Kể chuyện đời thường, thắp sáng giá trị tiết kiệm

“Nếu chỉ nói về nghị quyết hay quy định, khán giả sẽ không thấy tiết kiệm là gì trong đời sống. Chúng tôi muốn tìm cách để người xem cảm nhận được nó – như một nhịp sống, một giá trị thật sự”, Phan Ny chia sẻ.

Tác phẩm “Thực hành tiết kiệm – Giá trị từ hành động” đã xuất sắc đạt Giải B Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực lần thứ V, năm 2024 - 2025.

Hành trình đi tìm 'giá trị từ hành động'

Ý tưởng đó khiến ê-kíp bắt đầu chuyến hành trình tìm kiếm những “câu chuyện tiết kiệm” từ chính cuộc sống của TP HCM. Từ bàn giấy của các chuyên gia kinh tế – chính trị, đến công trường metro và trường học mầm non, họ muốn khắc họa ba lớp nghĩa của tiết kiệm: trong tư tưởng, trong quản lý, và trong hành động hằng ngày.

“Tiết kiệm không chỉ là bớt chi tiêu, mà là cách quản trị xã hội có trách nhiệm. Chúng tôi nhận ra, để người dân hiểu điều đó, truyền hình phải kể bằng hình ảnh thật – những con người đang hành động, chứ không phải những con chữ”, Phan Ny nói.

Phóng sự mở đầu bằng những trích đoạn trong tư tưởng Hồ Chí Minh và chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về văn hóa tiết kiệm – những lời nhấn mạnh được ê-kíp xem như “xương sống” để định hình toàn bộ mạch nội dung. Từ nền tảng tư tưởng đó, họ muốn đi sâu hơn, tìm đến cách mà tinh thần tiết kiệm đang thực sự được thể hiện trong đời sống hôm nay.

Theo nhà báo Phan Ny, TP.HCM là đô thị năng động, đổi mới từng ngày, và cũng là nơi áp lực sử dụng hiệu quả nguồn lực luôn hiện hữu. Chính vì vậy, mỗi câu chuyện tiết kiệm ở đây đều rất thật, rất sinh động.

Sau khi xác định được thông điệp, ê-kíp bắt đầu bằng việc gặp gỡ các chuyên gia – những người trực tiếp nghiên cứu và hoạch định chính sách kinh tế, chính trị. Qua những chia sẻ của PGS.TS Nguyễn Quốc Dũng và TS. Châu Đình Linh, giá trị của thực hành tiết kiệm được soi chiếu từ nhiều góc độ: từ học thuật đến văn hóa, từ quản trị nhà nước đến ý thức công dân. Họ khẳng định, tiết kiệm không chỉ là vấn đề con số, mà còn là biểu hiện của liêm chính trong quản lý và trách nhiệm trong hành động – nền móng để xã hội phát triển bền vững.

“Đó là phần chúng tôi gọi là ‘bức tranh gốc’. Nhưng điều làm nên linh hồn của phóng sự chính là những mảnh ghép từ cơ sở, nơi tinh thần tiết kiệm được thể hiện bằng hành động cụ thể”, anh cho biết.

Khi mỗi khuôn hình trở thành một mảnh ghép của niềm tin

Điểm dừng chân đầu tiên của ê-kíp là phường Cát Lái (TP.Thủ Đức) – nơi mô hình tận dụng nhà văn hóa cũ làm Trung tâm phục vụ hành chính công đã giúp tiết kiệm hàng tỷ đồng ngân sách. “Chúng tôi đến đây khi công trình đã đi vào hoạt động, và điều khiến chúng tôi ấn tượng nhất là mọi thứ được sắp xếp gọn gàng, tiện lợi, dù chẳng hề có một viên gạch mới nào được xây thêm”, Phan Ny kể.

Trong cuộc trò chuyện, anh Võ Tấn Quan, Chủ tịch UBND phường chia sẻ, khi 60 cán bộ được gộp lại, nếu không có phương án bố trí hợp lý, lãng phí sẽ rất lớn, vì nhiều người chưa rõ nhiệm vụ của mình. Việc tinh gọn đội ngũ và sắp xếp công việc hợp lý không chỉ giúp loại bỏ sự chồng chéo mà còn tạo điều kiện để cán bộ làm việc hiệu quả, đảm nhận nhiều nhiệm vụ một cách linh hoạt.

“Chúng tôi nhận ra, tiết kiệm ở đây không chỉ là tiết kiệm ngân sách, mà còn là tiết kiệm thời gian, sức lực – cả của cán bộ lẫn người dân”, Phan Ny chia sẻ.

Nhờ vậy, người dân và doanh nghiệp không phải di chuyển nhiều lần hay chờ đợi lâu, trong khi đội ngũ công chức có thể tập trung giải quyết công việc một cách mạch lạc, nhanh chóng. Chính sự tinh gọn này đã biến việc sáp nhập thành một cơ hội để nâng cao hiệu quả phục vụ, chứ không chỉ đơn thuần là gộp bộ máy hành chính.

Từ mặt đất của Cát Lái, ê-kíp tiếp tục “đi sâu” vào lòng đất TP.HCM – đến công trình Metro số 2, nơi ứng dụng công nghệ BIM (Building Information Modeling) đang giúp chống lãng phí ngay từ khâu thiết kế. Đây là phân đoạn mang tính kỹ thuật cao, và cũng là thử thách lớn nhất của đoàn.

“Làm sao để khán giả hiểu được BIM là gì trong vài phút ngắn ngủi? Chúng tôi quyết định kể bằng chính ánh mắt và lời nói của kỹ sư”, – Phan Ny nói.

Anh Nguyễn Thanh Tuấn, chuyên viên Ban Quản lý dự án cho biết, trước đây, thi công các công trình ngầm thường dựa trên các bản vẽ 2D, khiến việc hình dung không gian ba chiều và các giao cắt dưới lòng đất trở nên khó khăn. Hậu quả là không ít sự cố xảy ra: đào nhầm đường ống, làm hỏng hệ thống cáp ngầm, hay phải gia cố tốn kém do chưa lường trước được địa chất phức tạp. Những sự cố này không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn làm chậm trễ tiến độ dự án nghiêm trọng.

"Nhưng với công nghệ BIM, mọi thứ đã thay đổi", kỹ sư Tuấn nói. BIM không chỉ là một bản vẽ 3D, mà là một mô hình thông tin toàn diện, tích hợp đầy đủ các yếu tố của công trình: địa chất, hệ thống cống ngầm, cáp điện, đường ống nước… Tất cả được gói gọn trong một mô hình số duy nhất, giúp kỹ sư phát hiện sớm các xung đột hay giao cắt tiềm ẩn ngay từ giai đoạn thiết kế, trước khi bước vào thi công.

Nhờ khả năng mô phỏng và kiểm tra trước thực tế này, dự án có thể tránh được những chi phí phát sinh không cần thiết từ việc gia cố hay sửa chữa. Thời gian thi công cũng được rút ngắn đáng kể, góp phần giúp dự án Metro số 2 tiến độ nhanh hơn và sớm đi vào vận hành, phục vụ nhu cầu đi lại của người dân.

Sau những khung hình ở công trình, ê-kíp lại trở về với một không gian đối lập hoàn toàn: trường Mầm non Hoa Sen, phường Hòa Hưng. Anh Ny cho biết: “Ê-kip đến trường khi các cô đang cùng các bé rửa những lon sữa cũ để làm đồ chơi bowling. Một khung cảnh giản dị đến xúc động”.

Cô giáo Lê Thị Ngọc Mỹ chia sẻ rằng, một bộ đồ chơi mua sẵn có giá nửa triệu đồng, trong khi những lon sữa xin từ phụ huynh vừa miễn phí, vừa giúp trẻ nhận ra giá trị của lao động và tinh thần tiết kiệm. Cảnh các bé chơi đùa, cười vang giữa sân, xen lẫn tiếng hò reo của cô giáo, trở thành khoảnh khắc tự nói lên tất cả mà không cần lời bình. Hình ảnh ấy vừa sinh động, vừa giàu cảm xúc, làm nổi bật thông điệp giáo dục về tiết kiệm một cách tự nhiên.

Những khoảnh khắc cô hiệu trưởng tắt bớt đèn khi rời phòng, hướng dẫn học trò tiết kiệm nước, hiện lên giản dị nhưng đầy ý nghĩa. Những hành động nhỏ ấy trở thành minh chứng sống động cho cách chống lãng phí chân thực, dễ cảm nhận và dễ học hỏi ngay trong đời sống hằng ngày của các em.

Giá trị từ hành động

Trong suốt quá trình tác nghiệp, điều khiến ê-kíp tâm đắc nhất chính là sự chuyển hóa của khái niệm “tiết kiệm” – từ một quy định trở thành hành vi văn hóa. “Ở mỗi nơi chúng tôi đến, dù là cán bộ phường, kỹ sư hay cô giáo, tất cả đều có một điểm chung: họ làm việc với ý thức trách nhiệm, không phô trương, không hình thức. Đó chính là ‘giá trị từ hành động’”, Phan Ny nói.

Từ Cát Lái đến Hòa Hưng, từ công trình metro đến lớp học mầm non, “Thực hành tiết kiệm – Giá trị từ hành động” đã kết nối những con người bình dị trong cùng một tinh thần: tiết kiệm để phát triển, tiết kiệm để sống có trách nhiệm, tiết kiệm như một nét đẹp văn hóa.

Và ở phía sau ống kính, Phan Ny cùng ê-kip cũng đã thực hành điều đó – bằng cách kể câu chuyện của họ một cách giản dị, chân thành và đầy nhân văn.