúc với đoàn là học viên của lớp về nguồn, từ đó, nhà báo Hữu Minh càng để tâm sức hơn vào việc này.

“Tôi đã biết và theo dõi về việc xác minh địa danh trường Huỳnh Thúc Kháng đến nay đã tròn 40 năm. Mốc các di tích về báo chí, cũng như nơi thành lập: Hội Nhà báo Việt Nam, báo Quân đội nhân dân, báo Nhân dân, Sự hy sinh anh dũng của nhà báo Thôi Hữu - Ủy viên Bộ Biên tập báo Nhân dân… đều đã được cắm bia di tích lịch sử, riêng địa danh Bờ Rạ (nay là xóm Gốc Mít, Tân Thái, Đại Từ), nơi trường Huỳnh Thúc Kháng (4/4/1949 – 6/7/1949), đến đầu năm 2019 vẫn chưa được ghi nhận” - ông Minh nhấn mạnh.

Từ trăn trở ấy, ý tưởng cắm mốc địa danh này đang dần được hiện thực hóa bởi những con người tâm huyết. Theo nhà báo Phan Hữu Minh, các cụ từng là học viên trường Huỳnh Thúc Kháng khi về thăm lại trường xưa, cứ đến hồ Núi Cốc, lại nhớ về nơi mình từng học, các cụ đều mơ ước có địa chỉ của Trường báo chí để có chỗ đi về. Nhưng các cụ cứ tâm tưởng rằng, nơi trường đóng khi xưa, nay đang ở trong lòng hồ, vì thế, làm cho công tác bảo tồn, vinh danh chậm trễ.

Cho đến đầu năm 2018, đoàn công tác Bảo tàng Báo chí Việt Nam, Hội Nhà báo Việt Nam khi trích xuất bản đồ xã Tân Thái thì xã Tân Thái chỉ ngập có 1/5 diện tích, riêng xóm Bờ Rạ bị ngập ¾, hơn 20 hộ dân trong xóm, là người Cao Lan đã chuyển đi nơi khác. Xóm Bờ Rạ nay còn những mỏm đất cao, phía sau là núi. Nhà báo Phan Hữu Minh đã đưa Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam Trần Thị Kim Hoa và các cộng sự về địa danh xóm Bờ Rạ, để xác minh, thu thập tư liệu. Từ tài liệu của các cán bộ Bảo tàng Báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam đã lập tờ trình gửi lên Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch và đã được Bộ Văn hóa - Thể thao – Du lịch cấp Bằng Di tích cấp Quốc gia về địa danh xóm Bờ Rạ nơi trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng đào tạo những cán bộ báo chí cách mạng đầu tiên. Bờ Rạ sẽ không còn là một chuyện sót lại của ATK Thái Nguyên, đó chính là di tích cách mạng thứ 131 của Thái Nguyên.

Về những kỷ niệm trong quá trình tìm về di tích Bờ Rạ, nhà báo Trần Thị Kim Hoa chia sẻ: “Chúng tôi đã chuẩn bị từ nhiều tháng cho sự kiện này với rất nhiều những chuyến đi thực tế, tìm kiếm tư liệu. Chúng tôi mong muốn có thể làm được những sự kiện ý nghĩa nhất, nội dung hay và sâu sắc, phong phú nhất có thể để gửi tới công chúng trong dịp kỷ niệm. Nhiều áp lực nhưng các cán bộ Bảo tàng thật sự cảm thấy công việc này rất ý nghĩa, khi trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng được cắm mốc và được công nhận Di tích lịch sử cấp Quốc gia”.

Di tích Bờ Rạ - Bài học sinh động cho các thế hệ người làm báo

Tìm hiểu về Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng do Bác Hồ đặt tên mới thấy hết được sự quan tâm đặc biệt của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến nghề báo. Trong thời kỳ đó (1949), kháng chiến cần nhiều cán bộ làm báo, tên trường được theo tên cụ Huỳnh Thúc Kháng, mà như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng viết về cụ Huỳnh Thúc Kháng “là người học hành rất rộng, chí khí rất bền, đạo đức rất cao… Cụ Huỳnh là người giàu sang không làm xiêu lòng, nghèo khó không làm nản chí, oai vũ không làm sờn gan. Cả đời cụ Huỳnh không cần danh vị, không cần lợi lộc, không thèm làm giàu. Cả đời cụ Huỳnh chỉ phấn đấu cho dân được tự do, nước được độc lập…”.

Từ câu chuyện về tên ngôi trường ý nghĩa này, chúng tôi lại có dịp được nghe kể lại nhiều câu chuyện gắn với 70 năm về trước. Trong diễn văn tại Lễ khai giảng ngày 04/04/1949, đồng chí Hoàng Quốc Việt thay mặt Tổng bộ Việt Minh đã nói: “Lớp mang tên cụ Huỳnh Thúc Kháng bởi ngoài các phẩm chất của người yêu nước, là đức tính căn bản của một ký giả”. Và tự hào hơn khi được biết, Ban lãnh đạo Trường gồm: ông Đỗ Đức Dục - Phó Bí thư Tổng bộ Việt Minh (Giám đốc), Xuân Thủy (Phó Giám đốc), Như Phong, Đồ Phồn và Tú Mỡ là các ủy viên của ban lãnh đạo. Không chỉ vậy, lớp học trong 3 tháng đã được đón 29 giảng viên như: Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, Lê Quang Đạo, Tố Hữu, Nguyễn Thành Lê, Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Huy Tưởng, Xuân Diệu, Nam Cao, Thế Lữ, Nguyễn Tuân, Quang Đạm,… đại điện cho nhiều bộ môn mà người viết báo cần phải trau dồi. Tuy ngắn hạn nhưng đồ sộ về nội dung, cán bộ giảng dạy là những lãnh đạo của cuộc kháng chiến, giàu kinh nghiệm, phong phú lý luận và thực tiễn… Có thể nói, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng là điển hình của học đi đôi với hành, vừa học lý thuyết vừa thực hành. Từ đó đào tạo được những cán bộ nòng cốt,  hạt nhân của báo chí cách mạng Việt Nam tỏa sáng và góp phần to lớn xây dựng nền báo chí hôm nay.

Nhân dịp kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với tỉnh Thái Nguyên sẽ kỷ niệm lần thứ nhất và đón nhận bằng Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Di tích lịch sử cấp Quốc gia này với 3 “báu vật” (2 bức thư của Bác Hồ và bút tích Tổng Bí thư Trường Chinh), như là cẩm nang cho những người làm báo chí cách mạng Việt Nam hôm nay. Sự kiện ấy có được là nhờ biết bao nỗ lực nên đó thực sự là “quả ngọt” cho những tâm huyết của nhà báo Phan Hữu Minh, nhà báo Trần Thị Kim Hoa nói riêng và tâm huyết của Hội Nhà báo Việt Nam nói chung. Như lời của nhà báo Phan Hữu Minh chia sẻ: “Tôi mong muốn di tích Bờ Rạ được khắc ghi, trước hết, đó là việc tôn trọng những giá trị, sứ mệnh lịch sử của ngôi trường và để các thế hệ sinh viên báo chí, người làm báo Việt Nam, mỗi lần đến đây, sẽ cảm nhận được giá trị của nền báo chí cách mạng Việt Nam, thấy được nghề báo luôn cần thiết học đi đôi với hành”.

“Chúng tôi đã chuẩn bị từ nhiều tháng cho sự kiện này với rất nhiều những chuyến đi thực tế, tìm kiếm tư liệu. Chúng tôi mong muốn có thể làm được những sự kiện ý nghĩa nhất, nội dung hay và sâu sắc, phong phú nhất có thể để gửi tới công chúng trong dịp kỷ niệm. Nhiều áp lực nhưng các cán bộ Bảo tàng thật sự cảm thấy công việc này rất ý nghĩa, khi Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng được cắm mốc và được công nhận Di tích lịch sử cấp Quốc gia” - Nhà báo Trần Thị Kim Hoa, Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam.

Minh Nam