Hương lửa - Ngọn lửa thơ cháy mãi

(Congluan.vn) - Hương Lửa là tập thơ của Nhà văn - nhà thơ Thanh Giang, NXB Văn hóa Văn nghệ TP. HCM ấn hành năm 2013...

 Hình ảnh tập thơ Hương Lửa của Nhà văn - nhà thơ Thanh Giang

Ngay trong Lời thưa trước mở đầu tập thơ, nhà thơ Thanh Giang đã tự đặt ra câu hỏi: Vậy nguồn cơn nào trình làng tập Hương lửa?

Và, cũng chính nhà thơ đã trả lời: Bao nhiêu năm cầm bút, từng trải nghiệm khắp các chiến trường gian khổ, khốc liệt, qua ngày tháng hòa bình, tôi đã viết rất nhiều thơ. Thơ viết về đồng đội, về Bác Hồ, về anh hùng liệt sĩ và những vùng đất đầy chiến tích oai hùng. Năm tháng thời gian qua đi, không đành bỏ lụi tàn, tôi chọn lọc, gia công, viết mới để hình thành và ra đời Hương lửa.

Trải dài theo thời gian, không gian, Hương lửa được chia làm bảy phần: Tết trồng cây; Lòng mẹ; Anh hùng ca; Tình làng; Hương khói; Sài Gòn vẫy gọi; Lửa hương đã cho thấy ý thức sâu sắc của Thanh Giang. Thanh Giang làm thơ từ rất sớm, khi cùng với Võ Trần Nhã, Nguyễn Thi và các bạn bè văn nghệ Miền Nam làm tờ Văn nghệ quân giải phóng. Nhiều bài thơ của ông khi ấy đã có tiếng vang như: Người con gái Rạch Gầm, Mùa hoa Lê ki ma, Trong lòng mẹ - lòng sông, Gặp em trên đường chiến dịch, Âm vang Hàm Luông, Bài ca dép râu…

Đọc Hương lửa, ta thấy một Thanh Giang bền bỉ, trung trinh, nhất quán với chính mình, với thơ ca. Thơ Thanh Giang là giọng thơ tâm tình, thủ thỉ, một tiếng nói khẽ khàng nhưng rất trực của người Nam Bộ. Ông quê ở Mỏ Cày - Bến Tre, một vùng đất cách mạng lừng danh với những chiến công và nghĩa tình thơm thảo. Ơi em đi! / Tóc ngào ngạt hương tràm / Chân vững vàng rễ đước / Khăn rằn gió lướt / Bông tràm mây trắng bay (Hương tràm - Tưởng niệm nữ anh hùng liệt sĩ Hồ Thị Kỷ). Tưởng anh hy sinh / Mà anh không chết / Bởi vì anh dám chết / Cho một lẽ thường tình / Giải phóng quê hương (Mở đường đột phá - Tưởng niệm anh hùng liệt sĩ Huỳnh Văn Tạo). Con năm đứa xóm làng đùm bọc / Mẹ đi đánh đồn, đứa lớn giữ em / Ôi sức mạnh gì trong con người mảnh khảnh / Sá chi bụng bầu “Còn cái nai quần cũng đánh” (Một cuộc ra binh - Tặng anh hùng Nguyễn Thị Út).

Hương lửa giàu âm điệu chiến tranh nhưng là những mảng sáng, sinh sôi, tươi xanh sau trận đánh. Cái lạc quan luôn hằn rõ ngay cả ở những câu thơ đầy sắt thép: Sắt thép đánh ta vụt ào lên đánh trả / Từng thân cây ngã xuống ngẩng đầu lên. Cảm động đến ngỡ ngàng trong chiến tranh, ngay cả cái mùng cưới người thương đêm đêm: Đồn bên súng nổ / Em ngồi mộng mơ may mùng cưới thành hôn / Tuần trăng mật môi hôn còn bỡ ngỡ / Mùng cưới anh mang giăng nỗi nhớ hành quân… để rồi bật ra lẽ tự nhiên mà rơm rớm: Mùa xuân sau nắng reo chồi biếc / Anh mừng rơn thư em báo tin vui / Cái mùng cưới qua đạn bom chiến dịch / Làm bầu trời riêng con bộ đội chào đời (Cái mùng cưới).

Và Hương lửa luôn đượm cháy tình đồng đội. Đồng đội trong thơ Thanh Giang luôn trọng nghĩa tình, biết giữ gìn phẩm giá ở những nơi sống chết cận kề nhau. Đồng đội trong thơ Thanh Giang là những người được trui rèn qua bom đạn khốc liệt và cả những ngày tháng hòa bình gian khó. Vẫn chiến trường khốc liệt ấy, giọng thơ sáng trong ấy nhưng cái chất Thanh Giang đã cho người đọc những rung cảm khác thường: Ta đi đánh giặc đường xa / Non sông một súng, cửa nhà một bao / Trời xanh một nón đội đầu / Chân mang giày đất quản bao thác ghềnh (Dọc đường Trường Sơn).

Hương lửa ở những khúc đời thường ngày hòa bình có không ít những câu thơ mộc mạc nhưng rất gợi, khiến người đọc chẳng dễ gì quên được: Lần về dấu xưa xanh cỏ / Mịt mù bụi đỏ Lộc Ninh / Em quên mất mình / Làn da mịn trắng (Bụi đỏ). Ruộng vàng trâu béo, bò no / Sống ăn cỏ / Hiến sữa cho con người (Ngọn cỏ).

Xin được trích lời Thanh Giang trong Lời thưa trước của Hương lửa thay cho lời kết: Trong các thể loại văn chương, đối với tôi, Thơ là "siêu đẳng". Đó là tiếng thì thầm của trái tim thâm thúy đến lay động tâm hồn và trí tuệ con người…

Phùng Văn Khai tuyển chọn và giới thiệu:

Tấm lòng hạt gạo

Có những binh đoàn vô danh

Âm thầm vượt qua bom pháo

Vượt qua đồn thù đẫm máu

Ém trụ lòng đất, lòng dân...

Cánh đồng kiên gan lấp hố bom

Bom lại đội lên từng cây lúa

Lúa vẫn trổ bông vàng tràn khói lửa

Sinh sôi binh đoàn gạo chiến trường

Gạo từng hạt: mồ hôi, nước mắt

Hạt máu tấm lòng - hạt nhớ, hạt thương

Chảy qua ống tre, vượt rào gai, lính gác...

Lượng nào đong được tình hậu phương

Gạo trong trắng những tấm lòng tụ hội

Ơi, vòng vàng kỷ niệm hề chi

Tấm lòng gạo vàng nào sánh nổi

Ánh hào quang chẳng đợi mặt trời soi

Từng bao chất chồng

Từng bồng nối đuôi

Từng gùi leo dốc

Từng đoàn xe lốc cốc thâu đêm...

Ơi, hạt gạo nhỏ bé vô tư

Mà tấm lòng ngát hương vô tận

Mạch máu đường gân sung mãn

Từ vắt cơm tròn - vô danh!

Hương lửa

Trên đường sương đêm đông xa xăm

Đốt lá rừng sưởi lạnh

Ấm lòng duy ngọn lửa trái tim

Bập bùng ngọn lửa hình em

Chập tần số tâm linh

Nụ hôn vờn trong lửa

Lửa ngọt ngào lên hương...

Lửa hương

Muối mặn

Gừng cay

Rừng thay lá

Đường đèo mây

Sáng rừng

Đêm đông lạnh

Ngọn lửa hồng

Nồng hương em

Sưởi ấm lòng ngàn xa…

Gà mái và trái bom

Trái bom đi qua

Cây dừa mang thương loang lổ

Gốc bám rễ đất sình

Trái sai oằn ngọn dừa đeo quanh

Gà mái đi qua

Vào vết thương cây dừa làm ổ

Ấp trứng vàng ngày đêm

Ít lâu dẫn đàn con ríu rít bên thềm.

Phùng Văn Khai