Theo SCMP, thâm hụt thương mại của Mỹ đối với Trung Quốc đã giảm mạnh kể từ khi cựu Tổng thống Donald Trump phát động cuộc chiến thuế quan với Bắc Kinh vào năm 2018, ngay cả khi khoảng cách giữa hai nền kinh tế đã được nới rộng.

Theo dữ liệu chính thức được Mỹ công bố vào hôm 5/2 vừa qua, thâm hụt thương mại Mỹ - Trung trong năm 2020 là 310,8 tỷ USD, giảm mạnh so với mức 419,5 tỷ USD vào năm 2018 khi cuộc chiến tranh thương mại giữa hai nước nổ ra.

Mức giảm thâm hụt thương mại Mỹ - Trung đã lên tới 26% trong hơn 2 năm, so với mức giảm 10% kể từ năm 2016 so với thời cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama. Trước đó, khi còn đang trong chiến dịch vận động tranh cử vào Nhà Trắng của mình, ông Trump đã cam kết sẽ đảo ngược mức thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc, cũng như với một số hoạt động thương mại chính của nước này qua cách chính sách tích cực.

Đại dịch Covid-19 là nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng thâm hụt tổng thế trong năm 2020. Hoạt động sản xuất và trao đổi hàng hóa trên toàn cầu giảm mạnh và tại Mỹ, một ví dụ đơn giản là việc xuất khẩu máy bay dân dụng của Mỹ giảm gần 2/3, từ 44 tỷ USD năm 2019 xuống còn 16 tỷ USD vào năm 2020.

Theo số liệu thống kê, việc Trung Quốc mua thêm hàng nông sản đã giúp ngành nông nghiệp Mỹ đạt mức tăng trưởng xuất khẩu 6,6% trong năm 2020. Tất cả các lĩnh vực khác đều ghi nhận mức xuất khẩu giảm 16% so với cùng kỳ năm trước.

Lượng mua nông sản của Trung Quốc tăng mạnh trong năm qua, với sản lượng xuất khẩu đậu tương của Mỹ tăng lên 32 triệu tấn trong năm 2020 so với mức 11,4 triệu tấn trong năm 2019, theo số liệu thống kê từ Bộ Nông nghiệp Mỹ.

Mặc dù thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung giai đoạn 1 đã cho thấy những số liệu tốt nhất dành cho Mỹ thì việc tăng mua hàng hóa của Trung Quốc vẫn chưa đáp ứng được cam kết từng đưa ra trước đó. Theo đó, Washington đồng ý sẽ cắt giảm một số thuế quan và đổi lại, Trung Quốc phải cam kết sẽ mua thêm ít nhất 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ trong hai năm so với mức cao hồi năm 2017.

Tuy nhiên, theo số liệu công bố hôm 5/2, chỉ có 124,6 tỷ USD giá trị hàng hóa của Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc, thấp hơn so với mục tiêu 173,1 tỷ USD giá trị hàng hóa và dịch vụ được đề ra trước đó.

Theo nhận định từ các chuyên gia, ít nhiều chính sách của ông Trump với Trung Quốc đã có tác dụng nên nhà lãnh đạo mới của Nhà Trắng Joe Biden sẽ chưa vội đề ra các hướng đi mới.

“Tôi hy vọng nhóm Biden sẽ giữ nguyên thỏa thuận thương mại giai đoạn một vì không có thời gian để thay thế nó bằng một thỏa thuận cao hơn trong thời gian tới,” Michael Hirson, người đứng đầu công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group cho biết.

Trong bài phát biểu đầu tiên về chính sách đối ngoại của mình, Tổng thống Joe Biden đã gọi Trung Quốc là “đối thủ cạnh tranh nghiêm trọng nhất” với Mỹ.

“Tuy nhiên, họ sẽ chuyển trọng tâm từ các cam kết mua hàng sang các vấn đề cơ chế, và đặc biệt là các lĩnh vực như trợ cấp và chính sách công nghệ mà chính quyền ông Trump đã cam kết khi chuyển sang giai đoạn hai. Những khó khăn trong việc đạt được tiến bộ đối với những vấn đề này và áp lực chính trị buộc Biden phải cứng rắn với Trung Quốc, có nghĩa là việc cắt giảm thuế quan lớn vào năm 2021 là khó xảy ra ”, Hirson nói.

Quyết định lựa chọn bà Katherine Tai làm Đại diện Thương mại Mỹ của ông Biden cũng đã gây ra sự chú ý trong dư luận Trung Quốc. Bà Katherine Tai hiện là luật sư thương mại hàng đầu thuộc đảng Dân chủ tại Ủy ban Tài chính và Thuế vụ Hạ viện Mỹ.

Việc lựa chọn bà Tai cho thấy ông Biden đã nghiêm túc với cam kết đưa ra trong chiến dịch vận động tranh cử về vấn đề Trung Quốc. Bà Tai là người gốc Trung Quốc và có thể nói thành thạo tiếng Quan thoại. Ngoài ra, theo tờ New York Times, bà Tai đã thành công trong một số vụ khiếu nại về thực hành thương mại của Trung Quốc tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, bà từng đảm nhận cương vị luật sư trưởng chuyên giám sát các vấn đề thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Chính bà Tai là người đã thực thi nhiệm vụ kéo 18 nước đối tác cùng Mỹ khởi kiện Trung Quốc liên quan đến việc Bắc Kinh kiểm soát xuất khẩu đất hiếm trong năm 2012. Sau 3 năm, Trung Quốc đã phải tuyên bố bãi bỏ quy định về hạn ngạch xuất khẩu đối với mặt hàng chiến lược này.

                                                                                                                                                                   Hương Vũ