Cuộc đàm phán marathon

Hội nghị khí hậu Cop26 diễn ra tại Glasgrow, Scotland, từ ngày 31/10 đến ngày 13/11, sau khi kéo dài thêm một ngày so với lịch trình, đã bế mạc hôm qua (13/11), với việc tái khẳng định duy trì mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở ngưỡng 1,5 độ C theo Hiệp định Paris.

Trong suốt thời gian diễn ra hội nghị kéo dài đầy căng thẳng, các nước giàu có bị cáo buộc đã thất bại trong việc cung cấp tài chính rất cần thiết cho các quốc gia dễ bị tổn thương có nguy cơ hạn hán, nước biển dâng, cháy rừng và bão lũ.

Chủ tịch COP26 của Anh, Alok Sharma, đã nói với các đại biểu của 197 quốc gia tham gia Công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu, những người tham gia cuộc đàm phán marathon rằng: "Bây giờ là thời điểm quyết định. Và những lựa chọn mà bạn đưa ra là cực kỳ quan trọng".

Khi thỏa thuận cuối cùng được ký kết một cách kịch tính, ông Sharma đã không được nước mắt và xúc động nói, "Tôi xin lỗi vì cách thức mà quá trình này đã diễn ra. Tôi vô cùng xin lỗi".

Các đại biểu tham gia cuộc đàm phán với trách nhiệm giữ mục tiêu của Thỏa thuận Paris 2015 về việc hạn chế nhiệt độ tăng lên 1,5-2 độ C.

Họ cũng được giao nhiệm vụ tìm nguồn tài trợ cho các quốc gia có nguy cơ cao nhất về hạn hán, lũ lụt và bão liên quan đến biến đổi khí hậu do nước biển dâng.

Các nhà quan sát cho rằng thỏa thuận này không đủ những gì cần thiết để ngăn chặn sự nóng lên nguy hiểm và giúp các quốc gia thích ứng hoặc bù đắp thiệt hại từ các thảm họa đang xảy ra trên toàn cầu.

Laurence Tubiana, kiến ​​trúc sư của thỏa thuận Paris, nói rằng "COP đã thất bại trong việc hỗ trợ ngay lập tức cho những người đang đau khổ".

Chủ tịch Cop26 trước đó đã nói với các đại biểu trong buổi nói chuyện cuối cùng của cuộc đàm phán marathon rằng, họ phải đối mặt với "khoảnh khắc của sự thật cho hành tinh của chúng ta, cho con cháu của chúng ta".

Sự sống còn

Thỏa thuận mới kêu gọi các quốc gia đẩy nhanh nỗ lực giảm dần sử dụng than chưa tinh luyện và loại bỏ các khoản trợ cấp nhiên liệu hóa thạch không hiệu quả. Mục tiêu này đòi hỏi phải cắt giảm lớn lượng khí thải CO2 một cách nhanh chóng và bền vững, bao gồm giảm 45% lượng phát thải CO2 vào năm 2030 so với mức năm 2010 và về 0 vào khoảng giữa thế kỷ, cũng như giảm sâu phát thải các khí nhà kính khác.

Thỏa thuận cũng kêu gọi tất cả các quốc gia đẩy nhanh việc cắt giảm khí thải bằng cách đệ trình các kế hoạch quốc gia mới vào năm 2022, sớm hơn 3 năm so với thỏa thuận tại Paris.

Nhưng sau sự phản đối từ các quốc gia giàu có do Mỹ và EU dẫn đầu, văn bản đã không đề cập đến yếu tố đóng góp tài chính cụ thể cho những tổn thất và thiệt hại mà biến đổi khí hậu đã gây ra ở các nước đang phát triển. Thay vào đó, nó chỉ hứa hẹn "đối thoại" trong tương lai về chủ đề này.

Shauna Aminath, Bộ trưởng Môi trường Maldives cho biết: “Đối với một số mất mát và thiệt hại có thể là sự khởi đầu của cuộc trò chuyện và đối thoại. Nhưng đối với chúng tôi đây là vấn đề sống còn".

Mặc dù nước chủ nhà Anh cho biết họ muốn COP26 duy trì giới hạn nhiệt độ 1,5 độ C, nhưng một đánh giá khoa học của Liên Hợp Quốc vào tuần trước cho biết kế hoạch khí hậu mới nhất của các quốc gia khiến Trái đất phải nóng lên 2,7 độ C.

Thỏa thuận cũng lưu ý "với sự hối tiếc sâu sắc" rằng các quốc gia giàu có đã không thể tạo ra một khoản tiền hàng năm riêng biệt là 100 tỷ đô la mà họ đã hứa hơn một thập kỷ trước, đồng thời kêu gọi các nước thanh toán "khẩn cấp và đến năm 2025".

Thỏa thuận mới cũng hứa sẽ tăng gấp đôi tài chính để giúp các nước đang phát triển thích ứng với nhiệt độ tăng vào cùng ngày.

Mục tiêu 1,5 độ C về hỗ trợ cuộc sống

Các quốc gia đang phát triển cho rằng thật không công bằng khi hội nghị thượng đỉnh đưa ra một thỏa thuận không cân bằng có trọng lượng nặng về "giảm thiểu" - cách các nền kinh tế có thể loại bỏ nhiên liệu hóa thạch và đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050.

Họ muốn được hướng dẫn cụ thể về cách họ có thể đáp ứng dự luật khử carbon, đồng thời thích ứng với các thảm họa thiên nhiên gây ra bởi sự nóng lên toàn cầu.

“Chúng tôi được thông báo rằng COP26 là cơ hội tốt nhất cuối cùng để giữ cho mục tiêu 1.5 độ C tiếp tục, nhưng nó được hướng sang vai trò hỗ trợ cuộc sống”, Amanda Mukwashi, Giám đốc điều hành của Christian Aid.

"Các quốc gia giàu có đã tiếp tục trì hoãn và cùng với đó chỉ là lời hứa của những người hành động khẩn cấp về khí hậu ở tuyến đầu của cuộc khủng hoảng này", ông nói thêm.

Hai tuần ở Glasgow đã chứng kiến ​​một số thông báo nổi bật từ các nhà lãnh đạo thế giới, chẳng hạn như cam kết cắt giảm 30% lượng khí thải mê-tan vào năm 2030, ngăn chặn chặt phá rừng vào năm 2030.

Tuy nhiên, Cop26 cũng chứng kiến ​​các cuộc biểu tình hàng loạt chống lại những gì các nhà hoạt động cho là thiếu khẩn cấp nguy hiểm.

Mặc dù Cop26 không tạo ra bước đột phá mạnh mẽ, nhưng các nhà quan sát đánh giá Hội nghị khí hậu Glasgow là một chiến thắng với việc lần đầu tiên một thỏa thuận của Liên hợp quốc đã đề cập rõ ràng tới than đá, nhiên liệu hóa thạch gây phát thải khí nhà kính lớn nhất.

Nguyễn Hoàng (Theo Reuters, France24)