Khai quật khảo cổ 3 địa điểm của di tích Trường Lũy Bình Định

Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) Hoàng Đạo Cương vừa ký Quyết định số 1419, cho phép Bảo tàng tỉnh Bình Định phối hợp với Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ khai quật khảo cổ tại di tích Trường Lũy Bình Định.

Thời gian khai quật từ ngày 23/5 đến ngày 30/6/2025, diện tích khai quật 200m2, bao gồm 3 địa điểm.

Trong đó, địa điểm đồn H4 (thôn 4, xã An Hưng, huyện An Lão) có diện tích 68m2, gồm 2 hố với diện tích lần lượt là 32m2 và 36m2; địa điểm đồn Dông Hầm (thôn 5, xã An Hưng, huyện An Lão) diện tích 96m2, gồm 4 hố có diện tích lần lượt là 25m2, 25m2, 30m2 và 16m2.

Tại địa điểm đồn An Quang (thôn 2, xã An Quang, huyện An Lão) diện tích khai quật 36m2, gồm 3 hố với diện tích lần lượt là 4m2, 16m2 và 16m2. Chủ trì khai quật là ông Nguyễn Khánh Trung Kiên, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ.

Quyết định nêu rõ, trong thời gian khai quật khảo cổ, các cơ quan được cấp giấy phép cần chú ý bảo vệ địa tầng của di tích; có trách nhiệm tuyên truyền cho nhân dân về việc bảo vệ di sản văn hóa ở địa phương, không công bố kết luận chính thức khi chưa có sự thỏa thuận của cơ quan chủ quản và Cục Di sản văn hóa.

Những hiện vật thu thập được trong quá trình khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Bình Định, Sở VHTT&DL tỉnh Bình Định có trách nhiệm giữ gìn, bảo quản, tránh để hiện vật bị hư hỏng, thất lạc và báo cáo Bộ trưởng Bộ VHTT&DL phương án bảo vệ và phát huy giá trị những hiện vật đó.

Sau khi kết thúc đợt khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Bình Định và Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ phải có báo cáo sơ bộ và đề xuất phương án quản lý, bảo vệ khu vực đã khai quật khảo cổ về Bộ VHTT&DL. Trước khi công bố kết quả của đợt khai quật khảo cổ, các cơ quan được cấp giấy phép trao đổi, thống nhất với Cục Di sản văn hóa.

Di tích Trường Lũy Bình Định thuộc huyện An Lão, tỉnh Bình Định. Đây là một bờ lũy dài khoảng 147km, được được đắp bằng đất và đá dưới thời chúa Nguyễn, còn gọi là đường cái quan thượng.

Toàn bộ bờ lũy chạy dài từ huyện Trà Bồng (Quảng Ngãi) đến huyện An Lão (Bình Định). Trường Lũy Quảng Ngãi - Bình Định bắt đầu xây dựng vào khoảng thế kỷ XVI, khi Trấn Quốc công Bùi Tá Hán (1496 - 1568) lãnh nhiệm vụ của triều đình nhà Lê nhậm trấn đạo Quảng Nam (nay là vùng đất thuộc Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên).

Khi đó, để ngăn chặn người thiểu số ở phía tây Quảng Ngãi, Bùi Tá Hán cho đắp các đoạn lũy đất ở những nơi hiểm yếu và đặt một số đồn canh để trấn giữ.

Đến thời nhà Nguyễn, triều đình huy động nhân lực gia cố và nối các đoạn bờ lũy lại với nhau, dựng thêm nhiều đồn, hình thành một hệ thống đồn lũy liên hoàn, vắt ngang miền tây tỉnh Quảng Ngãi, chạy từ huyện Hà Đông (nay là Tam Kỳ, Quảng Nam) đến phía bắc phủ Quy Nhơn (nay là các huyện Bồng Sơn, An Lão, tỉnh Bình Định).