Katherine Tai, nhân vật am hiểu Trung Quốc

Các chuyên gia đã nói nhiều về các lựa chọn của ông Joe Biden trong chính quyền mới của mình. Với số người được nêu tên đến thời điểm hiện tại, ông Biden cho thấy chính phủ của ông là một tập hợp rất đa dạng và tài năng.

Trong một diễn biến mới nhất, ông Biden đã gọi tên Katherine Tai để điều hành thương mại Trung Quốc cũng như các cuộc đàm phán trở lại Hiệp định TPP của Hoa Kỳ.

Khi chọn Katherine Tai, một người nói tiếng Quan Thoại với nhiều năm kinh nghiệm về Trung Quốc, làm quan chức thương mại hàng đầu của Hoa Kỳ, Tổng thống đắc cử Joe Biden rõ rãng muốn gửi một thông điệp mạnh mẽ về những ưu tiên của ông trong thương mại thời hậu Donald Trump.

Trong thông báo hôm thứ Năm về việc Tai được chọn làm Đại diện Thương mại Hoa Kỳ, nhóm chuyển tiếp của ông Biden đã nhấn mạnh công việc trước đây của bà Tai tại Văn phòng Đại diện thương mại Hoa Kỳ (USTR), với tư cách là cố vấn trưởng về thực thi thương mại Trung Quốc và kinh nghiệm của bà trong việc kiện tụng các tranh chấp của Mỹ chống lại Bắc Kinh tại Tổ chức Thương mại Thế giới.

USTR, từng bị xem nhẹ trước đây, đã thu hút sự chú ý trong những năm gần đây nhờ cuộc chiến thương mại của Tổng thống Donald Trump với Trung Quốc. Ông Trump đã chỉ định Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer dẫn đầu các cuộc đàm phán thương mại với Phó Thủ tướng Trung Quốc Liu He.

Bà Tai hiện là cố vấn thương mại chính của đảng Dân chủ cho Ủy ban Hạ viện. Bà từng thành viên lãnh đạo trong Ủy ban đảng Dân chủ về Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương. Kinh nghiệm của bà cho phép ông Biden cân nhắc quay trở lại hiệp định thương mại, hiện được gọi là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, hay CPTPP.

Trước đây, Michael Froman là Đại diện thương mại Mỹ, làm trưởng đoàn của chính quyền Obama các đàm phán các điều khoản của TPP.

Bà Tai sinh ra ở Connecticut, có cha mẹ là người Đài Loan và từng theo học tại Đại học Yale và Trường Luật Harvard. Sử dụng thông thạo tiếng Quan Thoại, bà từng dạy tiếng Anh tại Đại học Tôn Trung Sơn ở Quảng Châu với tư cách là Nghiên cứu sinh Trung Quốc của đại học Yale vào những năm 1990.

“Bà ấy mang đến một kiến ​​thức chuyên môn cần thiết vào thời điểm căng thẳng thương mại song phương Trung-Mỹ đang tiếp tục gia tăng”, Bà Wendy Cutler, một cựu nhà đàm phán thương mại Hoa Kỳ từng làm việc với bà Tai cho biết.

Bà Cutler hiện là phó chủ tịch của Viện Chính sách Xã hội Châu Á, mô tả đồng nghiệp cũ của bà là "một người có khả năng giải quyết vấn đề và một người thắng thắn”.

Khi còn ở Quốc hội, bà Tai đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các thay đổi của đảng Dân chủ Hạ viện đối với Thỏa thuận Hoa Kỳ-Mexico-Canada (USMCA) tập trung vào các vấn đề lao động và môi trường.

Bất chấp đảng phái Dân chủ của mình, bà Tai đã công khai thừa nhận rằng chính quyền Trump có một số điều đúng đắn về thương mại với Bắc Kinh.

"Về thương mại, tôi nghĩ rằng bài học số một mà tôi có được trong ba năm rưỡi qua là chính quyền ông Trump đã không sai 100% về các chính sách thương mại và thúc đẩy về bản chất mà chúng tôi thực sự phải làm”, bà Tai đã nói trong một hội thảo do Hiệp hội Luật Quốc tế Hoa Kỳ tổ chức vào tháng 8.

“Bản chất chất của những mối quan tâm và vấn đề mà chính quyền ông Trump đã nêu ra ở Geneva và ở đây" là lưỡng đảng, bà Tai nói khi đề cập đến đe dọa rút khỏi Tổ chức Thương mại thế giới của ông Trump trước sự phản đối từ đảng Dân chủ.

Bà Tai phát biểu tại một sự kiện hồi tháng 8 tại Trung tâm tiến bộ Mỹ rằng, tất cả các động thái đối đầu và khiêu khích, chính sách thương mại của chính quyền của ông Trump chống lại Trung Quốc là mang tính phòng thủ - một phản ứng đối với các hoạt động lâu năm của Bắc Kinh như cưỡng bức chuyển giao công nghệ và trợ cấp của nhà nước.

"Tôi nghĩ hành vi phạm tội phải là về việc khiến chính chúng ta và công nhân cũng như các ngành công nghiệp của chúng ta và các đồng minh của chúng ta phải nhanh hơn, cao hơn, để có thể cạnh tranh mạnh mẽ hơn và cuối cùng là có thể bảo vệ nền dân chủ cởi mở mà chúng ta có", bà Tai nói.

Chính quyền của ông Joe Biden sẽ đưa ra một đánh giá rõ ràng về "bản chất của thách thức và mối đe dọa từ Trung Quốc", bà nói thêm.

Những thay đổi có thể từ chính quyền ông Biden

Việc bổ nhiệm một nhân vật dày dặn kinh nghiệm và sự hiểu biết về thương mại bà Katherine Tai có thể thúc đẩy việc chính phủ Hoa Kỳ quay trở lại bàn đàm phán thương mại tự do, và có thể là TPP, điều mà Tổng thống Trump đã từ bỏ sớm trong nhiệm kỳ Tổng thống của mình.

Suốt thời gian Hoa Kỳ vắng mặt trong các cuộc đàm phán thương mại tự do quốc tế, Trung Quốc đã tích cực hoạt động để lấp đầy khoảng trống, đầu tiên bằng việc ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực gồm 15 quốc gia (RCEP) và báo hiệu nước này sẽ "xem xét thuận lợi" việc tham gia CPTPP.

Điều mà Washington sẽ tiếp tục phải đối phó là một chiến lược phối hợp của Bắc Kinh, một phần trong mô hình xây dựng và phát triển đất nước của quốc gia này. Để vượt lên trong cuộc cạnh tranh đó, bà Tai nhận thấy sự cần thiết của chính sách thương mại của Hoa Kỳ, là phải hoạt động song song với chiến lược công nghiệp trong nước của chính họ.

Hiện ông Joe Biden cũng đang lên kế hoạch biến việc gia tăng khả năng cạnh tranh của Mỹ trở thành một trong những nền tảng trong lời hứa tranh cử của ông, nhấn mạnh kế hoạch tài trợ cho nghiên cứu trong các lĩnh vực bao gồm trí tuệ nhân tạo, vật liệu tiên tiến và công nghệ sinh học.

Nếu được Thượng viện xác nhận, bà Tai sẽ là người Mỹ gốc Á đầu tiên giữ vị trí thương mại hàng đầu. Một trong những thách thức đầu tiên của bà sẽ là điều hướng di sản thuế quan của chính quyền Tổng thống Trump và thỏa thuận thương mại "giai đoạn một" tiếp theo với Bắc Kinh, mà chính giới Mỹ đánh giá chưa tạo dấu ấn so với những lời hứa mua hàng của Trung Quốc.

Ông Biden đã nói rằng ông sẽ không hành động ngay lập tức để loại bỏ thuế quan của chính quyền ông Trump hay hủy bỏ thỏa thuận thương mại giai đoạn một.

"Tôi sẽ không thực hiện bất kỳ động thái nào ngay lập tức và điều tương tự cũng áp dụng đối với thuế quan", Tổng thống đắc cử cho biết trên tờ New York Times vào đầu tháng này.

Trước cuộc bầu cử, bà Tai nói rằng thuế quan của chính quyền ông Trump là một đòi hỏi thực tế, bất kể ai thắng, và “vài năm tới cả hai bên sẽ phải đối phó với bối cảnh đã được tạo ra trong thời gian này".

Chỉ còn hơn một tháng nữa ông Joe Biden dự kiến sẽ nhậm chức tại Nhà Trắng. Với những gì đã làm trong thời gian ngắn vừa qua, người ta đang mường tượng ra chính quyền sắp tới của Mỹ. Bên cạnh những vấn đề kinh tế và an sinh xã hội nội địa, thương mại quốc tế là điều mà ông Biden đang muốn hướng đến.