Hoạ sỹ Chu Nhật Quang: Lan toả tình yêu với đất nước qua những bức tranh sơn mài

Báo Nhà báo và Công luận đã có cuộc trò chuyện với họa sĩ này nhân sự kiện anh giới thiệu 17 tác phẩm sơn mài khổ lớn ở triển lãm “Mùa xuân Độc lập” nhân Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.

17 tác phẩm trưng bày, 7 năm miệt mài sáng tác

+ Nếu như năm ngoái, trưng bày triển lãm “Dấu thiêng” lần đầu ra mắt của anh trong không gian thiêng Hoàng thành Thăng Long được giới làm nghề đánh giá cao thì lần này lại đang háo hức chờ đón Chu Nhật Quang chuẩn bị giới thiệu tiếp 17 bức tranh ở triển lãm “Mùa xuân Độc lập”. Sẽ có điều gì thú vị và bất ngờ khác cho một sự kiện đặc biệt lần này thưa hoạ sĩ?

- Toàn bộ 17 bức tranh lần này sẽ có kích thước lớn hơn hẳn các bức tranh được trưng bày tại triển lãm “Dấu thiêng”. Tôi sẽ mang đến một góc nhìn mới mẻ và độc đáo về lịch sử, sử dụng kỹ thuật sơn mài truyền thống kết hợp với lối kể chuyện thị giác hiện đại. Triển lãm trưng bày 17 bức tranh sơn mài khổ lớn sẽ tái hiện sinh động các chặng đường lịch sử, những chiến thắng vẻ vang của dân tộc và hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Các tác phẩm kết hợp chất liệu sơn mài truyền thống với phong cách hội họa đương đại, tạo nên hiệu ứng thị giác mới mẻ mà vẫn giàu bản sắc. Tác phẩm đặc biệt trong triển lãm sẽ là bức tranh 2 mặt dài 7,2m, cao 2,4m có chủ đề Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập. Một mặt tái hiện Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 - thời khắc Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập, mặt kia là Mùa xuân dân tộc - khắc họa nhân dân cả nước hân hoan mừng ngày tự do.

+ 17 tác phẩm sơn mài khổ lớn như vậy chắc hẳn không dễ gì thực hiện… Anh có thể chia sẻ đôi chút về hành trình đó?

- Ý tưởng cho loạt tranh về các sự kiện lịch sử từ kháng chiến chống Pháp đến kháng chiến chống Mỹ đã nhen nhóm trong tôi ngay từ khi du học ở Mỹ, Úc. Năm 2017, gia đình tôi ở Việt Nam nghiên cứu làm vóc sơn mài khổ lớn. Sau 2 năm nghiên cứu, nhiều lần thử nghiệm thất bại, gia đình thông báo đã hoàn thành được những tấm vóc đầu tiên. Đến năm 2019, khi vừa từ nước ngoài trở về, tôi bắt tay ngay vào việc phác thảo, tìm kiếm và thu thập tư liệu. 17 tác phẩm trưng bày trong Mùa xuân Độc lập là kết quả của 7 năm miệt mài sáng tác của tôi. Quá trình này đòi hỏi sự nghiên cứu sâu sắc về lịch sử và kỹ thuật thể hiện lên tranh. Tức là loạt tranh này tôi đã ấp ủ thực hiện từ rất lâu, từ quá trình nghiên cứu làm vóc khổ lớn cho tới khi làm tranh. Vì kích thước tranh lớn nên đã mất rất nhiều thời gian thực hiện, đã có lúc tôi phải mài hết một bức tranh đi để làm lại vì sau khi lên hết tổng thể không được như mong muốn. Hơn nữa, vẽ tranh cho sự kiện mang tầm cỡ lớn như vậy rất quan trọng nên phải kiên trì và tính toán tỉ mỉ về không gian và ánh sáng để tác phẩm có thể đạt được hiệu ứng thị giác tối đa.

Không có chất liệu nào thích hợp hơn sơn mài để thể hiện một chủ đề lịch sử

+ Từng có 7 năm du học đào tạo về nghệ thuật ở nước ngoài, tiếp thu tư duy hội họa phương Tây, nhưng lại lựa chọn sơn mài truyền thống của dân tộc và lần triển lãm này lựa chọn một chủ đề hết sức ý nghĩa khi gắn với lịch sử dân tộc, mang hào khí của lịch sử vào từng bức sơn mài. Vì sao vậy thưa anh?

- Nhiều người hỏi vì sao một họa sĩ trẻ lại chọn đề tài về lãnh tụ và cách mạng. Thật ra, tình yêu nước và niềm trân trọng lịch sử đã ngấm vào tôi từ nhỏ qua giáo dục gia đình, nhà trường. Sinh ra trong gia đình nghệ thuật - ông nội là NSND, họa sĩ sơn mài Chu Mạnh Chấn, cha là NSƯT, đạo diễn, họa sĩ Chu Lượng, vì thế tôi sớm được nuôi dưỡng tình yêu hội họa và ý thức gìn giữ di sản văn hóa dân tộc…

Ông nội tôi từng vẽ nhiều tranh về đề tài cách mạng, khi lớn lên tôi chủ động đến bảo tàng, tìm đọc, xem phim tư liệu, gặp gỡ các nhân chứng. Khi học tập và trải nghiệm ở nước ngoài, tôi càng thấm thía giá trị tự do, độc lập và muốn đóng góp trí tuệ, sáng tạo của mình cho những tác phẩm về đất nước. Bên cạnh đó, tư duy hội hoạ phương Tây đã giúp tôi có cái nhìn mới về bố cục, màu sắc và cách thể hiện. Tuy nhiên, khi về nước tôi lựa chọn chất liệu sơn mài, là chất liệu có nguồn gốc và lịch sử lâu dài ở Việt Nam để có thể kết hợp tư duy đó với tâm hồn và bản sắc Việt Nam. Không có chất liệu nào thích hợp hơn sơn mài để thể hiện một chủ đề lịch sử hết sức ý nghĩa này.

+ Quá khứ hào hùng, anh dũng hiện lên lấp lánh, hiện thực và huyền ảo trong màu sơn thếp, vừa ấn tượng bởi mức hoành tráng, vừa độc đáo trong tư duy và cách thể hiện… Nhưng để lan toả và thôi thúc người xem cảm nhận, yêu như mình đang yêu, tự hào như mình đang tự hào thì quả thực không hề dễ trong bối cảnh mà chiến tranh đã lùi xa, một thế hệ trẻ Alpha, Beta… bị cuốn theo những dòng chảy thời cuộc vô cùng nhiều thách thức?

- Tôi nghĩ quan trọng là cách mình lan toả như thế nào mà thôi. Thực ra, người trẻ bây giờ có cách thể hiện lòng yêu nước theo một cách đặc biệt riêng của họ. Không phải vì chiến tranh đã lùi xa mà họ quên mất. Lịch sử luôn sống lại một cách sinh động và chân thực cũng như nó đã sống lại qua những bức tranh của tôi. Tôi tự hào rằng, mình cũng đang góp phần nho nhỏ trong công cuộc gìn giữ lịch sử và bản sắc dân tộc, lan toả được tình yêu với đất nước đi xa hơn.

+ Cái hay và độc đáo khi sáng tạo tranh về đề tài lịch sử dưới con mắt cũng như cách hiểu của những người trẻ 9X như anh phải chăng không chỉ là niềm đam mê, tình yêu mà còn là trách nhiệm của người nghệ sĩ với đất nước và dân tộc? Đó phải chăng cũng là động lực thôi thúc hành trình sáng tạo của anh?

- Đó là niềm đam mê, là tình yêu và cũng đồng thời là trách nhiệm của không chỉ một mình tôi mà của cả dân tộc. Tình yêu này thúc đẩy tôi tìm tòi, khám phá và thể hiện những giá trị cốt lõi của dân tộc bằng ngôn ngữ nghệ thuật của riêng mình, là động lực mạnh mẽ để tôi cống hiến và mang những giá trị văn hóa truyền thống đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

+ Trân trọng cảm ơn hoạ sĩ!