Hồi sinh thành công loài sói dữ tuyệt chủng cách đây 12.500 năm

Ngày 7/4, công ty công nghệ sinh học Colossal Biosciences có trụ sở ở Dallas (bang Texas) thông báo rằng họ đã tạo ra ba cá thể "sói dữ" (Aenocyon dirus) bằng cách chỉnh sửa gene của sói xám hiện đại – họ hàng gần nhất còn sống – để tái tạo ngoại hình và đặc điểm của tổ tiên thời tiền sử.

Những chú sói con này được xem là loài động vật tuyệt chủng đầu tiên được "hồi sinh thành công" trên Trái đất, dù trên thực tế, chúng là một dạng lai có tới 99,5% DNA giống sói xám.

Loài sói dữ từng là kẻ săn mồi thống trị Bắc Mỹ, nổi bật với kích thước lớn hơn sói xám, đầu rộng, bộ lông dày và hàm cực khỏe. Nó cũng chính là nguồn cảm hứng cho loài "direwolf" trong loạt phim Game of Thrones. Thế nhưng chúng đã biến mất khỏi hành tinh cách đây khoảng 12.500 năm.

Colossal cho biết đã sử dụng DNA cổ đại chiết xuất từ răng 13.000 năm tuổi và hộp sọ 72.000 năm tuổi để tái tạo lại bộ gene hoàn chỉnh của loài sói dữ. Sau đó, công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR được áp dụng để thay đổi 20 điểm gene trên 14 gen của sói xám, rồi nhân bản những dòng tế bào chỉnh sửa tốt nhất và chuyển phôi vào chó nhà. Tổng cộng có 8 lần cấy phôi được thực hiện, mỗi lần trung bình 45 phôi.

Kết quả là hai sói đực ra đời vào ngày 1/10/2024 và một sói cái chào đời vào ngày 30/1/2025. Ba cá thể này hiện đang sống tại một khu đất rộng hơn 800 ha, được bảo vệ nghiêm ngặt bởi hàng rào cao 3 mét, camera an ninh, drone và đội ngũ chăm sóc 24/7.

Mặc dù chúng có hành vi khá "dễ thương" do còn non, các nhà khoa học cho rằng khi trưởng thành và hormone thay đổi, những đặc điểm hung dữ đặc trưng của loài sẽ bộc lộ rõ hơn.

"Chúng tôi không cố tạo ra bản sao di truyền 100%, mà là những cá thể 'tái thiết chức năng' – có hình thái, hành vi và vai trò sinh thái tương tự với loài đã tuyệt chủng", Beth Shapiro, Giám đốc khoa học của Colossal, cho biết.

Shapiro khẳng định mục tiêu của họ không phải là sao chép hoàn toàn gene, mà là tái tạo những đặc điểm thiết yếu: "Những phân loại di truyền này là khái niệm nhân tạo, chúng hữu ích nhưng không tuyệt đối".

Colossal – từng công bố kế hoạch hồi sinh voi ma mút lông xoăn, chim dodo và hổ Tasmania – đã huy động được hơn 435 triệu USD kể từ năm 2021. Dự án voi ma mút được kỳ vọng sẽ trình làng sản phẩm đầu tiên vào năm 2028.

Không chỉ nhằm "gây sốc", công nghệ của Colossal còn được kỳ vọng có thể phục vụ bảo tồn các loài đang đứng trước bờ tuyệt chủng. Mới đây, công ty cũng nhân bản thành công hai lứa sói đỏ – loài đang bị đe dọa nghiêm trọng – bằng kỹ thuật mới phát triển từ nghiên cứu trên sói dữ.

Tuy nhiên, không phải ai cũng ủng hộ. Một số nhà khoa học lo ngại việc đổ hàng trăm triệu USD vào việc phục hồi động vật tuyệt chủng là lãng phí, và đặt câu hỏi: nếu hệ sinh thái cũ không còn, thì những loài "mới hồi sinh" sẽ sống ở đâu, làm gì?

Giáo sư Michael Knapp từ Đại học Otago cảnh báo: "Chỉnh sửa gene có thể gây ra các tác dụng phụ ngoài ý muốn – ví dụ một gene giúp lông dày hơn cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng khác của cơ thể".

Dù còn nhiều tranh cãi, không thể phủ nhận rằng những con sói dữ non nớt ra đời từ phòng thí nghiệm đang đánh dấu một cột mốc lịch sử trong ngành sinh học – nơi ranh giới giữa tuyệt chủng và tồn tại đang trở nên mong manh hơn bao giờ hết.

Ngọc Ánh (theo CNN, ABC, NYT)