Khi nhà báo phải vừa sáng tạo vừa hiểu thuật toán Google

Khi bạn gõ một câu hỏi lên Google, không ai biết chắc bạn sẽ thấy gì đầu tiên. Có khi là danh sách các bài báo quen thuộc, có khi là quảng cáo, và bây giờ - thường xuyên hơn - là phần tóm tắt bằng AI của Google (AI Overview) nằm ngay đầu trang, đẩy các bài báo thật xuống dưới.

Với Maddie Shepherd, giám đốc SEO của CBS News and Stations, đây là “cuộc chơi mới” mà các tòa soạn phải thích nghi. Phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh SEO Tin tức 2025 ngày 21/10, bà nói: “Báo chí bây giờ phải vừa là nghệ thuật, vừa là khoa học”. Và bà chia sẻ cách để các tòa soạn có thể giành lại lượt truy cập từ Google.

Theo Shepherd, Google xếp hạng bài viết dựa trên ba yếu tố chính. Một là nội dung (bài báo có viết đúng chủ đề và tiêu đề không?), hai là mỏ neo (các trang web khác có nhắc đến hoặc liên kết tới bài viết đó không?), ba là tương tác (nếu người đọc ở lại trang lâu, bài viết đó sẽ được hiển thị cho nhiều người hơn).

Shepherd nói, 50 tin tức hàng đầu của CBS trên Google Discover (Google Khám phá) có tỷ lệ truy cập cao hơn 104% so với tìm kiếm thông thường. Nói cách khác, càng được nhìn thấy, càng dễ được nhấp vào, nhưng để có lượt nhấp, nội dung phải thật sự nổi bật.

Theo dữ liệu của Shepherd, phần AI Overview chỉ chiếm khoảng 10-12% trong các tìm kiếm tin tức mỗi ngày. Nghĩa là gần 90% kết quả tìm kiếm vẫn do con người chi phối. Bà khuyên: “Hãy tìm kiếm từ khóa đó trên Google trước khi viết. Nếu thấy kết quả vẫn là các bài tin thường, bạn có cơ hội thắng cao”.

Shepherd gọi tiêu đề là “lời hứa với người đọc” - vừa thu hút, vừa đúng nội dung. Ví dụ, tiêu đề “Xem trực tiếp bài phát biểu của Trump trước Quốc hội Mỹ năm 2025” giúp CBS đứng đầu kết quả tìm kiếm vì nó kêu gọi hành động rõ ràng. Hoặc tiêu đề “Danh sách người chiến thắng Oscar 2025: Cập nhật trực tiếp” cũng vượt qua các nguồn tin tĩnh như Wikipedia nhờ yếu tố “trực tiếp”.

Để có tiêu đề hấp dẫn, Shepherd khuyên nên tra Google Trends để xem người dùng đang tìm gì. Những từ như “danh sách”, “video đầy đủ”, “phát trực tiếp” thường giúp tăng lượt nhấp.

Tin tức phải cập nhật thường xuyên, nhưng Google không thích hiển thị quá nhiều ngày tháng. Shepherd cho biết nếu một bài viết có cả “ngày xuất bản” và “ngày cập nhật”, Google có thể hiểu nhầm, khiến tỷ lệ nhấp giảm đến 22%. Giải pháp là chỉ hiển thị ngày mới nhất, hoặc cho phép người đọc xem lịch sử ngày tháng qua một menu thả xuống.

Về hình đại diện (thumbnail), Shepherd khuyên nên dùng hình có khuôn mặt rõ nét hoặc khung hình video phù hợp với nội dung bài. “Thumbnail giống với video thật giúp người đọc tin tưởng và dễ nhấp chuột hơn”, bà nói.

Nếu bài viết của bạn đang cập nhật liên tục, hãy cố đạt huy hiệu “Trực tiếp” (Live badge) trong mục Tin bài hàng đầu của Google. Biểu tượng nhỏ này cho người đọc biết bài đang cập nhật theo thời gian thực, giúp thu hút thêm nhiều lượt truy cập.

Để làm được điều đó, các tòa soạn nên cài mã schema live posting - cho Google biết bài viết đang phát hành trực tiếp.

Phần tóm tắt hiển thị trên Google (meta description) từng rất quan trọng, nhưng giờ Google hiếm khi hiển thị nó. Shepherd khuyên nên để AI viết tự động phần này, còn biên tập viên nên tập trung vào tiêu đề, hình ảnh và trải nghiệm người đọc - những thứ thật sự mang lại kết quả.

Shepherd kết luận: “Trong thời đại AI, Google chính là biên tập viên đầu tiên mà mỗi bài báo phải vượt qua. Làm báo bây giờ không chỉ là kể chuyện mà là khiến người ta dừng lại, đọc và ở lại với bạn lâu hơn”.