Ibrahim Traoré, Tổng thống trẻ tuổi chiếm được cảm tình khắp châu Phi là ai?

Không lâu sau đó, ông tuyên thệ nhậm chức tổng thống lâm thời, trở thành nguyên thủ quốc gia trẻ nhất châu Phi. Khi ấy, ông mới 34 tuổi. Trẻ, táo bạo và quyết liệt, Traoré nhanh chóng trở thành gương mặt đại diện cho một thế hệ lãnh đạo mới ở châu Phi: chống lại ảnh hưởng phương Tây, kêu gọi tự lực kinh tế và đề cao chủ quyền dân tộc.

Sự trỗi dậy của Traoré không chỉ nhờ vào hành động quân sự quyết liệt, mà còn đến từ sức mạnh truyền thông – những phát biểu giàu cảm xúc, những video lan truyền chóng mặt, tô vẽ ông thành biểu tượng kháng cự của cả một châu lục.

Đối với nhiều thanh niên châu Phi mất niềm tin vào nền dân chủ kiểu phương Tây, Traoré là hình mẫu lý tưởng: dám làm, dám chống, dám mơ về một châu Phi độc lập thật sự.

Người lính từ chiến trường bước vào chính trường

Ibrahim Traoré sinh ra ở Bondokuy, miền tây Burkina Faso. Ông học ngành địa chất tại Đại học Ouagadougou trước khi gia nhập quân đội năm 2010. Sau nhiều năm chiến đấu chống các nhóm thánh chiến ở miền bắc, ông tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc tại Mali và trở thành đại úy vào năm 2020, chỉ huy một đơn vị pháo binh tại Kaya.

Khi chính quyền quân sự lâm thời của Paul-Henri Sandaogo Damiba tỏ ra bất lực trong việc kiểm soát bạo lực, Traoré đã tiến hành đảo chính. Tháng 10/2022, ông nhậm chức tổng thống lâm thời với lời hứa khôi phục an ninh và chủ quyền quốc gia.

Chống ngoại bang, ủng hộ tự lực

Ngay từ khi cầm quyền, Traoré đã thúc đẩy mô hình phát triển dựa trên tự lực – thành lập công ty khai thác mỏ quốc doanh nhằm hạn chế sự kiểm soát của nước ngoài, phân phát máy nông nghiệp, xây dựng đường sá và sân bay mới.

Ông từ chối vay nợ từ IMF và Ngân hàng Thế giới, đồng thời tăng lương công chức 50%, xóa nợ trong nước và trục xuất quân đội Pháp vào năm 2023.

Trong chính sách đối ngoại, Traoré chủ động rời xa phương Tây và tiến gần đến Nga. Năm 2023, ông chấm dứt Chiến dịch Sabre – biểu tượng cho hiện diện quân sự của Pháp tại nước này – và tái lập quan hệ với Moscow. Ông tái lập Đại sứ quán Nga ở thủ đô Ouagadougou, thành lập liên minh quân sự mới với Mali và Niger (Liên minh các quốc gia Sahel).

Tháng 5/2025, Traoré tới Moscow, gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng, cho thấy mối quan hệ chiến lược đang ngày càng thắt chặt.

“Tổng thống TikTok” và làn sóng tôn sùng

Không chỉ nổi bật trên chính trường, Traoré còn là một hiện tượng truyền thông. Hình ảnh của ông lan truyền với tốc độ chóng mặt qua TikTok, WhatsApp, video deepfake và meme do AI tạo ra.

Trong một đoạn clip được lan truyền đầu năm 2024, AI mô phỏng ông phát biểu bằng nhiều ngôn ngữ, kêu gọi độc lập và thống nhất châu Phi. Dù là giả, video ấy vẫn khiến hàng triệu người trẻ Tây Phi xúc động.

Nhiều người gọi ông là “Tổng thống TikTok” – một lãnh đạo biết cách nói chuyện bằng ngôn ngữ của thời đại. Nhờ công nghệ, ông đã vượt qua biên giới Burkina Faso để trở thành biểu tượng toàn châu lục.

Chặng đường chưa rõ hồi kết

Thông điệp của Traoré – mạnh mẽ, không khoan nhượng với ảnh hưởng phương Tây – đang gây tiếng vang mạnh mẽ, đặc biệt trong giới trẻ vốn ngày càng hoài nghi về các thể chế dân chủ truyền thống.

“Một nô lệ không thể tự mình nổi loạn thì không đáng được thương hại”, Traoré tuyên bố. “Chúng tôi không tự thương hại mình, và cũng không cần ai thương hại”.

Video Tổng thống lâm thời Burkina Faso Ibrahim Traoré hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin

Nhưng cũng có những tiếng nói lo ngại. Giáo sư Chidi Odinkalu từ Đại học Tufts nhận định: “Traoré truyền đi thông điệp mang tính cách mạng, hấp dẫn với thế hệ trẻ đang thất vọng vì tình trạng cướp bóc dân chủ ở đất nước họ”.

Trong khi đó, chuyên gia Babacar Ndiaye từ Viện Timbuktu cảnh báo: “Ở châu Phi, người dân đang phẫn nộ với giới lãnh đạo truyền thống và trút sự thất vọng đó lên phương Tây”.

Tương lai của Burkina Faso dưới thời Tổng thống Traoré vẫn còn là ẩn số. Nhưng rõ ràng, ông đã trở thành nhân vật không thể phớt lờ trong bức tranh chính trị của châu Phi thời điểm hiện tại.