Iran có thể phải di dời thủ đô vì khủng hoảng nước

Trong chuyến thăm tỉnh Hormozgan ở phía nam ngày 2/10, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian đã đưa ra tuyên bố quan trọng về tương lai của thủ đô: "Tôi từng trình bày với Lãnh tụ tối cao rằng chúng ta cần dời thủ đô về phía Vịnh Ba Tư. Hôm nay, chúng ta không còn lựa chọn nào khác. Chúng ta buộc phải hành động, nếu không tình hình chỉ thêm nguy cấp".

Theo người đứng đầu Iran, đề xuất di dời đô thị đã được trình lên Lãnh tụ Tối cao Ali Khamenei vào đầu năm 2024, nhưng vấp phải làn sóng chỉ trích mạnh mẽ từ giới chính trị. Ông quyết định khơi lại ý tưởng này trong bối cảnh Tehran đang đối mặt với những thách thức chồng chất: tình trạng khan hiếm nước trầm trọng, dân số quá tải và nguy cơ sụt lún đất gia tăng.

"Với những thách thức hiện nay của đất nước, hướng phát triển phải được quy hoạch về Vịnh Ba Tư. Ba khu vực Tehran, Karaj và Qazvin đều gặp khủng hoảng thiếu nước và khó có thể giải quyết kịp thời", Tổng thống Pezeshkian nhấn mạnh.

Lượng mưa trung bình năm 2024 của Iran chỉ dừng ở mức 140 mm, thấp hơn nhiều so với ngưỡng chuẩn 260 mm. Dự báo đáng lo ngại hơn khi con số này có thể giảm xuống dưới 100 mm vào năm 2025. Nguồn cung nước từ các hồ chứa và mạch ngầm đang suy giảm nghiêm trọng, khiến chi phí bơm và vận chuyển nước về thủ đô có thể lên tới 4,6 USD/m³.

Các hồ chứa từng đáp ứng 70% nhu cầu nước của Tehran giờ chỉ còn ở mức thấp kỷ lục. Trong khi đó, thành phố hơn 10 triệu dân này đang tiêu thụ gần 1/4 tổng lượng nước toàn quốc. Tình trạng này đẩy mạnh khai thác nước ngầm, kéo theo hệ lụy là nhiều khu vực lún xuống tới 30 cm mỗi năm.

Tổng thống Pezeshkian cảnh báo: "Phát triển không tính đến tác động lên tài nguyên và chi phí thì đích đến là sự hủy diệt". Ông khẳng định tham vọng phát triển Tehran thiếu cân bằng chỉ dẫn đến thất bại.

Nhà lãnh đạo Iran chỉ ra những lợi thế chiến lược của khu vực duyên hải phía nam khi nằm trên tuyến giao thương quốc tế và tiếp giáp vùng biển rộng mở. Vị trí đắc địa này mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ cho thương mại và công nghiệp.

"Nếu có cách nhìn khác về tiềm năng khu vực này, chúng ta có thể tạo dựng một vùng đất phồn vinh, hiện đại. Không thể chấp nhận mãi hiện trạng và bỏ qua việc thiết kế một lộ trình phát triển khoa học, chính xác, phù hợp với điều kiện bản địa", ông nhấn mạnh.

Đây không phải lần đầu tiên ý tưởng di dời thủ đô của Iran được đặt ra. Các đời tổng thống tiền nhiệm từng đề xuất kế hoạch tương tự và xem xét những địa điểm thay thế như Semnan, Qom hay Isfahan. Đáng chú ý, Quốc hội Iran đã thông qua nghị quyết nghiên cứu việc dời đô vào năm 2016, nhưng kế hoạch cuối cùng bị đình chỉ do chi phí khổng lồ và sự phản đối chính trị.